48 năm ngày chiếc B-52 đầu tiên bị hạ trên bầu trời Hà Nội

Cuối tháng 9/1972, Tiểu đoàn 59 thuộc Trung đoàn tên lửa 261, có nhiệm vụ bảo vệ Hà Nội, được bố trí để tiêu diệt pháo đài bay B-52 tại trận địa Cổ Loa, Đông Anh. Đơn vị tích cực tập luyện đánh B-52 theo hướng dẫn của tài liệu mật. Các tình huống được đặt ra đối với kíp chiến đấu và được luyện tập rất thành thạo. Nguồn ảnh: Thearchive.

Lúc 18 giờ ngày 18/12/1972, radar cảnh giới của ta đồng loạt thông báo có hiện tượng nhiễu với cường độ ngày càng tăng. Đây là dấu hiệu của việc sắp có một đợt hoạt động lớn của không quân địch. 15 phút sau, tổng trạm radar nhận được thông báo vượt cấp của Đại đội 37: có những tốp F-111 xuất hiện trên vùng trời Sầm Nưa (Lào). Nguồn ảnh: Thearchive.

Đúng 15 phút sau, từ hai hướng Tây Bắc và Đông Bắc, radar bắt được nhiễu của máy bay EB-66; EB-66 là máy bay tác chiến điện tử, có nhiệm vụ trinh sát đi đầu. Vào lúc 18 giờ 50 phút, đơn vị được lệnh chuyển vào cấp 1, cấp sẵn sàng chiến đấu cao nhất. Nguồn ảnh: Thearchive.

Đúng 19 giờ, Đại đội Radar 16 phát hiện có nhiễu B-52. Kíp trắc thủ đã kịp thời thông báo những tọa độ đầu tiên của mục tiêu. Vài phút sau, từ Sở chỉ huy Quân chủng, tín hiệu báo động B-52 cho toàn thể lực lượng PK-KQ được truyền đi, từ các báo vụ viên phát đi trên làn sóng điện. Nguồn ảnh: Thearchive.

19 giờ 15 phút, ở Đại đội Radar 45, Đài trưởng Nghiêm Đình Tích báo cáo với Đại đội trưởng của mình, với sự khẳng định hết sức dũng cảm và dứt khoát: “B-52 đang bay vào Hà Nội”. Các đơn vị chủ động vào trận đánh với một quyết tâm rất cao. Tất cả các bệ phóng, các nòng pháo đã quay về hướng địch. Nguồn ảnh: Thearchive.

Trên bầu trời, từng tốp B-52 của địch bắt đầu xuất hiện. 19 giờ 44 phút, quả đạn tên lửa đầu tiên của Tiểu đoàn 78 thuộc Trung đoàn 257 đã khai hỏa. Tiếp đó là hàng loạt tên lửa của các Tiểu đoàn 57, 59, 73, 94 bay vút lên trời cùng những chiếc MiG-21 lao vào đội hình pháo đài bay của địch. Nguồn ảnh: Thearchive.

Gần như toàn bộ các loại hỏa lực phòng không của ta đều khai hỏa, thế trận phòng không nhân dân phát huy hết khả năng, tạo ra lưới lửa dày đặc, đa tầng để đảm bảo không một chiếc máy bay địch nào có thể dễ dàng ra vào bầu trời Hà Nội. Nguồn ảnh: Thearchive.

Mấy phút sau, sở chỉ huy thông báo có 1 tốp B-52 đang bay vào hướng Bắc - Đông Bắc, vùng trời Tiểu đoàn 59 đang quản lý. Kíp chiến đấu lập tức phát hiện giải nhiễu có cường độ lớn, đậm đặc, ổn định và quyết đoán xác định đó là dải nhiễu của máy bay B-52. Nguồn ảnh: Thearchive.

Kíp chiến đấu gồm: Tiểu đoàn trưởng Nguyễn Thăng, Chính trị viên Vũ Văn Dương, sĩ quan điều khiển Dương Văn Thuận, trắc thủ góc tà Lê Xuân Linh, trắc thủ cự ly Ngô Đức Tứ và trắc thủ phương vị Ngô Xuân Đoàn, tất cả đều tập trung cao độ bám mục tiêu, chờ thời cơ khai hỏa. Nguồn ảnh: Thearchive.

20 giờ 13 phút, các trắc thủ báo cáo: “Có nhiễu B52”. Tiểu đoàn trưởng Nguyễn Thắng hạ lệnh phát sóng, nhưng các dải nhiễu lại dày đặc, đan chéo vào nhau, không xác định được tọa độ B52. Dương Văn Thuận nhanh trí tập trung vào hướng chủ yếu nâng cao tần số, liền phát hiện được dải nhiễu đậm, sáng mịn hơn. Nguồn ảnh: Thearchive.

Phát hiện ra B-52, toàn kíp hợp đồng bám sát mục tiêu, đợi đến khi chiếc đi đầu vào đến cự ly 36km, Tiểu đoàn trưởng hạ lệnh “phóng”. Dương Văn Thuận bấm nút phóng liền 2 quả tên lửa rồi, hợp đồng cùng 3 trắc thủ điều khiển đạn trúng đích. Nguồn ảnh: Thearchive.

Quả đạn tên lửa mang số hiệu C202A vạch trời đêm lao trúng đích, hạ tại chỗ chiếc máy bay ném bom B-52G rơi xuống cánh đồng Chuôm, xã Phù Lỗ, huyện Đông Anh. Cả trận địa vỡ òa trong niềm vui khôn xiết. Đây là chiếc B-52 đầu tiên bị bắn rơi tại chỗ trên bầu trời Hà Nội, cách trận địa chưa đầy 10km. Nguồn ảnh: Thearchive.

Tin Tiểu đoàn tên lửa 59 bắn rơi chiếc máy bay B-52 đầu tiên ở Phù Lỗ và quân dân huyện Đông Anh, bắt được giặc lái B-52 được lan đi nhanh chóng. Ngay trong đêm, Trung đoàn phó Võ Công Lạng đã trực tiếp đến cánh đồng Chuôm, xã Phù Lỗ, huyện Đông Anh-nơi chiếc máy bay rơi để xác minh. Nguồn ảnh: Thearchive.

Tấm kim loại in rõ chữ “AIR-CRAFT-MODEL B-52G” khiến Đại tướng Võ Nguyên Giáp vô cùng xúc động. Đại tướng đã biểu dương cán bộ, chiến sĩ Đoàn Phòng không Hà Nội, đặc biệt là bộ đội Tiểu đoàn 59 đã đánh giỏi, lập công đầu xuất sắc, mở màn cho những chiến thắng giòn giã của quân và dân ta trong Chiến dịch Phòng không bảo vệ Hà Nội tháng 12/1972. Nguồn ảnh: Thearchive.

Kỷ lục mười phút bắn hạ hai pháo đài bay B-52 của Phòng không - Không quân Việt Nam. Nguồn: QPVN.

Quang Hưng