10 yếu tố khiến pin xe điện hao nhanh

"Xe điện có thể đi bao xa?", đây luôn là mối bận tâm của phần lớn người dùng. Tuy nhiên, câu trả lời đôi khi không chỉ nằm ở công nghệ hay dung lượng pin, mà còn từ cách sử dụng của người lái. Dù là xe điện thuần hay hybrid sạc ngoài, rất ít người đạt được mức tiêu thụ năng lượng lý tưởng như các hãng công bố nếu không điều chỉnh thói quen lái xe.

Tốc độ, tăng tốc, điều hòa cho tới thời tiết và địa hình.. nhiều yếu tố tưởng chừng nhỏ lại có thể khiến pin EV “bốc hơi” nhanh chóng.

Pin xe điện có thể hao nhanh hơn do thói quen người lái, tính năng của xe và điều kiện ngoại cảnh. (Ảnh: Getty Images)

Tốc độ di chuyển

Xe điện hoạt động hiệu quả nhất ở tốc độ thấp và di chuyển ổn định. Khi tốc độ tăng, lực cản không khí tăng theo cấp số nhân, khiến mức tiêu thụ điện cao hơn đáng kể. Thực tế cho thấy khoảng 50 - 60 mph (80 - 97 km/h) là mức tốc độ tối ưu cho xe điện trên cao tốc. Từ 70 mph (113 km/h) trở lên, dung lượng pin có thể giảm mạnh, trung bình khoảng 10% cho mỗi 5 mph tăng thêm.

Việc duy trì tốc độ ổn định quan trọng không kém tốc độ trung bình. Sử dụng tính năng kiểm soát hành trình (cruise control) để giúp hạn chế các pha tăng tốc nhỏ nhưng liên tục, vốn tiêu tốn nhiều năng lượng hơn mà ít người nhận ra.

Trọng lượng

Càng nặng, xe càng tiêu tốn nhiều năng lượng để di chuyển. Dù việc chở thêm vài chục kg không gây khác biệt lớn trong điều kiện bình thường, nhưng khi pin sắp cạn, mọi tải trọng dư thừa đều ảnh hưởng đến quãng đường.

Các vật dụng ít dùng trong cốp xe, hành lý không cần thiết có thể làm giảm tầm hoạt động một cách rõ rệt. Đây cũng là lý do các ý tưởng gắn pin mặt trời hoặc tua-bin gió lên nóc xe không mang lại hiệu quả thực tế, do khối lượng tăng và khí động học xấu đi khiến mức tiêu thụ cao hơn lượng điện tạo ra.

Trọng lượng ảnh hưởng đến mức năng lượng tiêu thụ khi xe di chuyển. (Ảnh: Shutterstock)

Phanh cơ thay vì phanh tái sinh

Phanh cơ sử dụng lực ma sát giữa má phanh và đĩa phanh để tạo lực cản, làm chậm bánh xe nhưng làm năng lượng bị mất hoàn toàn. Trong khi đó, phanh tái sinh cho phép xe thu hồi một phần năng lượng khi giảm tốc và sạc ngược điện vào pin.

Nhiều xe điện cho phép điều chỉnh mức độ phanh tái sinh hoặc áp dụng kỹ thuật “lái một bàn đạp”, trong đó người lái chủ yếu dùng chân ga, để xe tự giảm tốc khi nhả ga. Việc tận dụng phanh tái sinh đúng cách giúp giảm tiêu thụ năng lượng đáng kể, đặc biệt trong điều kiện đô thị.

Tăng tốc nhanh

Xe điện có mô-men xoắn tức thì, mang lại khả năng tăng tốc ấn tượng, nhưng điều này cũng đồng nghĩa với việc tiêu thụ năng lượng rất lớn trong thời gian ngắn.

Trong môi trường đô thị, nơi xe thường xuyên dừng và chạy, việc tăng tốc từ tốn, giữ khoảng cách an toàn và giảm tốc bằng phanh tái sinh sẽ giúp tiết kiệm pin hiệu quả hơn. Dù một số nghiên cứu cho thấy việc thỉnh thoảng tăng tốc nhanh không gây hại cho tuổi thọ pin, nhưng xét về quãng đường, lái xe nhẹ nhàng vẫn là lựa chọn tối ưu.

Điều hòa

Việc bật điều hòa hay mở cửa sổ luôn là chủ đề gây tranh cãi. Thực tế cho thấy sự khác biệt về mức tiêu thụ điện giữa hai lựa chọn này là không lớn ở tốc độ trên 40 mph (64 km/h).

Trong điều kiện thời tiết nóng, điều hòa có thể chiếm từ 5% đến 20% mức tiêu thụ pin, tùy nhiệt độ môi trường. Tuy nhiên, để đảm bảo sự thoải mái và an toàn khi lái xe, đặc biệt trong thời tiết oi bức, việc sử dụng điều hòa được xem là hợp lý và không gây ảnh hưởng quá nghiêm trọng đến quãng đường.

Hệ thống sưởi

Hệ thống sưởi tiêu tốn rất nhiều năng lượng. Nếu sử dụng pin để sưởi ấm toàn bộ khoang xe, quãng đường có thể giảm đáng kể, do đó sưởi ghế ấm hoặc vô lăng là lựa chọn tiết kiệm hơn nhiều. Các thống kê cho thấy sưởi khoang xe có thể làm giảm gần 6 dặm (khoảng 9,6 km) mỗi giờ, trong khi sưởi ghế chỉ tiêu tốn một phần rất nhỏ.

Hệ thống sưởi tiêu thụ nhiều năng lượng của pin xe điện. (Ảnh: Getty Images)

Thời tiết lạnh

Pin lithium-ion hoạt động kém hiệu quả trong môi trường lạnh. Khi nhiệt độ xuống gần mức đóng băng, quãng đường của xe điện có thể giảm 15 - 20%, thậm chí nhiều hơn trong điều kiện khắc nghiệt.

Ngoài việc pin tự hao nhanh hơn, thời tiết lạnh còn làm giảm hiệu quả phanh tái sinh, tăng nhu cầu sưởi ấm và làm chậm tốc độ sạc. Người dùng xe điện cần tính toán dư quãng đường vào mùa đông và lên kế hoạch sạc sớm hơn so với mùa hè.

Áp suất lốp

Lốp non hơi làm tăng lực cản lăn, khiến xe cần nhiều năng lượng hơn để di chuyển. Lốp thiếu áp suất không chỉ làm hao pin mà còn mòn nhanh hơn đáng kể. Việc kiểm tra áp suất lốp định kỳ và duy trì mức khuyến nghị là thao tác đơn giản nhưng mang lại hiệu quả rõ rệt cho cả quãng đường và độ bền lốp.

Địa hình

Xe điện đạt hiệu suất cao nhất trên đường bằng phẳng. Khi lên dốc, năng lượng tiêu thụ lớn hơn nhiều so với lượng có thể thu hồi khi xuống dốc bằng phanh tái sinh. Dù có thể thu hồi khoảng 60 - 70% năng lượng, phần còn lại vẫn bị mất.

Ngoài ra, đường sỏi hoặc mặt đường xấu cũng làm tăng mức tiêu thụ điện. Việc lựa chọn lộ trình phù hợp, ưu tiên đường bằng và ít lực cản, có thể giúp cải thiện đáng kể tầm hoạt động.

Sạc nhanh

Sạc nhanh DC mang lại sự tiện lợi lớn nhưng có thể ảnh hưởng đến pin trong một số điều kiện nhất định, như pin quá nóng, quá lạnh hoặc đã gần đầy. Tuy nhiên, các nghiên cứu dài hạn cho thấy không có khác biệt đáng kể về độ chai pin giữa người dùng sạc nhanh thường xuyên và người hạn chế sạc nhanh.

Hệ thống quản lý pin (BMS) trên xe hiện đại đã được thiết kế để giảm thiểu rủi ro, bằng cách giới hạn công suất sạc hoặc điều chỉnh nhiệt độ pin. Với phần lớn người dùng, sạc nhanh ở mức hợp lý không phải là vấn đề đáng lo ngại.

Trên thực tế, không phải mọi yếu tố làm hao pin đều cần tránh tuyệt đối. Một số lựa chọn liên quan đến sự thoải mái, như sử dụng điều hòa hay ưu tiên tuyến đường đẹp nhưng kém hiệu quả hơn về năng lượng, vẫn có thể chấp nhận được nếu người lái không đặt mục tiêu tối ưu hóa quãng đường trong mọi tình huống.

Xét cho cùng, xe điện được phát triển nhằm mang lại trải nghiệm di chuyển thân thiện với môi trường và dễ chịu cho người dùng. Việc duy trì tốc độ ổn định, lái xe nhẹ nhàng và không vội vàng không chỉ giúp kiểm soát mức tiêu thụ năng lượng, mà còn góp phần nâng cao độ an toàn và sự thoải mái trên mỗi hành trình.

Hoa Vũ (Theo BGR)