40.000 người Việt tử vong/năm: Chuyên gia chỉ rõ 'tử thần' giấu mình trên bàn nhậu

Tại Việt Nam và khắp khu vực Châu Á - Thái Bình Dương, khái niệm “uống có trách nhiệm” khi uống rượu bia và đồ uống có cồn, đã phát triển từ những chiến dịch nâng cao nhận thức thành một phong trào xã hội chung.

Nâng cao ý thức uống rượu bia có trách nhiệm

Tại Việt Nam, dù đã đạt được những bước tiến quan trọng trong việc ngăn chặn tình trạng lái xe sau khi sử dụng đồ uống có cồn, nhưng theo các chuyên gia việc thay đổi những thói quen uống có hại đang là thách thức, đặc biệt là ở nhóm thanh thiếu niên.

Tại tọa đàm "Xây dựng Văn hóa thưởng thức có trách nhiệm tại Việt Nam thông qua phương pháp tiếp cận toàn xã hội” do Liên minh Rượu mạnh và Rượu vang Quốc tế tại Châu Á - Thái Bình Dương (APISWA) tổ chức tháng 9-2025, Tiến sĩ Trần Hữu Minh, Chánh văn phòng Ủy ban An toàn Giao thông Quốc gia (NTSC) đã nhìn nhận.

Ông Minh cho rằng uống có trách nhiệm không chỉ đơn thuần là việc tuân thủ mà còn là có nhận thức về bản thân, hiểu rõ giới hạn của mình, tôn trọng người khác và đưa ra những lựa chọn có trách nhiệm.

Ông Minh nói: "Chúng ta càng huy động được nhiều lĩnh vực tham gia - từ giao thông vận tải đến các tổ chức thanh thiếu niên - thì sức mạnh xã hội trong việc ngăn chặn sử dụng đồ uống có cồn ở mức có hại càng bền vững hơn".

Vị này cũng cho rằng, một số người cho rằng uống rượu bia 1-2 chén/ly vẫn lái xe ổn, nhưng khoa học đã chứng minh chỉ với nồng độ cồn 50mg/100ml máu cũng đã làm giảm đáng kể khả năng xử lý tình huống, dẫn đến nguy cơ cao mất an toàn giao thông.

Ở góc nhìn từ cộng đồng doanh nghiệp, APISWA nhấn mạnh, không chỉ các nhà quản lý nỗ lực tuyên truyền uống có trách nhiệm, bản thân các doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh đồ uống có cồn cũng tham gia tích cực vào hoạt động này.

Đơn cử, ngành công nghiệp đồ uống có cồn đã phát động Tuần lễ Uống Chừng mực tại Châu Á - Thái Bình Dương vào tháng 3 năm 2025, chiến dịch đầu tiên có sự phối hợp của toàn khu vực, quy tụ 18 hiệp hội thương mại trên khắp Châu Á - Thái Bình Dương.

Sáng kiến này nêu bật các ưu tiên chính sách quan trọng, bao gồm xây dựng quy định về độ tuổi mua đồ uống có cồn hợp pháp (LPA) là 18 tuổi tại Campuchia. Sáng kiến cũng xác định “Đồ uống Tiêu chuẩn”, xây dựng các chiến lược phòng, chống đồ uống có cồn bất hợp pháp trên khắp các thị trường...

Bên cạnh đó, chiến dịch còn đưa ra nhiều chương trình giáo dục như ra mắt báo cáo về phương pháp tiếp cận hợp tác giảm thiểu sử dụng đồ uống có cồn ở mức có hại, lộ trình đến năm 2030...

Tại Việt Nam, các hiệp hội, cơ quan quản lý cũng tạo ra nhiều chiến dịch có tính bền bỉ và sáng tạo đang thay đổi những chuẩn mực của xã hội.

Đơn cử như chiến dịch “Sức Mạnh của Việc Nói Không” do Hiệp hội Ô tô Việt Nam (AAV) và APISWA phát động, đã tiếp cận được 43 triệu thanh thiếu niên tại 7 quốc gia ASEAN, huy động 28 đối tác cùng chung tay chống lại tác hại của hành vi nguy hiểm này.

Bà Nguyễn Thị Quý Linh, Tổng giám đốc AAV chia sẻ: “Chúng tôi nhận thấy rằng khi những người trẻ cảm nhận được trách nhiệm của mình, tức họ coi việc nói “không” với lái xe sau khi uống rượu, bia là bảo vệ gia đình, bạn bè và những người xung quanh, thì họ trở thành những người ủng hộ mạnh mẽ cho sự thay đổi này".

Bà Nguyễn Thị Quý Linh, Tổng giám đốc AAV. ẢNH: HẠ QUYÊN

Cần sự chung tay của nhiều bên

Dữ liệu thống kê của Bộ Y tế cho thấy, tại Việt Nam, mỗi năm có khoảng 40.000 ca tử vong liên quan đến uống rượu bia. Đồng thời, 30% số ca nhập viện do các bệnh liên quan đến gan, tụy và hệ thần kinh có liên quan đến việc sử dụng rượu bia.

WHO cũng chỉ rõ, rượu bia là nguyên nhân trực tiếp của hơn 200 loại bệnh, trong đó có các bệnh không lây nhiễm như xơ gan, ung thư, tăng huyết áp, đột quỵ và tim mạch. Vì thế, việc nâng cao hiểu biết về rượu bia, đồ uống có cồn và phòng tránh tác động tiêu cực của đồ uống có cồn là rất quan trọng.

Theo các chuyên gia, để giải quyết gánh nặng do đồ uống có cồn gây ra thì cần thúc đẩy hơn nữa văn hóa uống lành mạnh và cần phải có sự kiên trì và tinh thần trách nhiệm chung của cộng đồng. Trong đó, trách nhiệm là yếu tố đóng vai trò quan trọng.

Việc hình thành trách nhiệm trở thành yếu tố quan trọng để xây dựng văn hóa uống rượu bia lành mạnh. Ảnh: HẠ QUYÊN

Tiến sĩ Nguyễn Minh Hoàng, Chương trình Đối tác vì Sự Tiến bộ Y tế tại Việt Nam của Trường Y Harvard khẳng định: Khi trách nhiệm trở thành một phần của bản sắc và văn hóa, chứ không phải nghĩa vụ, thì sự thay đổi hành vi sẽ trở nên bền vững.

Ở góc độ doanh nghiệp, ông Olivier Fages, Tổng Giám đốc Pernod Ricard Việt Nam VÀ Campuchia, đồng thời là đại diện của APISWA tại Việt Nam cũng tin rằng, với sự bổ trợ giữa công - tư, giữa cải cách chính sách, giáo dục công chúng và các sáng kiến cộng đồng, thì chúng ra có thể biến ý thức uống có trách nhiệm thành chuẩn mực xã hội bền vững, chứ không chỉ là lời nhắc nhở đơn thuần.

HẠ QUYÊN