Xử lý giao dịch xuyên biên giới bằng công nghệ blockchain

Chia sẻ tại hội thảo, ông Phan Đức Trung, Chủ tịch VBA, cho biết, việc Quốc hội thông qua Luật Công nghệ Công nghệ số và Chính phủ ban hành Nghị quyết 05 về thí điểm thị trường tài sản mã hóa đã mở ra hành lang pháp lý mới, cho phép Việt Nam chủ động thử nghiệm những mô hình tài chính - công nghệ trong môi trường kiểm soát chặt chẽ.

Đây là nền tảng để doanh nghiệp và cơ quan quản lý cùng tích lũy dữ liệu, kinh nghiệm thực tiễn, từ đó định hình các chính sách phù hợp với thông lệ quốc tế, hỗ trợ trực tiếp cho sáng kiến thanh toán xuyên biên giới.

Đại diện VBA nhận định, công nghệ blockchain và stablecoin mang lại cơ hội để Việt Nam giải quyết các thách thức trong giao dịch quốc tế. Các nghiên cứu của McKinsey & Company cho thấy chi phí xử lý một giao dịch xuyên biên giới có thể giảm tới 60% nếu áp dụng hạ tầng blockchain thay cho mạng lưới SWIFT. Do đó, các ngân hàng thương mại cần tận dụng công nghệ mới để tăng sức cạnh tranh đồng thời bảo đảm an toàn hệ thống.

Trong khi đó, ông Trần Huyền Dinh, Chủ nhiệm Ủy ban Ứng dụng Fintech VBA, Giám đốc dự án Basal Pay thuộc AlphaTrue Solutions, cho biết quy mô thanh toán xuyên biên giới toàn cầu đã đạt gần 200.000 tỷ USD năm 2024 và có thể tăng lên 320.000 tỷ USD vào năm 2032.

Tuy nhu cầu thanh toán xuyên biên giới ngày càng lớn nhưng hạ tầng hiện tại còn nhiều hạn chế. Nếu Hiệp hội Viễn thông tài chính liên ngân hàng toàn cầu (SWIFT) xử lý chậm và tốn kém thì Western Union/MoneyGram nhanh hơn, nhưng phí cao và thiếu minh bạch; Visa/Mastercard tiện lợi song chi phí toàn cầu tới 187 tỷ USD/năm, còn các hệ thống nội địa như UPI (Ấn Độ), Pix (Brazil) chỉ giảm phí trong nước mà chưa đáp ứng được kết nối toàn cầu.

Những hạn chế của hệ thống cũ làm nổi lên nhu cầu về một “đường ray” thanh toán xuyên biên giới mới, hoạt động 24/7, chi phí thấp, minh bạch - trong đó stablecoin (một loại tiền mã hóa) là lựa chọn tiềm năng. Với Việt Nam, kiều hối 16-18 tỷ USD/năm (xấp xỉ 4% GDP), du lịch quốc tế và 500.000 freelancer (người làm nghề tự do) tạo nhu cầu lớn về kênh thanh toán nhanh, rẻ.

Ông Trần Huyền Dinh dẫn chứng giải pháp như Basal Pay tại Đà Nẵng đã chuyển đổi tài sản mã hóa sang tiền pháp định, tuân thủ chuẩn quốc tế, phí thấp hơn 30%. Theo đó, blockchain và stablecoin không thay thế nhưng có thể bổ sung, giúp giảm phí, tăng bảo mật, minh bạch, hỗ trợ Việt Nam thoát khỏi “danh sách xám” về rửa tiền của Lực lượng Đặc nhiệm hành động tài chính (FATF).

Ông Nguyễn Hải Nam, Ủy viên Thường trực Ủy ban Kinh tế Quốc hội, cho rằng, việc có thêm một kênh thanh toán mới là vừa cơ hội nhưng cũng là thách thức. Tuy nhiên, về pháp lý cũng có những điểm sáng là bước đầu Việt Nam đã hài hòa được sự phát triển của công nghệ, đổi mới sáng tạo với các hoạt động kinh tế truyền thống. Cụ thể, Luật Công nghiệp công nghệ số đã được thông và sẽ sớm có hiệu lực để tạo hành lang pháp lý cho các hoạt động công nghệ mới như blockchain.

Năm 2024, stablecoin ghi nhận tổng giá trị giao dịch hơn 26.000 tỷ USD với gần 6 tỷ giao dịch và đang dần trở thành một nền tảng thanh toán mới, bổ sung cho hệ thống quốc tế vốn còn hạn chế về tốc độ, chi phí. Điều này đặt ra cơ hội lớn cho Việt Nam trong việc tận dụng blockchain, stablecoin và sandbox để thúc đẩy thanh toán xuyên biên giới, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh và hội nhập tài chính toàn cầu.

Lưu Thủy