Xung quanh đề xuất xây dựng trạm y tế theo mô hình bệnh viện thu nhỏ

Phát huy vai trò “gác cửa” của y tế cơ sở

Bộ Y tế đang dự thảo Thông tư hướng dẫn chức năng, nhiệm vụ của trạm y tế xã, phường, có đề xuất nhiều quy định mới về chức năng nhiệm vụ, cơ cấu tổ chức. Đặc biệt, Bộ Y tế đề xuất trạm y tế xã theo mô hình khoa, phòng tương tự một bệnh viện (BV) thu nhỏ nhằm bảo đảm trạm y tế xã thực hiện tốt vai trò "gác cửa" chăm sóc sức khỏe ban đầu cho người dân.

Theo dự thảo đang được Bộ Y tế lấy ý kiến, trạm y tế xã trong thời gian tới sẽ được tổ chức theo hướng chuyên sâu, bài bản hơn. Cụ thể, ngoài trưởng trạm và phó trưởng trạm, các trạm sẽ có ít nhất 5 khoa gồm: khoa phòng bệnh; khoa khám chữa bệnh và phục hồi chức năng; khoa dược - cận lâm sàng; khoa dân số, bảo trợ xã hội và truyền thông giáo dục sức khỏe; văn phòng trạm.

Trạm Y tế xã Hạ Mỗ, huyện Đan Phượng

Ngoài ra, trạm y tế xã không chỉ tiếp tục nhiệm vụ truyền thống như: tiêm chủng, theo dõi thai kỳ, khám chữa bệnh (KCB) ban đầu… mà còn được bổ sung thêm các nhiệm vụ như: tư vấn, sàng lọc trước sinh và sơ sinh; quản lý sức khỏe toàn dân tại cộng đồng. Đặc biệt, trạm y tế được thực hiện một số kỹ thuật xét nghiệm, chẩn đoán hình ảnh, tiểu phẫu - những nhiệm vụ trước đây hầu như chỉ có ở tuyến trên…

Để thực hiện tốt các chức năng, nhiệm vụ, dự thảo cũng đề xuất xây dựng cơ chế tài chính phù hợp, bảo đảm cho trạm y tế xã hoạt động ổn định và hiệu quả. Ngoài ngân sách Nhà nước, trạm có thể tiếp nhận các nguồn tài trợ và nguồn thu khác theo quy định. Bộ Y tế cho rằng, việc trao thêm quyền tự chủ tài chính sẽ giúp các trạm y tế linh hoạt hơn trong tổ chức hoạt động, thu hút và giữ chân nhân lực có chuyên môn.

Dự thảo cũng đặt mục tiêu xây dựng các trạm y tế xã đạt chuẩn về cơ sở hạ tầng, trang thiết bị, nhân lực và quản lý. Việc lập hồ sơ sức khỏe cá nhân toàn dân, quản lý sức khỏe hộ gia đình và triển khai KCB từ xa sẽ được đẩy mạnh. Bộ Y tế đề xuất trạm y tế xã là đơn vị sự nghiệp y tế công lập, có tư cách pháp nhân, có trụ sở, con dấu, tài khoản riêng, chịu sự quản lý, toàn diện của UBND cấp xã và do sở y tế quản lý Nhà nước về chuyên môn. Đề xuất này cho thấy rõ vị trí pháp lý của trạm y tế xã so với quy định hiện hành.

Phải đầu tư nhiều hơn về nhân lực, trang thiết bị

Đề cập đến vấn đề này, bác sĩ Nguyễn Thị Vượng, Trạm trưởng Trạm y tế xã Hạ Mỗ, huyện Đan Phượng, Hà Nội cho biết, hiện nay, đơn vị đang quản lý gần 700 bệnh nhân mắc các bệnh không lây nhiễm (tăng huyết áp, đái tháo đường, tim mạch). Trung bình, mỗi ngày trạm y tế tiếp đón khoảng hơn 20 bệnh nhân, thậm chí có ngày 30 bệnh nhân đến khám bệnh. Đây là những con số đáng ghi nhận tại một trạm y tế chứng minh niềm tin của người dân đang dần “đặt đúng chỗ” đối với y tế tuyến cơ sở.

Đề cập đến dự thảo của Bộ Y tế, bác sĩ Nguyễn Thị Vượng cho rằng, đề xuất trạm y tế như BV thu nhỏ rất thiết thực với người dân và các trạm y tế, vừa tạo thuận lợi cho người dân được hưởng lợi trực tiếp từ các dịch vụ y tế vừa giúp giảm tải cho BV tuyến trên. Với đề xuất này, trạm y tế xã cũng được trao thêm nhiều nhiệm vụ, quyền hạn mới, để y tế cơ sở ngày càng làm tốt vai trò "gác cửa" chăm sóc sức khỏe ban đầu cho người dân, từ đó, diện mạo ngành y tế được đổi thay, rõ nét.

Bác sĩ Nguyễn Thị Vượng, Trạm trưởng Trạm y tế xã Hạ Mỗ thăm khám cho bệnh nhân

“Có thể thấy, trạm y tế - nơi chăm sóc sức khỏe ban đầu cho người dân đã làm tốt công tác dự phòng, khám chữa bệnh ban đầu nhưng để thành BV thu nhỏ, cơ sở vật chất, trang thiết bị (máy siêu âm, máy điện tim, máy xét nghiệm (máu, nước tiểu…), máy chụp X.Quang, máy soi tai mũi họng và nhân lực (bác sĩ chuyên khoa), thu nhập, phụ cấp… phải đảm bảo”, bác sĩ Nguyễn Thị Vượng nêu rõ.

Liên quan đến đề xuất của Bộ Y tế, Giám đốc Trung tâm Y tế (TTYT) quận Bắc Từ Liêm Nguyễn Văn Tý cho rằng còn nhiều vấn đề vướng mắc, trong đó, việc cung ứng thuốc, mua sắm dự trù thuốc, nhân lực còn nhiều khó khăn. Trong khi phân bổ các y bác sĩ về các trạm y tế không đủ điều kiện để thực hiện chuyên môn.

“Một trạm y tế có thể có đến 20-30 nhân viên y tế nhưng quan trọng là có bao nhiêu người được thực hiện nhiệm vụ chuyên môn. Giải pháp để thực hiện đề xuất trạm y tế như BV thu nhỏ, quan trọng nhất vẫn là nhân lực, con người; không phải cứ bác sĩ về trạm y tế là làm được tất cả các chuyên môn”, ông Nguyễn Văn Tý nhấn mạnh.

Thực tế cho thấy, một trạm y tế trước tinh gọn bộ máy quản lý khoảng 10.000 - 15.000 dân nhưng sau sắp xếp, một trạm y tế quản lý sức khỏe khoảng 30.000 – 40.000 dân, trong khi theo chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm, tới đây, người dân được khám sức khỏe định kỳ mỗi năm một lần cũng như điều kiện, nhu cầu người dân đòi hỏi ngành y tế. Do đó, để trạm y tế thành BV thu nhỏ có đầy đủ chức năng thì phải có đủ con người, trang thiết bị, cơ sở hạ tầng (có đủ diện tích để đảm bảo cho việc KCB).

Trạm y tế nên thành các phòng khám chuyên khoa

PGS.TS Nguyễn Lân Hiếu, đại biểu Quốc hội khóa XV, Giám đốc Bệnh viện Đại học Y Hà Nội cho rằng: "Theo tôi không nên biến các trạm y tế thành các bệnh viện "mini". Ngoài chức năng y tế dự phòng, Trạm y tế nên thành các phòng khám chuyên khoa của các bác sĩ tuyến huyện theo lịch mỗi ngày trong tuần, tháng".

PGS Hiếu đề xuất phát triển các trạm y tế xã trước đây thành các phòng khám chuyên khoa. Mỗi ngày trong tuần sẽ có 1 bác sĩ chuyên khoa xuống khám và cấp thuốc, ví dụ thứ 2 bác sĩ tim mạch, thứ 3 bác sĩ nội tiết, thứ 4 bác sĩ sản, thứ 5 bác sĩ nhi khoa...

Nhân viên y tế làm việc tại trạm y tế xã

Trong khi đó, y tế tuyến huyện nay gọi là y tế cơ sở trước mắt bãi bỏ chính sách tự chủ các bệnh viện tuyến huyện, quay trở lại cấp ngân sách để bệnh viện trả lương cho nhân viên y tế.

"Cần quay trở lại chế độ trả lương cứng cho nhân viên y tế nếu bệnh viện chỉ có nguồn thu duy nhất từ bảo hiểm nhưng vẫn giữ nguyên các quyền tự chủ trong vận hành, bổ nhiệm, đầu tư mua sắm máy móc... Nguồn thu nhập tăng thêm của nhân viên y tế sẽ từ phát triển các dịch vụ, kỹ thuật vượt tuyến", ông Nguyễn Lân Hiếu phân tích.

Còn đối với bệnh viện tuyến tỉnh, PGS Nguyễn Lân Hiếu cho rằng nên tập trung điều trị những bệnh thiết yếu, mắc phải số lượng lớn. Không triển khai những kỹ thuật quá chuyên ngành như ghép tạng.

Ở tuyến thành phố, trung ương cần xây dựng các trung tâm chuyên ngành trong các bệnh viện đa khoa hoàn chỉnh, gắn chặt với các trường đại học. Tránh hiện tượng các viện quá chuyên sâu sẽ không chăm sóc được sức khỏe người dân một cách toàn diện.

"Phát triển hệ thống bác sĩ gia đình một cách nghiêm túc. Cần có nhiều mô hình khác nhau giữa nông thôn, thành thị, người cao tuổi, trẻ em... Phát triển khám chữa bệnh từ xa (Telehealth) coi là một phương pháp phòng và điều trị của hệ thống chăm sóc sức khỏe của người dân", ông Nguyễn Lân Hiếu nhấn mạnh.

Theo Vụ trưởng Vụ Tổ chức cán bộ (Bộ Y tế) Nguyễn Hồng Sơn, các trạm y tế xã, phường hiện hữu sẽ lựa chọn 1 trạm y tế xã, phường làm trung tâm y tế của đơn vị hành chính cấp cơ sở (xã, phường) mới. Ngành dự kiến sẽ điều động nhân lực, các bác sĩ, điều dưỡng từ TTYT tuyến huyện trước đây và từ các trạm y tế xã, phường trên địa bàn về công tác tại TTYT xã, phường của đơn vị hành chính mới.

Nhiều chuyên gia cho rằng, muốn trạm y tế xã có đầy đủ các khoa như “BV mini” cần có nhiều giải pháp, chính sách đồng bộ từ cơ sở hạ tầng đến con người, đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, chuyên sâu cùng sự vào cuộc của các cấp, ngành, như vậy mới bảo đảm trạm y tế xã thực hiện tốt vai trò "gác cửa" chăm sóc sức khỏe ban đầu cho người dân.

Nguyễn Hà/VOV.VN