Ý thức bảo vệ môi trường qua sách ảnh của trẻ

Một số sách ảnh có đề tài về bảo vệ môi trường thuộc Dự án Ô cửa sách. Ảnh: Lâm Viên

Đó là những tác phẩm của các tác giả nhí thuộc Dự án Phát triển văn hóa đọc Ô cửa sách, được Nhà xuất bản Phụ nữ ấn hành trong thời gian qua. Những trang sách tiếp cận đề tài môi trường qua những lăng kính khác nhau nhưng có điểm chung là ngôn ngữ trong sáng, tư duy mạch lạc, sâu sắc cùng với hình ảnh minh họa đáng yêu, đầy sắc màu. Qua đó, các tác giả thể hiện sâu sắc thông điệp về ý thức bảo vệ môi trường, trách nhiệm của thế hệ măng non đối với những vấn đề mang tính chất toàn cầu, cũng như tình yêu của các em đối với thiên nhiên, quê hương, đất nước…

Trẻ em tự viết, tự vẽ và tự kể những câu chuyện về hành tinh xanh

Thạc sĩ Vũ Thị Thanh Tâm, Nhà sáng lập Dự án Ô cửa sách cho biết: “Trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng khốc liệt, khi những cơn bão dữ, cảnh ngập lụt, sạt lở đất và những mùa mưa, nắng thất thường đã trở nên quen thuộc, trái đất dường như đang kiệt sức. Thế nhưng, giữa những biến động ấy, vẫn có một làn gió trong lành thổi lên từ các câu lạc bộ sách và dự án hướng dẫn sáng tác về môi trường cho trẻ em. Trẻ em Việt Nam đang tự viết, tự vẽ và tự kể những câu chuyện về hành tinh xanh. Trong năm qua, hàng loạt sách tranh do trẻ em sáng tác mang thông điệp bảo vệ môi trường được Nhà xuất bản Phụ nữ xuất bản, đem lại tín hiệu tích cực và thắp lên niềm tin vào khả năng hành động của thế hệ trẻ bảo vệ hành tinh xanh”.

Đến với bộ sách Khi trẻ là tác giả, những câu chuyện về thiên nhiên được viết và minh họa bởi các tác giả từ 8-14 tuổi, bằng cảm xúc chân thật, hồn nhiên. Khi trẻ em viết và vẽ cho trẻ em thưởng thức, chắc chắn giữa người viết - người đọc sẽ bắt gặp sự tương đồng về ngôn ngữ, cảm xúc để có thể “giao tiếp ngang hàng” với nhau. Từ đó, những thông điệp sâu sắc về môi trường, tình bạn, lòng trắc ẩn và sự đồng cảm giữa con người với muôn loài từ các sách ảnh sẽ dễ dàng được lan tỏa, thẩm thấu.

Những thông điệp xanh

Tác giả Như Ý nói về sách Đám trẻ ở vùng đất sương mù tại sự kiện giao lưu ra mắt sách ở Nhà xuất bản Phụ nữ tháng 7-2025. Ảnh: NVCC

Là tác giả của cuốn Đám trẻ ở vùng đất sương mù, em Như Ý (13 tuổi) chia sẻ: “Em kể về mối quan hệ giữa con người với thiên nhiên qua chuyện một nhóm bạn nhỏ đi dã ngoại, cắm trại trong rừng. Đám trẻ xả rác, vứt pin bừa bãi, dùng xăng nhóm lửa, vô tình gây cháy làm tổn thương thần Rừng - người ẩn mình trong hình hài một bức tượng khổng lồ có trái tim bị thủng. Khi nhận ra lỗi lầm, bọn trẻ dọn rác, chữa cháy, xin lỗi thiên nhiên. Thần Rừng không trừng phạt mà dịu dàng tha thứ. Câu chuyện khiến người đọc hiểu rằng thiên nhiên vẫn luôn bao dung, chỉ cần con người biết dừng lại và sửa sai. Câu chuyện của em hình thành sau một chuyến đi thực tế vào rừng của em và các bạn tại câu lạc bộ sách”.

Còn với Thư viện kỳ bí, em Sinh Hùng (14 tuổi) kể về một thư viện kỳ bí nơi các nhân vật có thể đi từ cuốn sách này sang cuốn sách khác. Một nhân vật chuyên chặt cây phá rừng đã rời cuốn sách hết cây của mình để đi vào cuốn sách khác đầy cây xanh và bắt đầu chặt phá. Các nhân vật từ những cuốn sách đã hợp lực cùng thủ thư đưa kẻ chặt cây này qua những cuốn sách thể hiện các vấn nạn môi trường nhức nhối. Nhờ đó, kẻ chặt cây nhận ra hành động của mình có thể gây ra những hậu quả tồi tệ thế nào cho trái đất và hắn tỉnh ngộ.

Hay đến với tập truyện Những câu chuyện về Rồng và Phù thủy, 2 tác giả Hoàng Phúc và Lê Khanh đưa độc giả đến thế giới kỳ ảo. Rồng là biểu tượng của trái đất đang bị tổn thương vì con người; còn cô phù thủy nhỏ Li Ly phải sửa chữa lỗi lầm của sư phụ, vì muốn giúp rừng lớn nhanh, ông đã lỡ tạo ra thảm họa khi cây cối phát triển mất kiểm soát. Cả 2 hành trình đều chung một bài học: con người không thể “chữa lành” thiên nhiên bằng quyền năng hay công nghệ mà chỉ bằng sự thấu hiểu và khiêm nhường.

Bạn đọc còn có thể bắt gặp tình yêu thiên nhiên của trẻ thơ qua những tác phẩm khác như: Những câu chuyện về dòng sông của 2 tác giả nhí Trọng Hiếu và Hoàng Long; Bạn không cần nhìn thấy - Mùa xuân vẫn tràn đầy do Hà Thụy Tú Uyên làm tác giả và minh họa…

Nhân lên sức sáng tạo của trẻ thơ

Đến với những trang sách ảnh trên là đến với thế giới của sự tự do sáng tạo, hòa với cảm xúc trong trẻo, hồn nhiên trong những tâm hồn đầy tinh tế, nhân văn.

Thạc sĩ Vũ Thị Thanh Tâm cho biết: “Quá trình sáng tác bắt đầu từ những buổi dã ngoại, quan sát thiên nhiên, trò chuyện cùng cây, sông, mây, rồi ghi chép lại cảm xúc. Những câu chuyện dần hình thành, được biên tập viên và họa sĩ hướng dẫn để hoàn thiện mà vẫn giữ nguyên giọng điệu hồn nhiên, ngộ nghĩnh. Đặc biệt, mỗi cuốn sách xuất bản đều trên tinh thần sẻ chia yêu thương: khi một bạn nhỏ mua sách, một bạn nhỏ ít điều kiện hơn cũng sẽ được tặng cùng cuốn đó từ nguồn thù lao của tác giả và đội ngũ biên tập. Vì thế, mỗi trang sách không chỉ lan tỏa tình yêu thiên nhiên mà còn lan tỏa tinh thần sẻ chia - dạy trẻ biết yêu sách, yêu người và yêu thế giới quanh mình”.

Thành viên và nhóm trẻ em tham gia Dự án Ô cửa sách trong buổi dã ngoại.

Điều ấn tượng là thời gian qua, những ấn phẩm này không chỉ lan tỏa những điều tốt đẹp trong cuộc sống, nhận được sự yêu mến của bạn đọc nhỏ khắp nơi mà còn dành được những giải thưởng uy tín như: Giải thưởng Thiếu nhi Dế Mèn, Giải thưởng Sáng tác truyện đồng thoại ENEOS & MOGU Đóa hoa đồng thoại… Những thành công nhất định của các tác giả, tác phẩm thuộc Dự án Ô cửa sách vừa tiếp thêm động lực, niềm tin cho các tác giả và các thành viên trong dự án, vừa truyền cảm hứng sáng tạo, thể hiện cảm xúc, ý tưởng của mọi trẻ em.

LÂM VIÊN