12 giờ đồng hồ 'căng não' cứu bàn tay bị đứt rời 4 ngón

Bệnh nhân là anh N.V.H (25 tuổi ở Hà Nội), trong một phút sơ suất trước chiếc máy dập tôn công nghiệp, lưỡi dập thủy lực rộng hơn 1 cm rơi xuống, nghiền nát cùng lúc bốn ngón tay – biến chúng gần như “đứt rời” chỉ còn dính lại bằng một cầu da rất mỏng.

Khi được đưa tới Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương, các ngón tay đều trắng bệch, lạnh, xẹp, hoàn toàn mất tưới máu – tình trạng vô cùng nguy kịch.

Ekip Tạo hình của bệnh viện, dưới sự chỉ đạo của TS.BS Dương Mạnh Chiến lập tức kích hoạt quy trình vi phẫu khẩn cấp. Đây là dạng chấn thương đặc biệt nặng, khó hơn nhiều lần so với đứt do dao sắc bởi toàn bộ cấu trúc gân – xương – mạch máu – thần kinh ở đoạn dập đã bị phá hủy. Trong các ca đứt rời chi thể, “thời gian vàng” chỉ kéo dài 6–12 giờ; nếu chậm trễ, ngón tay sẽ không còn khả năng sống. Chính vì vậy, bệnh nhân được chuyển thẳng vào phòng mổ gần như ngay lập tức, thậm chí khi chưa có đủ kết quả xét nghiệm, để chạy đua với từng phút.

Ca phẫu thuật kéo dài suốt 12 giờ, từ 18h tối tới 6h sáng hôm sau. Ê-kíp phải tỉ mỉ cắt bỏ toàn bộ mô dập nát, làm ngắn xương để tạo mặt cắt lành, tìm lại những đoạn mạch máu còn nguyên vẹn. Ở một trong các ngón tay, đoạn mạch bị dập quá dài buộc bác sĩ phải lấy một đoạn mạch ở vùng chân để ghép bù. Tất cả được thực hiện dưới kính hiển vi, với các mạch máu chỉ dày vài trăm micromet - đòi hỏi độ chính xác tuyệt đối.

Tay của bệnh nhân đã cử động được sau ca phẫu thuật.

Mỗi ngón tay phải được nối lại động mạch – tĩnh mạch – gân – thần kinh riêng biệt. Đồng thời, ê kíp ưu tiên nối trước những ngón giữ vai trò quan trọng trong chức năng bàn tay để rút ngắn thời gian thiếu máu – tối ưu hóa cơ hội sống cho từng ngón. Đó là cuộc chiến vừa căng thẳng, vừa đòi hỏi sự kiên trì tột độ của các bác sĩ trong suốt 12 giờ không nghỉ.

Nhờ can thiệp kịp thời và kỹ thuật vi phẫu chuẩn xác, đến hiện tại cả bốn ngón tay đều hồng ấm, tưới máu tốt, có tín hiệu sống rõ ràng. Người bệnh tỉnh táo, tinh thần ổn định; tiên lượng phục hồi chức năng bàn tay khả quan nếu tiếp tục tập luyện đúng hướng dẫn phục hồi chức năng.

TS.BS Dương Mạnh Chiến nhận định đây là dạng chấn thương dập nát nặng và hiếm gặp, đồng thời một lần nữa nhấn mạnh vai trò an toàn lao động khi làm việc với máy công nghiệp. Chỉ một sơ suất nhỏ hoặc trục trặc kỹ thuật cũng có thể dẫn đến hậu quả mất chi thể.

Theo TS.BS Dương Mạnh Chiến, khi gặp chấn thương đứt rời chi thể, người dân cần xử trí ban đầu đúng cách để tối đa hóa cơ hội cứu sống ngón tay. Nếu vết thương bẩn, chỉ rửa bằng nước sạch; sau đó băng ép nhẹ để cầm máu, tuyệt đối không garo thít chặt vì có thể làm thiếu máu kéo dài và gây hoại tử cả bàn tay, trừ những trường hợp mất máu ồ ạt đe dọa tính mạng. Phần chi thể đứt rời cần được bọc trong gạc ẩm sạch (gạc được làm ẩm bằng nước muối sinh lý là tốt nhất). Sau đó cho vào túi nylon buộc kín. Túi này được thả vào nước đá đang tan (đá được thả vào nước – nhiệt độ nước sẽ khoảng 4 độ C). Lưu ý không được đặt trực tiếp phần chi thể vào đá lạnh, vì đá lạnh ở nhiệt độ 0 độ C sẽ gây bỏng lạnh, làm tổn thương và giảm khả năng cứu sống chi thể đứt rời. Cuối cùng, nạn nhân phải được đưa đến cơ sở y tế có khả năng vi phẫu nhanh nhất có thể - đây là yếu tố quan trọng nhất quyết định ngón tay có được cứu sống hay không.

Tai nạn của bệnh nhân trẻ là lời cảnh tỉnh mạnh mẽ về việc tuân thủ tuyệt đối quy trình bảo hộ lao động và trang bị kiến thức xử trí đúng cách khi gặp chấn thương đứt rời. Một hành động đúng trong vài phút có thể giữ lại được cả một phần cơ thể quan trọng cho tương lai người lao động.

Ngọc Nga