Xuất khẩu xanh: Thành bại trong tay doanh nghiệp

Nỗ lực đáp ứng tiêu chuẩn xanh

Tiến trình xanh hóa là mục tiêu mà ngành dệt may đã đưa ra trong suốt 5 năm qua. Hiện nay, tỷ trọng chương trình phát triển xanh hóa trong lĩnh vực dệt may đã chiếm trên 50%; năm 2023 mục tiêu là đạt tỷ lệ trên 70%.

Ứng dụng công nghệ trong sản xuất tại Tổng Công ty May 10. Ảnh minh họa

Tiêu biểu như Công ty CP Phong Phú, hơn 10 năm trước DN đã chủ động thay đổi dây chuyền công nghệ robot và thực hiện kiểm soát các yêu cầu kỹ thuật đối với các đơn hàng cho hai thị trường EU và Mỹ.

Hàng loạt quy trình được thay đổi như: Quản lý chặt chẽ tiêu thụ năng lượng điện, nước, khí thải, nước thải; xây dựng kế hoạch giảm tiêu hao năng lượng, hóa chất; thay thế dần các thiết bị cũ, tạo môi trường làm việc tốt cho người lao động.

Theo Phó Tổng Giám đốc Công ty CP Phong Phú Nguyễn Thị Liên, điều này không chỉ giúp dệt may Phong Phú đáp ứng tiêu chuẩn, nâng cao uy tín với đối tác, mà sản phẩm còn tăng tính cạnh tranh, có nhiều đơn hàng hơn, đặc biệt là những nhãn hàng cao cấp.

Vì vậy, dù thị trường xuất khẩu gặp nhiều khó khăn nhưng Phong Phú vẫn giữ được mức tăng trưởng từ 15 - 20%, duy trì ổn định hơn 30 nhà máy với hơn 17.000 công nhân.

Đối với lĩnh vực thủy sản, việc nâng cao hiệu quả sử dụng năng lượng đã được các DN thủy sản chú trọng nhiều năm qua thông qua các chương trình sản xuất sạch. Cùng với đó là sử dụng hiệu quả, tiết kiệm nguồn tài nguyên như: điện, nước; tận dụng phụ phẩm cá, tôm làm nguyên liệu sản xuất ra các sản phẩm hữu ích, không gây ảnh hưởng môi trường.

Chế biến tôm xuất khẩu. Ảnh minh họa

Giám đốc Công ty CP Thực phẩm Sao Ta Hồ Quốc Lực chia sẻ, nỗ lực thực hiện chuyển đổi xanh, công ty đã mở rộng mô hình nuôi trồng thủy sản bền vững, nâng cấp các chuỗi giá trị trong hệ thống thức ăn thủy sản.

Công ty cũng đáp ứng được mọi yêu cầu về chất lượng, an toàn thực phẩm, kiểm dich từ phía EU nhờ quy hoạch vùng nuôi trồng thủy sản tốt, sản xuất theo chuỗi giá trị, kiểm soát được mọi khâu trong sản xuất, chế biến.

“Xu hướng sử dụng thủy sản của người tiêu dùng thế giới không những có lợi cho sức khỏe mà còn yêu cầu DN hướng đến sản xuất xanh với thủy sản nuôi trồng có kiểm soát, giảm khai thác để phát triển bền vững. Đây vừa là thách thức, vừa là cơ hội của các DN thủy sản của Việt Nam” – ông Hồ Quốc Lực nhấn mạnh.

Đa giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp

Nhiều chuyên gia kinh tế nhận định, thế giới đang thay đổi nhanh chóng và một khi các thông lệ tự nguyện trở thành tiêu chuẩn bắt buộc, cạnh tranh trên thị trường sẽ trở nên rất gay gắt. Vì vậy, việc theo đuổi chiến lược xuất khẩu xanh với mục đích xanh hóa sản phẩm sẽ giúp khách hàng trên thị trường nước ngoài có thiện cảm hơn với sản phẩm của các DN, tạo nên lợi thế cạnh tranh.

Phân tích về vấn đề này, TS. Nguyễn Thị Thu Trang - Giám đốc Trung tâm WTO và Hội nhập (VCCI) cho rằng: Chuyển đổi sang sản xuất xanh, xuất khẩu xanh đòi hỏi vốn đầu tư lớn và công nghệ cao mà không phải DN nào cũng có đủ năng lực để theo đuổi và đáp ứng được.

Để không bị loại khỏi cuộc chơi bởi những tiêu chuẩn cao về môi trường và xã hội do các thị trường nhập khẩu đặt ra, DN Việt cần được các bộ, ngành, địa phương hỗ trợ nhiều hơn nữa về cơ chế, chính sách.

Để xuất khẩu xanh và bền vững, DN cần tăng cường sử dụng nguyên liệu có nguồn gốc từ thiên nhiên, nguyên liệu tái chế; tăng cường sử dụng năng lượng sạch, tái tạo, tiết kiệm năng lượng. Đồng thời, cần đẩy mạnh ứng dụng công nghệ tiên tiến, hiện đại trong hoạt động sản xuất và truy xuất nguồn gốc sản phẩm, từng bước xây dựng hộ chiếu kỹ thuật số cho sản phẩm; chú trọng xây dựng bộ máy quản lý, giám sát và tuân thủ quy định về giảm phát thải khí nhà kính trong nước và quốc tế.

Nguyễn Thị Thu Trang - Giám đốc Trung tâm WTO và Hội nhập (VCCI)

Theo Bộ Công Thương, việc EU áp dụng đạo luật Báo cáo bền vững sẽ tác động tới 50.000 DN châu Âu về trách nhiệm giải trình. Điều này đồng nghĩa với việc EU sẽ gia tăng việc áp dụng 323 các loại chứng chỉ cùng hàng trăm tiêu chuẩn, quy chuẩn khác với hàng nhập khẩu.

Nhằm giúp các DN xuất khẩu Việt Nam có thể nhanh chóng đáp ứng được các tiêu chuẩn xanh, Bộ Công Thương đang tập trung thay đổi tư duy cho DN, nâng cao nhận thức chuỗi cung ứng xanh, đặc biệt là có chiến lược hướng tới mục tiêu Việt Nam sẽ trở thành công xưởng xanh của thế giới.

Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên cho biết, thời gian tới, Bộ sẽ triển khai các chương trình hợp tác quốc tế nhằm hỗ trợ DN có thể lựa chọn những loại chứng chỉ hay tiêu chuẩn nào để áp dụng phù hợp nhất đối với thị trường, mục tiêu của từng sản phẩm. Qua đó, các DN tiết kiệm tối đa các chi phí tuân thủ và hỗ trợ nâng cao năng lực cạnh tranh cho sản phẩm cũng như DN.

Song song đó, để tránh vi phạm quy định của các nước nhập khẩu, DN cần có sự chuẩn bị, tìm hiểu thị trường, đặc biệt là những vấn đề liên quan đến các biện pháp kỹ thuật của từng thị trường để đảm bảo tuân thủ đầy đủ trước khi xuất khẩu.

Ánh Ngọc