4 vị thuốc tốt cho người mắc Hội chứng ruột kích thích

1. Hội chứng ruột kích thích là gì?

Góc nhìn của y học hiện đại

Hội chứng ruột kích thích (Irritable Bowel Syndrome - IBS) là trạng thái rối loạn chức năng ruột với các triệu chứng như: Đau bụng từng đợt, chướng bụng và thay đổi thói quen đi đại tiện; thăm khám không có dấu hiệu tổn thương đường ruột.

Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến Hội chứng ruột kích thích như: Rối loạn đường tiêu hóa, thay đổi hệ vi sinh đường ruột, do chế độ ăn, stress căng thẳng, sau phẫu thuật vùng bụng, di truyền…

5-20% dân số mắc Hội chứng ruột kích thích.

Góc nhìn của y học cổ truyền

Bệnh lý có thể xuất hiện do những nguyên nhân sau:

- Do rối loạn tinh thần: Tình chí thất thường, hay cáu giận… ảnh hưởng điều đạt khí tiết của tạng can, can mộc khắc tỳ thổ, can khí uất kết làm ảnh hưởng đến tạng tỳ, gây rối loạn tiêu hóa.

- Do chế độ ăn chưa phù hợp: Ăn uống chưa điều độ có thể gây rối loạn chức năng vận hóa của tỳ, ảnh hưởng đến tiêu hóa.

- Do ngoại tà xâm nhập: Cảm nhiễm phong hàn, thấp nhiệt làm tổn thương vị khí, bệnh lâu ngày chuyển hóa ngoại tà xâm nhập đại trường, gây biểu hiện tiêu chảy hoặc táo bón.

Tinh dầu bạc hà có tác dụng giảm nhu động ruột.

2. Một số vị thuốc có tác dụng tốt với Hội chứng ruột kích thích

21. Bạc hà

Bạc hà có tên khoa học là Mentha arvensis L., Lamiaceae (họ Hoa môi); bộ phận dùng làm thuốc là toàn cây bỏ rễ phơi khô; tính mát, vị cay; qui kinh phế, can.

Tác dụng: Phát tán phong nhiệt, sơ can giải uất.

Ứng dụng trên lâm sàng: Dùng cho bệnh nhân có Hội chứng ruột kích thích do cảm nhiễm phong nhiệt, can khí uất kết. Tinh dầu trong bạc hà có tác dụng giảm nhu động ruột nên vị thuốc có tác dụng giảm triệu chứng rối loạn về tiêu hóa của người bệnh.

Lô hội có tác dụng kích thích đại trường tống phân ra ngoài, giảm táo bón.

2.2. Lô hội

Trong Đông y, vị thuốc lô hội được cô đặc dịch lấy từ lá cây lô hội. Lô hội có tên khoa học là Aloe vera L., thuộc họ Hành (Liliaceae); tính lạnh, vị đắng; qui kinh can, tỳ, vị, đại trường.

Tác dụng: Thanh trường, thông tiện; thanh can nhiệt, giải độc.

Ứng dụng lâm sàng: Dùng trong trường hợp bệnh nhân có Hội chứng ruột kích thích đi phân táo, khó đại tiểu tiện. Lô hội có chất aloin là chất tẩy xổ mạnh, có tác dụng kích thích đại trường tống phân ra ngoài dễ dàng.

Mộc hương giảm đau bụng, cải thiện triệu chứng đi ngoài phân lỏng.

2.3. Mộc hương

Mộc hương là rễ phơi khô của cây Vân mộc hương, họ Cúc. Mộc hương có tên khoa học là Saussurea lappa Clarke; tính ấm, vị cay đắng; qui kinh phế, can, tỳ.

Tác dụng: Kiện tỳ hòa vị, điều khí chỉ thống.

Ứng dụng lâm sàng: Dùng với tác dụng kích thích tiêu hóa, giúp ăn ngon miệng, chữa chứng đầy hơi lên ngực, ợ hơi; giảm đau bụng, cải thiện triệu chứng đi ngoài phân lỏng.

Bạch truật kiện tỳ, ích vị, tiêu thực.

2.4. Bạch truật

Bạch truật là rễ củ cây bạch truật, có tên khoa học là Rhizoma Atratilodis macrocephalae, họ Cúc; tính hơi ấm, vị ngọt đắng; qui kinh tỳ, vị.

Tác dụng: Kiện tỳ táo thấp, an thai.

Ứng dụng lâm sàng: Kiện tỳ, thủy lợi, táo thấp dùng chữa chứng tỳ hư không vận hóa được thủy cốc, sinh ra đàm ẩm. Kiện tỳ, ích vị, tiêu thực…; hỗ trợ tỳ vị hư nhược không tiêu hóa được thức ăn, tiêu hóa kém gây bụng đầy chướng, ăn không ngon miệng, buồn nôn, đi ngoài phân lỏng kéo dài.

3. Lưu ý đối với người mắc Hội chứng ruột kích thích

- Các vị thuốc trên chỉ mang tính tham khảo, người bệnh sử dụng thuốc y học cổ truyền trị bệnh cần tham vấn ý kiến của bác sĩ y học cổ truyền.

- Tìm hiểu nguyên nhân gây Hội chứng ruột kích thích để điều trị thích hợp. Ví dụ: Nếu bệnh lý xuất hiện sau chấn thương tâm lý, ngoài điều trị Hội chứng ruột kích thích cần tham vấn trị liệu tâm lý để hỗ trợ thuyên giảm Hội chứng ruột kích thích…

- Xây dựng chế độ sống khoa học, lành mạnh; tập luyện thể thao tối thiểu 30 phút/ngày.

- Tạo lập chế độ ăn khoa học, phù hợp với thể trạng người bệnh.

- Nghỉ ngơi điều độ, tránh làm việc quá độ, căng thẳng kéo dài.

BS. Lan Anh