12 ngày đêm đỡ đẻ cho mẹ rùa ở Côn Đảo

Chương trình bảo vệ rùa biển tại Côn Đảo là hoạt động thường niên do Vườn Quốc gia Côn Đảo phối hợp với Tổ chức Bảo tồn thiên nhiên Thế giới (IUCN) tổ chức, mang thông điệp lan tỏa cộng đồng về hoạt động bảo vệ rùa biển tại Việt Nam.

Đây được xem là hoạt động mang lại những trải nghiệm vô giá đối với các bạn tình nguyện viên tham gia.

Vườn Quốc gia Côn Đảo là nơi bảo tồn rùa biển lớn nhất Việt Nam với 18 bãi biển rùa lên đẻ trứng. Ảnh: TT

Các tình nguyện viên tham gia chương trình phải đăng ký từ trước đó. Sau khi chọn lọc, xem xét các yếu tố đánh giá sự phù hợp, ban tổ chức sẽ thông báo kết quả trong khoảng hai tháng trước ngày khởi hành.

Tham gia chương trình bảo vệ rùa ở Côn Đảo, các tình nguyện viên được sống 12 ngày đêm gắn kết trọn vẹn với thiên nhiên. Ảnh: TT

Chương trình năm nay gồm bảy đợt, phân bố từ tháng 6 đến tháng 8. Mỗi đợt kéo dài 12 ngày, tối đa 22 tình nguyện viên được chọn cho mỗi đợt.

Chi phí đi lại, ăn ở trong ngày thứ nhất tại đảo lớn Côn Đảo, tình nguyện viên tự chi trả. Sau đó, khi ra đến các đảo nhỏ, các tình nguyện viên cùng góp tiền để mua đồ ăn, vật dụng sinh hoạt thiết yếu cho những ngày sống trên đảo.

Bữa cơm tự nấu của nhóm tình nguyện viên tham gia bảo vệ rùa ở hòn Bảy Cạnh. Ảnh: TT

Tình nguyện viên tham gia chương trình được chia thành các nhóm, phân công làm việc tại các đảo nhỏ hoặc bãi biển khác nhau thuộc quần đảo Côn Đảo. Tất cả các bãi đều được bố trí trạm kiểm lâm làm nhiệm vụ bảo vệ tài nguyên thiên nhiên và bảo tồn rùa biển.

Một mẹ rùa vừa hoàn thành thiên chức. Đêm trước đó, mẹ rùa này rất vất vả mới tìm được chỗ đẻ trứng ưng ý, và khi trở lại biển thì trời đã sáng. Ảnh: TT

Bảy Cạnh là nơi được nhiều rùa mẹ lựa chọn để làm tổ, đẻ trứng nhất. Ảnh: TT

Trong đó, hòn Bảy Cạnh luôn là địa điểm hấp dẫn nhất vì có số lượng rùa lên đẻ nhiều nhất, đặc biệt là vào mùa cao điểm từ tháng 7 đến tháng 9. Tại đây, mỗi đêm có từ 10-30 rùa mẹ, mỗi con nặng từ 70kg trở lên, đến làm tổ.

Buổi tối là thời gian rùa mẹ bắt đầu làm tổ, đẻ trứng. Ảnh: TT

Ca làm của các tình nguyện viên phụ thuộc vào thủy triều lên, có thể bắt đầu từ 8 giờ tối cho đến sáng sớm hôm sau.

Khi vào ca, các tình nguyện viên nhẹ nhàng bước lên cát, dò theo dấu chân rùa để tìm xác định vị trí rùa mẹ. Sau đó quan sát xem rùa mẹ đang ở giai đoạn nào của quá trình đẻ.

Một mẹ rùa có thể đẻ bốn ổ trứng, mỗi lần cách nhau hai tuần. Trung bình mỗi lần rùa đẻ trong khoảng 30 phút. Video: TT

Thông thường, rùa mẹ bò lên bờ tìm chỗ thích hợp, dùng chi để quạt cát xung quanh đến khi mai ngang với mặt cát. Tiếp đó, nó dùng hai chi sau đào lỗ sâu khoảng 50-70 cm, từ từ khép chi lại và rặn đẻ những quả trứng to cỡ quả bóng bàn.

Mỗi lần, rùa mẹ đẻ được 70-200 trứng.

Trứng rùa sau khi được nhặt lên từ ổ. Ảnh: TT

Tình nguyện viên canh rùa đẻ xong sẽ mang trứng về khu vực ấp để bảo vệ chúng khỏi những loài vật khác đến ăn trứng hoặc tránh có người cố tình đào trứng lên để đem bán.

Hố ấp trứng rùa biển được chia thành hai khu có hoặc không có mái che nhằm cân bằng tỉ lệ rùa đực, cái. Giới tính của rùa con bị ảnh hưởng bởi nhiệt độ, nhiệt độ càng cao thì càng nhiều con cái sinh ra và ngược lại.

Các tình nguyện viên đặt trứng rùa vào các hố ấp. Ảnh: TT

Bên cạnh công việc theo dõi rùa mẹ và di chuyển trứng, nhóm tình nguyện viên cũng đảm nhiệm việc dọn vệ sinh tại các hố rùa đẻ, hướng dẫn du khách thả rùa con về biển, kiểm tra và thu thập rùa con nở từ các đợt trước đó, ghi nhận tỉ lệ trứng nở…

Tình nguyện viên đang dọn vệ sinh các hố ấp từ những đợt trước, loại bỏ trứng rùa ung ở các hố ấp. Ảnh: TT

Trứng nở thành rùa con và được thả về biển. Video: TT

Sau 45-60 ngày được ấp dưới mặt đất, rùa con nở ra, được thả về với biển, thực hiện những bước đi đầu tiên trong hành trình sinh tồn của mình.

Và rồi 20-30 năm sau, theo nghiên cứu của IUCN, những con rùa cái - nếu còn sống - sẽ quay trở lại nơi chúng được sinh ra dù đã đi xa, sinh sống cách đó hàng nghìn km, để đẻ trứng, giống như điều mẹ chúng từng làm.

Nhóm tình nguyện viên tại hòn Bảy Cạnh chụp ảnh lưu niệm cùng các anh kiểm lâm làm việc tại đây trước khi chia tay, kết thúc 12 ngày tham gia chương trình. Ảnh: TT

Bầu trời đầy sao mà các tình nguyện viên được ngắm nhìn trong những ca trực xuyên đêm để "đỡ đẻ" cho mẹ rùa. Ảnh: TT

THANH THANH