Yêu cầu xác định rõ nguyên nhân mưa lũ gây hậu quả nặng nề ở miền Trung

Mưa lũ gây thiệt hại nặng nề về người và tài sản đối với 4 tỉnh miền Trung trong thời gian qua. Ảnh: T.X

Văn phòng Chính phủ vừa ban hành Thông báo số 646 ngày 27/11 về kết luận của Phó thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà tại cuộc họp về ứng phó cơn bão số 15 và tiếp tục khắc phục hậu quả mưa lũ tại các tỉnh miền Trung.

Thông báo nêu, dự báo bão Koto có thời gian lưu gió trên biển lâu (5-6 ngày), cường độ gió mạnh trên biển cấp 8-9, giật cấp 11 (có thể lên cấp 10 - 11, giật cấp 14 ở Bắc Trường Sa); có khả năng gây mưa lớn trở lại cho các tỉnh Gia Lai, Đắk Lắk, Khánh Hòa, Lâm Đồng.

Trong bối cảnh các địa phương này đang chịu hậu quả nặng nề của đợt lũ lịch sử, nguy cơ “lũ chồng lũ, bão chồng lũ” là rất hiện hữu, đòi hỏi sự sẵn sàng cao độ để ứng phó thiên tai “kép”.

Để ứng phó kịp thời với cơn bão số 15, Phó thủ tướng Trần Hồng Hà yêu cầu các Bộ, cơ quan và các địa phương tiếp tục phát huy tinh thần "4 tại chỗ", triển khai thực hiện các kịch bản ứng phó thiên tai trên địa bàn.

Để đảm bảo ứng phó một cách chủ động, hiệu quả với thiên tai trong thời gian tới, Phó thủ tướng yêu cầu Bộ Nông nghiệp và Môi trường chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành, địa phương, nhà khoa học thành lập các đoàn công tác đánh giá toàn diện, kỹ lưỡng, khoa học nguyên nhân thiên tai vừa qua, xác định rõ nguyên nhân khách quan (mưa đặc biệt lớn gây lũ lịch sử), nguyên nhân chủ quan nếu có (trong công tác chỉ đạo, tổ chức ứng phó, phòng tránh thiên tai; trong vận hành hồ chứa; do tác động của công trình xây dựng…).

Từ đó xác định rõ trách nhiệm của các bên liên quan, kiên quyết xử lý nghiêm theo thẩm quyền và quy định pháp luật đối với các vi phạm (nếu có). Kiến nghị các giải pháp hoàn thiện hệ thống pháp luật để khắc phục, giảm thiểu rủi ro thiên tai.

Bộ Xây dựng khẩn trương làm rõ nguyên nhân gây sạt lở trên các tuyến giao thông, đặc biệt là các tuyến thường xuyên xảy ra sạt lở do mưa lũ, trong đó xác định rõ các nguyên nhân do địa chất, việc đầu tư xây dựng công trình; đánh giá tác động ảnh hưởng của các công trình hạ tầng giao thông đến khả năng tiêu thoát lũ trên các lưu vực sông; kiến nghị các giải pháp khắc phục.

Phó thủ tướng cũng yêu cầu Bộ Nông nghiệp và Môi trường chủ trì, phối hợp với các Bộ, cơ quan liên quan và các địa phương khẩn trương rà soát, báo cáo hiện trạng hệ thống bản đồ ngập lụt, bản đồ sạt lở, lũ ống, lũ quét và tai biến địa chất tại 34 tỉnh, thành phố trên cả nước.

Khắc phục tình trạng thiếu hụt dữ liệu bản đồ nền dẫn đến khó khăn trong công tác dự báo, triển khai các biện pháp ứng phó thiên tai.

Việc xây dựng bản đồ cần phân cấp rõ ràng: Trung ương đảm nhiệm bản đồ quy hoạch tổng thể trên lưu vực lớn, địa phương xây dựng bản đồ chi tiết đến cấp xã, phường. Bộ cũng được yêu cầu tổ chức hướng dẫn, các địa phương, đặc biệt là 4 tỉnh Gia Lai, Đắk Lắk, Khánh Hòa, Lâm Đồng khẩn trương triển khai cập nhật số liệu mức nước lũ lịch sử vừa qua để hoàn thiện hoặc xây dựng mới bản đồ ngập lụt sát thực tế, làm cơ sở cho việc bố trí dân cư, xây dựng các kịch bản và triển khai công tác ứng phó một cách hiệu quả trong thời gian tới.

Bộ Nông nghiệp và Môi trường chủ trì, phối hợp với Bộ Công thương, Tập đoàn Điện lực Việt Nam và các địa phương liên quan khẩn trương rà soát đánh giá lại toàn bộ quy trình vận hành đơn hồ và liên hồ chứa.

Chủ động hoặc tham mưu cấp thẩm quyền sửa đổi, bổ sung quy định theo hướng chặt chẽ, khoa học, quy định rõ trách nhiệm của chủ hồ và phương thức bắt buộc thông báo đến hạ du khi xả lũ khẩn cấp (đặc biệt trong điều kiện mất thông tin liên lạc). Đề xuất các giải pháp xử lý hồ chứa nhỏ, không đảm bảo an toàn, gây nguy hiểm cho tính mạng người dân.

Phó thủ tướng yêu cầu khẩn trương rà soát để cập nhật, đổi mới phương thức truyền tin cảnh báo thiên tai tại các khu vực chịu ảnh hưởng xả lũ của các hồ chứa.

Trước mắt, khẩn trương rà soát để cập nhật, đổi mới phương thức truyền tin cảnh báo thiên tai tại các khu vực chịu ảnh hưởng xả lũ của các hồ chứa. Nghiên cứu sử dụng các phương tiện đặc thù như còi hú, kẻng báo động theo quy ước thời gian xả lũ để người dân kịp thời sơ tán, khắc phục hạn chế của truyền thông đại chúng khi mất điện, mất sóng.

Bộ khẩn trương hoàn thiện, trình Chính phủ trong tháng 12/2025 Nghị định thay thế Nghị định số 114/2018 về quản lý an toàn đập, hồ chứa nước theo chỉ đạo của Phó thủ tướng tại công văn số 404/TB-VPCP ngày 6/8/2025.

Với các tỉnh Gia Lai, Đắk Lắk, Khánh Hòa, Lâm Đồng, Phó thủ tướng yêu cầu khẩn trương rà soát, nghiêm túc, thẳng thắn chỉ rõ những điểm còn bị động, bất ngờ, chưa thực hiện tốt phương châm "bốn tại chỗ" trong ứng phó đợt mưa lũ vừa qua.

Chủ động xây dựng, triển khai các phương án, kịch bản ứng phó phù hợp để khắc phục có hiệu quả những tồn tại, bất cập; kiến nghị cấp có thẩm quyền những nhiệm vụ, giải pháp phù hợp.

Chủ động rà soát kịch bản, đảm bảo khả năng ứng phó tại chỗ theo từng cấp độ rủi ro thiên tai (đặc biệt là cấp độ 4), đánh giá hiệu quả của phương án bố trí dân cư và di dời dân khi có tình huống thiên tai khẩn cấp.

Bộ Khoa học và Công nghệ chủ trì khẩn trương chỉ đạo các doanh nghiệp viễn thông triển khai ngay các giải pháp khôi phục, đảm bảo thông tin thông suốt trong các tình huống thiên tai.

Các Bộ Quốc phòng, Công an khẩn trương rà soát, đề xuất các dự án tăng cường năng lực, phương tiện tìm kiếm cứu nạn, đảm bảo phù hợp với các loại hình thiên tai thường xuyên xảy ra tại Việt Nam như mưa lũ, ngập lụt, sạt lở đất.

Văn phòng Ban Chỉ đạo Phòng thủ dân sự quốc gia phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Môi trường khẩn trương xây dựng khung quy định về kịch bản, phương án ứng phó cho từng cấp độ thiên tai để các địa phương cụ thể hóa, hoàn thiện kịch bản đến cấp xã. Yêu cầu tổ chức diễn tập hằng năm thực chất, tập trung vào các tình huống lũ ống, lũ quét, sạt lở đất tại các khu vực xung yếu.

Linh Đan