Zapad-2025: Lý do Mỹ được mời dự tập trận Nga - Belarus

Cuộc tập trận Zapad-2025 giữa Nga và Belarus trở thành ván cờ ngoại giao, khi sự góp mặt của Mỹ không chỉ giảm căng thẳng mà còn tiềm ẩn thông điệp sức mạnh và cảnh báo chiến lược (trong ảnh: Tổng thống Nga Putin quan sát cuộc tập trận Zapad-2025). Ảnh: Điện Kremlin (en.kremlin.ru)

Theo Wall Street Journal ngày 16/9, tại cuộc tập trận quân sự lớn nhất của Nga đang diễn ra, những vị khách bất ngờ đã được xếp ở hàng ghế đầu: các sĩ quan quân đội Mỹ. Giữa lúc căng thẳng giữa Nga và NATO vẫn chưa hạ nhiệt, sự xuất hiện này không chỉ là một sự kiện ngoại giao mà còn là tín hiệu phức tạp về những nỗ lực tháo gỡ bế tắc và tìm cách giảm leo thang đối đầu.

Lời mời bất ngờ và những toan tính chính trị

Cuộc tập trận chiến lược chung thường niên Zapad-2025 giữa Nga và Belarus đã diễn ra tại khu vực biên giới với NATO, thu hút sự chú ý của toàn thế giới. Điểm nhấn đáng chú ý nhất là sự hiện diện của các sĩ quan Mỹ, theo lời mời từ Bộ Quốc phòng Belarus. Phát ngôn viên Lầu Năm Góc Sean Parnell cho biết, Mỹ đã chấp nhận lời mời này “dựa trên các hoạt động song phương hiệu quả gần đây giữa hai nước”.

Đây là một động thái hiếm hoi và có ý nghĩa chính trị sâu sắc. Theo Trung tướng đã nghỉ hưu Lance Landrum, thành viên cao cấp tại Trung tâm Phân tích Chính sách châu Âu, việc mời Mỹ là “một cách tương đối ít tốn kém và ít rủi ro để tiếp cận Mỹ và tiếp tục mối quan hệ giữa Tổng thống Nga Vladimir Putin và người đồng cấp Mỹ Donald Trump”. Lời mời này được đưa ra trong bối cảnh Tổng thống Trump đang nỗ lực chấm dứt cuộc chiến ở Ukraine, và Moskva cũng tìm cách duy trì các kênh liên lạc để tránh những lệnh trừng phạt mới.

Belarus đóng vai cầu nối

Trong sự kiện trên, Belarus nổi lên như một bên trung gian. Dù là đồng minh gần gũi của Nga, Tổng thống Belarus Alexander Lukashenko đã có những động thái đáng chú ý nhằm cải thiện quan hệ với phương Tây. Đầu tháng 9 vừa qua, Belarus đã trả tự do cho 52 tù nhân chính trị, đây là đợt trả tự do thứ hai kể từ khi Tổng thống Trump nhậm chức. Đổi lại, Mỹ cũng đã dỡ bỏ một số lệnh trừng phạt đối với Belarus.

Cựu tùy viên quốc phòng Anh tại Moskva, John Foreman, nhận định rằng Belarus đã có những nỗ lực rõ ràng nhằm giảm căng thẳng với phương Tây, chẳng hạn như chủ động di dời các cuộc tập trận ra khỏi khu vực biên giới Ba Lan. Theo ông Foreman, những bước đi này và quyết định mời Mỹ cùng các nước đồng minh khác cho thấy "mong muốn rõ ràng là giảm leo thang”. Khi chào đón các sĩ quan Mỹ, Bộ trưởng Quốc phòng Belarus Viktor Khrenin cũng khẳng định: “Chúng tôi không giấu giếm điều gì cả”.

Wall Street Journal lưu ý, mặc dù có những tín hiệu tích cực từ phía Belarus và một phần của Nga, cuộc tập trận vẫn mang nhiều thông điệp chính trị gai góc. Nó diễn ra chỉ chưa đầy một tuần sau vụ thiết bị bay không người lái (UAV) bị cáo buộc của Nga xâm phạm không phận NATO, điều mà Moskva phủ nhận không liên quan đến vụ việc, dẫn đến cuộc giao tranh đầu tiên giữa máy bay phản lực NATO và UAV xâm nhập. Cuộc tập trận Zapad-2025 bao gồm các hoạt động đẩy lùi các cuộc không kích, chống lại các đơn vị phá hoại của đối phương và sử dụng các thiết bị tác chiến điện tử hiện đại. Đáng chú ý, Belarus còn công bố kế hoạch sử dụng tên lửa chiến thuật Oreshnik, loại vũ khí có khả năng mang đầu đạn hạt nhân mà Nga cam kết triển khai tại Belarus, đặt vũ khí siêu vượt âm này ngay trước cửa ngõ NATO.

Cuộc tập trận Zapad-2025 không chỉ có Nga và Belarus. Hơn 30 quốc gia khác đã cử đại diện tham gia hoặc quan sát, bao gồm cả Ấn Độ, Iran, Trung Quốc và Triều Tiên. Sự tham gia của Ấn Độ đặc biệt đáng chú ý. Dù New Delhi đang chịu áp lực từ Mỹ về việc mua dầu của Nga, họ vẫn cử một phái đoàn lớn tham gia tập trận, đồng thời vẫn duy trì các cuộc tập trận chung với Mỹ. Điều này cho thấy Ấn Độ đang khéo léo cân bằng mối quan hệ phức tạp với cả hai siêu cường.

Nhìn chung, sự kiện trên là một bức tranh đa chiều về các mối quan hệ quốc tế hiện đại. Nó cho thấy những nỗ lực tháo gỡ căng thẳng vẫn đang diễn ra, nhưng đồng thời, các bên vẫn không ngừng thể hiện sức mạnh và bảo vệ lợi ích riêng. Cuộc tập trận Nga-Belarus không chỉ là một sự kiện quân sự, mà còn là một ván cờ ngoại giao đầy toan tính, nơi các bên gửi đi những tín hiệu vừa hợp tác, vừa cảnh báo lẫn nhau.

Vũ Thanh/Báo Tin tức và Dân tộc