Tại Hội thi ẩm thực quốc tế và xác lập kỷ lục Việt Nam 120 món ăn chế biến từ đẳng sâm được tổ chức ở làng Tu Thó (xã Tê Xăng, huyện Tu Mơ Rông, tỉnh Kon Tum) diễn ra trong 2 ngày (25 - 26/4), 21 đội tham gia đã mang đến cho du khách trong và ngoài tỉnh nhiều món ăn độc đáo, thú vị từ đẳng sâm (còn gọi là sâm dây).
Do ảnh hưởng của biến đổi khí hậu, năm nay vùng trồng cây sâm Ngọc Linh (đồng bào Xơ Đăng hay gọi là cây thuốc giấu) ở huyện Tu Mơ Rông (Kon Tum) đã xảy ra tình trạng khô hạn. Không đành lòng nhìn những cây sâm Ngọc Linh thiếu nước, trước, trong và sau Tết nguyên đán Giáp Thìn 2024, đồng bào Xơ Đăng đã cõng từng can nước băng rừng để tưới cho cây, với kỳ vọng cây sinh trưởng và phát triển tốt, mang lại cuộc sống ấm no.
Ngoài sâm, đỉnh Ngọc Linh còn có ngũ vị tử, cây dây leo dược liệu bám trên cây gỗ cho chùm trái đỏ tươi bắt mắt trong những cánh rừng già. Vào mỗi mùa mưa, hàng ngàn người Xơ Đăng lặn lội lên núi hái trái ngũ vị tử về bán và sơ chế để ngày tết mỗi nhà thường có bình rượu quý, trà quý ngũ vị tử mời khách tân niên.
Tây Nguyên nói chung và Kon Tum nói riêng đang là cao điểm của mùa khô. Nhiều tháng nay không có mưa, cây trồng khát nước, trong đó, có sâm Ngọc Linh.
Vào dịp Tết, bà con người Xơ Đăng ở huyện Tu Mơ Rông (Kon Tum) thường chuẩn bị các món như thịt heo, thịt gà, xôi , rượu cần,… để ăn uống và đãi khách. Đặc biệt, có một món ăn độc và lạ được bà con chuẩn bị đãi khách quý, đó là chuột 'quý tộc' .
Do diện tích ngày một tăng, thời tiết khô hạn nên thời điểm này, người dân tộc Xơ Đăng ở huyện Tu Mơ Rông (Kon Tum) phải gánh từng can nước lên các điểm trồng 'quốc bảo' sâm Ngọc Linh để tưới, giữ ẩm.
Nhân dịp tết đến xuân về, đồng bào Xơ Đăng lên núi bắt chuột 'quý tộc' về chiêu đãi khách. Đây là những dòng chuột chuyên ăn sâm Ngọc Linh nên rất quý hiếm. Chủ nhà mang mời khách với hàm ý mong khách thật nhiều sức khỏe.
Ở tuổi 82, ông A Han (làng Lê Văng, xã Đăk Na, huyện Tu Mơ Rông, tỉnh Kon Tum) không còn tất bật chuyện rẫy vườn. Phần lớn thời gian ông quây quần bên con cháu và bầu bạn với sợi nan, sợi lạt, miệt mài tạo ra những chiếc gùi, chiếc nia ở cái tuổi xế chiều.
Những ngày này, người dân ở thủ phủ 'sương mù' huyện Tu Mơ Rông, tỉnh Kon Tum kéo nhau vào các cánh rừng hái quả ngũ vị tử kiếm thêm thu nhập.
A Ngụ (dân tộc Xơ Đăng) còn trẻ, chỉ mới 37 tuổi, nhưng bà con gọi anh là 'nghệ nhân' của làng Đăk Rip 2, là 'mắt xích' trong việc giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc Xơ Đăng tại xã Đăk Na, huyện Tu Mơ Rông, tỉnh Kon Tum. Bởi nhiều năm qua, với tài năng cùng sự khéo léo của đôi tay, anh A Ngụ đã chế tác ra nhiều chiếc đàn t'rưng, ting ning, klông pút... phục vụ những người đam mê nghệ thuật.