3 nguyên tắc ăn uống phòng ngừa bệnh tiêu hóa sau mưa lũ

Tình trạng ngập lụt sau mưa lũ khiến môi trường ô nhiễm nặng nề, nguồn nước sinh hoạt bị nhiễm bẩn, là điều kiện thuận lợi cho vi sinh vật phát sinh, phát triển gây ô nhiễm thực phẩm làm hư hỏng chất lượng thực phẩm và vi sinh vật gây bệnh. Từ đó, nguy cơ mắc các bệnh truyền nhiễm, đặc biệt là bệnh đường tiêu hóa như tả, lỵ, thương hàn, ngộ độc thực phẩm... tăng cao.

Dưới đây là những khuyến cáo quan trọng giúp người dân phòng ngừa hiệu quả các bệnh về tiêu hóa sau khi nước rút.

1. Nguyên nhân gia tăng bệnh tiêu hóa sau mưa lũ

Sau mưa lũ, các công trình vệ sinh, cống rãnh bị ngập úng, chất thải của người và gia súc, xác động thực vật chết lẫn vào môi trường, gây ô nhiễm nguồn nước và đất đai. Đây là môi trường lý tưởng để các vi khuẩn, virus gây bệnh đường tiêu hóa như Salmonella, E.coli, Vibrio cholerae... phát sinh, phát triển và lan truyền.

Bên cạnh đó, việc thiếu nước sạch sinh hoạt, thiếu nhiên liệu khiến người dân không đủ điều kiện thực hiện ăn chín, uống sôi.

Lương thực thực phẩm bị hư hỏng, nhiễm bẩn do ngâm nước, mọc mầm hoặc có mùi lạ vẫn có thể phải sử dụng do tình trạng thiếu thốn, dẫn đến nguy cơ ngộ độc thực phẩm và các bệnh lây truyền qua đường ăn uống tăng vọt. Sức đề kháng suy giảm do thiếu dinh dưỡng cũng khiến cơ thể dễ bị mầm bệnh tấn công hơn.

Tình trạng ngập lụt sau mưa lũ khiến môi trường ô nhiễm nặng nề, nguồn nước sinh hoạt bị nhiễm bẩn, là điều kiện thuận lợi cho vi sinh vật phát sinh, phát triển gây ô nhiễm thực phẩm.

Theo Cục An toàn thực phẩm, để chủ động bảo vệ sức khỏe người dân, phòng ngừa ngộ độc thực phẩm và các bệnh truyền qua thực phẩm, trước khi có bão, lũ cần đẩy mạnh tuyên truyền hướng dẫn người dân, đặc biệt là các vùng có nguy cơ bão, lũ cao cần có kế hoạch chủ động dự trữ các loại lương thực, thực phẩm chế biến sẵn, nước uống đóng chai, các loại vitamin, các hóa chất sát khuẩn của ngành y tế.

2. Nguyên tắc ăn uống đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm

Để phòng ngừa hiệu quả các bệnh đường tiêu hóa trong và sau mưa lũ, Bộ Y tế khuyến cáo người dân cần tuyệt đối tuân thủ các nguyên tắc vàng sau:

2.1. Thực hiện nghiêm ngặt "Ăn chín, uống sôi"

Đây là nguyên tắc quan trọng nhất. Cần đảm bảo:

Uống nước đã được đun sôi kỹ (sôi 5 - 10 phút) và bảo quản trong dụng cụ sạch có nắp đậy.
Tuyệt đối không uống nước lã hay nước đóng chai không rõ nguồn gốc.
Ăn các loại thực phẩm đã được nấu chín kỹ. Tránh ăn sống/tái các thực phẩm, đặc biệt là tiết canh, gỏi cá, nộm...
Thức ăn nấu xong nên ăn ngay. Nếu để quá 2 giờ ở nhiệt độ phòng, cần phải đun nấu lại thật kỹ trước khi ăn để tiêu diệt vi khuẩn có thể đã tăng sinh.

2.2. Lựa chọn và chế biến thực phẩm an toàn

Không ăn thực phẩm từ các loại động vật đã chết do lũ cuốn, thực phẩm đã bị ngâm dưới nước, mọc mầm, có mùi lạ (chua, mốc) và các thực phẩm bị nhiễm nấm mốc.
Với rau quả ăn sống: Cần rửa kỹ dưới vòi nước sạch, sau đó ngâm bằng dung dịch sát khuẩn như nước muối 0,9% hoặc các dung dịch rửa rau chuyên dụng trước khi ăn.
Tách biệt thực phẩm sống và chín trong quá trình chế biến và bảo quản.
Sử dụng dao, thớt riêng cho thực phẩm sống và thực phẩm chín.
Bảo quản riêng biệt trong các hộp có nắp đậy kín ở nhiệt độ thích hợp.

2.3. Đảm bảo nguồn nước sạch cho sinh hoạt và ăn uống

Trong điều kiện nguồn nước bị ô nhiễm, cần ưu tiên sử dụng nước mưa hứng trong dụng cụ sạch để nấu ăn và uống. Nếu phải dùng nước sông, suối, ao, hồ hoặc giếng bị nhiễm bẩn, cần thực hiện làm trong và khử trùng:

Làm trong: Hòa phèn chua (khoảng 1 gam/20 lít nước), chờ 30 phút cho cặn lắng xuống rồi gạn lấy nước trong. Có thể dùng túi vải sạch để lọc nước.
Khử trùng: Sau khi làm trong, dùng hóa chất khử trùng như Chloramine B (viên 0,25 gam dùng cho 25 lít nước). Nước khử trùng 30 phút sau là có thể sử dụng.
Lưu ý: Tuyệt đối không khử trùng đồng thời với đánh phèn. Nước khử trùng vẫn cần đun sôi mới được uống.

3. Chăm sóc dinh dưỡng tăng cường sức đề kháng

Lũ lụt có thể gây thiếu thốn lương thực, dẫn đến thiếu đói và suy dinh dưỡng, làm giảm sức đề kháng. Vì vậy, việc đảm bảo dinh dưỡng cho các thành viên trong gia đình là rất cần thiết:

Ưu tiên đảm bảo bữa ăn đầy đủ cho người dân, đặc biệt là bà mẹ và trẻ em, người cao tuổi.
Trong tình trạng thiếu thốn, cần cố gắng cung cấp đủ các nhóm chất cơ bản: tinh bột, chất đạm, chất béo và vitamin/khoáng chất.
Khi điều kiện cho phép, các gia đình cần nhanh chóng khôi phục sản xuất, lựa chọn các loại cây, con giống nuôi trồng ngắn ngày để sớm có rau xanh và các thực phẩm bổ sung vào bữa ăn.

Trong tình trạng thiếu thốn cần sử dụng các loại thực phẩm đóng hộp để đảm bảo dinh dưỡng cho các thành viên.

4. Vệ sinh cá nhân và môi trường sống sau lũ lụt

Cùng với việc ăn uống an toàn, việc vệ sinh cá nhân và môi trường sống sau mưa lũ cũng góp phần quan trọng cắt đứt đường lây truyền mầm bệnh:

Rửa tay sạch bằng xà phòng trước khi ăn, trước và sau khi chế biến thức ăn, sau khi đi vệ sinh và sau khi tiếp xúc với bùn đất, nước lũ.

Thực hiện thau rửa bể nước, giếng nước, dụng cụ chứa nước và dùng những hóa chất như Cloramin B hoặc viên Aquatabs hoặc những hóa chất khác được Bộ Y tế khuyến cáo để khử trùng nước sử dụng cho ăn uống và sinh hoạt.

Thực hiện nguyên tắc nước rút đến đâu làm vệ sinh môi trường đến đó, tổ chức thu gom, xử lý, chôn xác động vật. Sử dụng vôi bột hoặc các hóa chất được Bộ Y tế khuyến cáo để xử lý khi chôn xác động vật. Phun hóa chất diệt côn trùng truyền bệnh tại các vùng có nguy cơ.

Thực hiện tốt các hướng dẫn về ăn uống, vệ sinh của Bộ Y tế sẽ giúp người dân vùng lũ phòng tránh hiệu quả các bệnh truyền nhiễm đường tiêu hóa, bảo vệ sức khỏe cho bản thân và cộng đồng.

Thiên Châu