28 nhà đầu tư điện tái tạo kiến nghị khẩn cấp Chính phủ

Kết luận của Thanh tra Chính phủ (ngày 28/4/2023) nêu rõ, khi chưa có văn bản chấp thuận kết quả kiểm tra công tác nghiệm thu, các nhà máy không được hưởng giá FIT. Cơ quan này cũng yêu cầu phải rà soát, xem xét việc hưởng cơ chế khuyến khích của những dự án nêu trên.

Sau thời điểm có kết luận này, nhiều dự án đã bị trì hoãn thanh toán vô thời hạn hoặc chỉ nhận được thanh toán một phần theo các Hợp Đồng Mua Bán Điện (PPA) đã ký với EVN.

Giá ưu đãi FIT được áp dụng trong 20 năm (Ảnh minh họa).

Tuy nhiên, để không lãng phí nguồn lực xã hội, giữ niềm tin của nhà đầu tư trong, ngoài nước, Chính phủ đã có chủ trương gỡ vướng cho những dự án trên với nguyên tắc "không hợp thức hóa sai phạm nhưng có giải pháp, cơ chế để giải quyết dứt điểm".

Bộ Công thương tham mưu hướng giải quyết là: Phải xác định lại giá mua bán điện; thu hồi lại các khoản giá FIT ưu đãi đã được hưởng không đúng thông qua bù trừ thanh toán tiền mua điện.

Nhiều băn khoăn

Trong văn bản kiến nghị, các nhà đầu tư cho rằng, chiếu theo các quy định tại thời điểm các dự án này đạt COD, không yêu cầu văn bản chấp thuận kết quả nghiệm thu là điều kiện tiên quyết để đạt COD.

Bởi lẽ, theo Quyết định 39 năm 2018 về các dự án điện gió và Quyết định 13 năm 2020 về các dự án điện mặt trời, điều kiện để được công nhận COD chỉ bao gồm: hoàn thành thử nghiệm ban đầu của nhà máy điện và các trang thiết bị đấu nối; được cấp giấy phép hoạt động điện lực và thống nhất về chỉ số công tơ để bắt đầu thanh toán.

Hơn nữa, yêu cầu phải có văn bản chấp thuận kết quả nghiệm thu khi xin cấp giấy phép hoạt động điện lực chỉ mới được đưa vào tại Thông tư 10, năm 2023 (có hiệu lực ngày 9/6/2023).

Do đó, việc áp dụng hồi tố yêu cầu mới này đối với các dự án đã đạt COD từ nhiều năm trước đi ngược với nguyên tắc không được áp dụng hồi tố của Luật Đầu tư năm 2020.

Mặt khác, các nhà đầu tư nhấn mạnh, các chấp thuận COD là do EVN ban hành, các nhà đầu tư không có thẩm quyền chấp thuận COD.

Họ cũng lập luận, văn bản chấp thuận kết quả nghiệm thu là vấn đề pháp lý liên quan đến pháp luật xây dựng không phải là cơ sở pháp lý để từ chối nghĩa vụ thanh toán đối với lượng điện năng đã được EVN tiếp nhận và tiêu thụ theo các PPA đã ký kết.

Do đó, nếu có vi phạm thì cũng chỉ dẫn đến xử phạt hành chính và yêu cầu khắc phục hậu quả (nếu áp dụng), chứ không làm thay đổi các điều kiện COD.

Nhu cầu vốn đầu tư cho ngành điện rất lớn, trung bình khoảng 27 tỷ USD mỗi năm trong giai đoạn 2026 - 2030.

Nhà đầu tư lo vỡ nợ

Các nhà đầu tư nhìn nhận, việc bị trì hoãn thanh toán vô thời hạn hoặc chỉ nhận được thanh toán một phần tiền điện khiến họ gặp rất nhiều khó khăn. Một số dự án đã và đang đối mặt với việc phải vi phạm nghĩa vụ trả nợ với các tổ chức cho vay trong nước và quốc tế.

Các nhà đầu tư cũng cho hay, đề xuất về việc áp dụng hồi tố ngày COD, bằng cách xác định điều kiện hưởng FIT dựa trên ngày cấp văn bản chấp thuận kết quả nghiệm thu, thay vì ngày COD ban đầu, đã gây lo ngại sâu sắc trong cộng đồng nhà đầu tư.

Nếu được áp dụng, có thể dẫn đến thiệt hại tương ứng với gần 100% vốn chủ sở hữu của các dự án bị ảnh hưởng, khiến họ đối mặt với nguy cơ vỡ nợ.

Hiện có gần 30% dự án bị ảnh hưởng có sự tham gia của các nhà đầu tư nước ngoài đến từ châu Âu (Pháp, Bồ Đào Nha, Tây Ban Nha, Thụy Sĩ, Vương quốc Anh) và châu Á (Ấn Độ, Nhật Bản, Philippines, Singapore, Thái Lan, Trung Quốc). Ước tính, tổng giá trị lên tới 4 tỷ USD.

Vì vậy, nhóm nhà đầu tư này kiến nghị Chính phủ bảo lưu ngày COD ban đầu và giá mua điện FIT đã thỏa thuận theo PPA cho các dự án này, và yêu cầu EVN thực hiện đúng nghĩa vụ hợp đồng.

Hồng Hạnh