Xử phạt thể nào với hành vi đưa tin giả giữa tâm lũ

Những ngày qua, giữa lúc mưa lũ tại miền Trung diễn biến phức tạp thì hàng loạt các tài khoản mạng xã hội đã đăng tải video, hình ảnh mô tả cảnh tượng thương tâm tại các vùng lũ, kèm theo nhiều thông tin chưa xác thực về thiệt hại. Đáng chú ý, một số video và hình ảnh được tạo hoặc chỉnh sửa bằng trí tuệ nhân tạo (AI), khiến người xem khó phân biệt thật - giả. Nhiều bài đăng còn kèm theo lời kêu gọi chuyển tiền, mua sản phẩm phòng chống thiên tai, tận dụng tâm lý lo lắng và sợ hãi của người dân trong lúc thiên tai diễn ra.

Cơ quan chức năng đã cảnh báo những thông tin giả liên quan đến thiên tai là do AI ngụy tạo

Mới đây, ngày 21/11/2025, mạng xã hội xuất hiện các tin “vỡ đập Am Chúa”, “vỡ đập Suối Dầu”, “Tin khẩn, người dân khu vực Chợ Ga, Nha Trang bắt buộc phải di dời”, gây hoang mang trong bối cảnh người dân địa phương đang chịu ảnh hưởng nặng của mưa lụt. Công an xác định đây là thông tin sai sự thật, dễ gây hiểu nhầm, ảnh hưởng tới công tác phòng chống thiên tai và lực lượng đang ứng phó, khắc phục hậu quả mưa lũ.

Hay sự cố 100 can axit sunfuric của Nhà máy đường Tuy Hòa bị nước lũ cuốn trôi - một sự cố môi trường được địa phương công khai, cảnh báo rõ ràng lại trở thành cái cớ để các đối tượng thổi phồng thành những kịch bản ghê rợn như: “nhiều người chết do dính axit”, “cả vùng dân cư bị nhiễm độc”. Thậm chí có thông tin bịa đặt “10 người tử vong do dính axit khi lặn vớt tôm hùm ở phường Sông Cầu, Đắk Lắk”. Cơ quan chức năng khẳng định sự cố không gây thiệt hại về người, đồng thời tiến hành xác minh các tài khoản tung tin bịa đặt để xử lý theo quy định.

Việc đăng tải, phát tán thông tin trên không gian mạng có các nội dung bịa đặt, sai sự thật gây hoang mang trong Nhân dân, gây thiệt hại cho hoạt động kinh tế - xã hội, gây khó khăn cho hoạt động của cơ quan nhà nước hoặc người thi hành công vụ, xâm phạm quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân khác là hành vi bị nghiêm cấm về an ninh mạng theo điểm a khoản 1 Điều 8, Khoản 5 Điều 16 và điểm a khoản 1 Điều 18 Luật An ninh mạng năm 2018.

Qua quan sát vụ việc, luật sư Nguyễn Đức Hùng Giám đốc Công ty Luật TNHH Thiện Duyên - Đoàn luật sư thành phố Hà Nội phân tích, tùy theo tính chất, mức độ vi phạm mà chủ thể vi phạm có thể bị xử lý vi phạm hành chính hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định pháp luật, cụ thể:

Về xử lý vi phạm hành chính, theo luật sư Hùng, hành vi chủ động lưu trữ, truyền đưa thông tin bịa đặt, gây hoang mang trong Nhân dân sẽ bị phạt tiền từ 50.000.000 đồng đến 70.000.000 đồng, và bị áp dụng hình thức xử phạt bổ sung là: Tịch thu tang vật, phương tiện vi phạm hành chính; Tước quyền sử dụng Giấy phép thiết lập mạng xã hội từ 3 tháng đến 6 tháng. Ngoài ra, chủ thể vi phạm còn bị áp dụng biện pháp khắc phục hậu quả là: Buộc gỡ bỏ thông tin sai sự thật hoặc gây nhầm lẫn hoặc thông tin vi phạm pháp luật; Buộc thu hồi tên miền (theo quy định tại điểm d khoản 3, Khoản 4 và Khoản 5 Điều 100 Nghị định số 15/2020/NĐ-CP, được sửa đổi, bổ sung bởi Nghị định 14/2022/NĐ-CP của Chính phủ).

Hành vi lợi dụng mạng xã hội để thực hiện hành vi cung cấp, chia sẻ thông tin bịa đặt, gây hoang mang trong Nhân dân sẽ bị phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng, và bị áp dụng biện pháp khắc phục hậu quả là: Buộc gỡ bỏ thông tin sai sự thật hoặc gây nhầm lẫn hoặc thông tin vi phạm pháp luật (theo quy định tại điểm d khoản 1, Khoản 3 Điều 101 Nghị định số 15/2020/NĐ-CP, được sửa đổi, bổ sung bởi Nghị định 14/2022/NĐ-CP của Chính phủ).

Mức phạt tiền nêu trên là áp dụng đối với hành vi vi phạm của tổ chức. Trường hợp cá nhân có hành vi vi phạm thì mức phạt tiền bằng 1/2 mức phạt tiền đối với tổ chức.

Về trách nhiệm hình sự, luật sư Hùng cho biết, người nào có hành vi bịa đặt hoặc loan truyền những điều biết rõ là sai sự thật nhằm xúc phạm nghiêm trọng nhân phẩm, danh dự hoặc gây thiệt hại đến quyền, lợi ích hợp pháp của người khác có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự về “Tội Vu khống" theo Điều 156 Bộ luật Hình sự năm 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017, với loại và mức hình phạt là bị phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 2 năm hoặc phạt tù từ 3 tháng đến mức cao nhất là 7 năm tù. Ngoài ra, người phạm tội còn có thể bị áp dụng hình phạt bổ sung là phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng; cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 1 năm đến 5 năm.

"Người nào thực hiện hành vi đưa lên mạng máy tính, mạng viễn thông những thông tin trái với quy định của pháp luật để thu lợi bất chính từ 50.000.000 đồng đến dưới 200.000.000 đồng hoặc gây thiệt hại từ 100.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng hoặc gây dư luận xấu làm giảm uy tín của cơ quan, tổ chức, cá nhân có thể bị xử lý về “Tội Đưa hoặc sử dụng trái phép thông tin mạng máy tính, mạng viễn thông" theo Điều 288 Bộ luật Hình sự năm 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017, với loại và mức hình phạt là bị phạt tiền từ 30.000.000 đồng đến 1000.000.000 đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 3 năm, hoặc bị phạt tù từ 06 tháng đến cao nhất là 7 năm tù. Ngoài ra, người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 200.000.000 đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 1 năm đến 5 năm", luật sư Hùng nói.

Cũng theo luật sư Hùng, người nào thực hiện hành vi làm, tàng trữ, phát tán hoặc tuyên truyền thông tin, tài liệu, vật phẩm có nội dung bịa đặt, gây hoang mang trong nhân dân với mục đích nhằm chống Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam có thể bị xử lý về “Tội Làm, tàng trữ, phát tán hoặc tuyên truyền thông tin, tài liệu, vật phẩm nhằm chống Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam" theo Điều 117 Bộ luật Hình sự với mức hình phạt tù từ 05 năm đến mức cao nhất là 20 năm.

Ngoài trách nhiệm hình sự thì người vi phạm còn phải bồi thường toàn bộ thiệt hại đã gây ra đối với tổ chức, cá nhân theo quy định tại Bộ luật dân sự năm 2015. Thiệt hại bao gồm chi phí để khắc phục hậu quả, những tổn thất về vật chất và tinh thần đã gây ra đối với tổ chức, cá nhân bị hại.

"Việc người dân đăng tải, chia sẻ, lan truyền các bài viết sai sự thật, các tin giả trên khắp các trang mạng xã hội liên quan đến tình hình mưa lũ miền Trung đã khiến người dân trong vùng lũ lụt mất phương hướng, kích hoạt tâm lý sợ hãi dây chuyền, di chuyển tự phát, có thể gây ra những hậu quả rất khó lường và gây khó khăn cho công tác cứu nạn cứu hộ, phòng chống thiên tai của các lực lượng chức năng. Bên cạnh đó, một số người còn lợi dụng tình hình, bịa đặt thông tin hàng nghìn người thiệt mạng, hàng chục nghìn người chưa được ứng cứu để câu view, kêu gọi ủng hộ nhằm trục lợi cá nhân. Đây là các hành vi phi đạo đức, lợi dụng nỗi đau của đồng bào để trục lợi, không chỉ gây hoang mang, có thể tạo ra các phản ứng tiêu cực trong dư luận xã hội mà còn trực tiếp ảnh hưởng rất xấu đến công tác phòng chống, khắc phục thiên tai, cũng như uy tín của các cơ quan chức năng"- luật sư Hùng phân tích.

Để ngăn chặn những thông tin giả nêu trên, theo luật sư Hùng, người dân cần tỉnh táo khi xem và chia sẻ thông tin, ưu tiên các nguồn tin chính thống từ các cơ quan Nhà nước và báo chí được cấp phép. Người dân cũng cần cảnh giác với những tin giật gân, thúc giục chia sẻ nhưng thiếu dẫn chứng, hình ảnh và thông tin không rõ ràng; đối chiếu thông tin với nhiều kênh uy tín khác, chỉ chia sẻ sau khi đã kiểm chứng một cách thận trọng và đảm bảo tính xác thực; thay vì chia sẻ các thông tin, hình ảnh gây sốc, thiếu chính xác thì mọi người nên lan tỏa các thông tin hữu ích, tạo thuận lợi cho công tác cứu trợ, khắc phục thiên tai, trợ giúp đồng bào vùng lũ vượt qua khó khăn. Đồng thời, chúng ta cũng phải kịp thời phát giác và lên án các hành vi tung tin thất thiệt, lợi dụng AI tạo các nội dung sai sự thật, gây hoang mang và cản trở công tác cứu trợ. Bên cạnh đó, các cơ quan chức năng cũng cần phải triển khai đồng bộ các biện pháp nghiệp vụ và kỹ thuật để phát hiện, rà soát, xác minh các hành vi tung tin sai sự thật và xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm này, để tăng cường tính răn đe, phòng ngừa, vi phạm, đảm bảo tình hình an ninh, trật tự trên môi trường mạng.

Nguyễn Hiền/VOV.VN