5 nhân tố quyết định nền chính trị Nhật Bản năm 2021

Ông Suga đã giành chiến thắng trong cuộc bầu cử Chủ tịch đảng LDP vừa qua và cần nỗ lực để trụ vững tại vị trí Thủ tướng Nhật Bản qua mùa Thu năm 2021. (Nguồn: Getty Images)

Năm 2020 là một năm đầy rẫy những điều không ai có thể lường trước đối với Nhật Bản, bao gồm đại dịch Covid-19, Thế vận hội Tokyo bị hoãn, Thủ tướng Nhật Bản Abe Shinzo từ chức...

Trong khi nhiều quốc gia có thể thở phào nhẹ nhõm chào đón một năm mới thì những biến chuyển đối với chính trường Nhật Bản vẫn chưa kết thúc. Năm 2021 vẫn sẽ là một năm đáng mong chờ của Nhật Bản bởi nhiều sự kiện lớn và những thay đổi có thể diễn ra trong hệ thống chính trị với một số cuộc bầu cử quan trọng.

Trong một bài viết trên tờ Japan Times, TS. Michael MacArthur Bosack, cố vấn đặc biệt về quan hệ chính phủ tại Hội đồng Yokosuka về Nghiên cứu châu Á-Thái Bình Dương đã nêu bật 5 nhân tố quyết định nền chính trị Nhật Bản trong năm 2021. Theo ông Bosack, những nhân tố này có ý nghĩa quan trọng và ảnh hưởng sâu rộng không chỉ đối với Nhật Bản mà còn với cả các đối tác của xứ sở mặt trời mọc.

Hiệu ứng Covid-19

Tuần trước, Nhật Bản đã ghi nhận số ca nhiễm Covid-19 nặng tăng cao kỷ lục kể từ giữa tháng 5 cho đến nay. Cùng với sự gia tăng về số ca nhiễm Covid-19 là sự sụt giảm xếp hạng tín nhiệm của chính quyền ông Suga Yoshihide trong vài tháng qua.

Thời điểm nhậm chức Thủ tướng, ông Suga nhận được 62% phiếu ủng hộ, nhưng hiện số phiếu tín nhiệm này đã sụt giảm. Phản ứng của công chúng khiến chính phủ Nhật Bản phải tạm dừng chiến dịch kích cầu du lịch Go To Travel trước mùa lễ hội năm mới.

Tuy nhiên, động thái này đang bị chỉ trích là quá muộn màng hoặc sẽ làm tổn thương các doanh nghiệp nhỏ trong mùa du lịch quan trọng sắp tới.

Chiến dịch Go To Travel và đại dịch Covid-19 đã đặt ra thử thách khó khăn đối với chính quyền ông Suga. Nếu lựa chọn chống dịch quyết liệt bằng cách phong tỏa các khu vực, hạn chế tụ tập công cộng, đình chỉ công sở và không khuyến khích đi lại tự do, kinh tế Nhật Bản sẽ không thể phục hồi và tỷ lệ ủng hộ ông Suga có khả năng sụt giảm trừ khi có sự cải thiện đáng kể và bền vững về tình hình Covid-19.

Ngược lại, nếu tập trung vào việc khởi động nền kinh tế nhưng số lượng lây nhiễm Covid-19 tăng mạnh, chỉ số tín nhiệm chắc chắn cũng theo đà đi xuống.

Vì vậy, cách tốt nhất hiện nay là chính phủ Nhật Bản phải cố gắng thực hiện song song hai lựa chọn đó với hy vọng một loại vaccine ngừa Covid-19 hiệu quả sẽ giúp ông Suga không phải lựa chọn một trong hai giải pháp trên.

Thế vận hội Tokyo

Với tình hình hiện tại, việc tổ chức Thế vận hội Tokyo vào mùa Hè tới có vẻ như là bất khả thi. Rõ ràng, nếu Nhật Bản không thể kiểm soát được đại dịch Covid-19, chính phủ sẽ lại rơi vào một tình huống buộc phải lựa chọn một trong hai khác.

Dường như cơ hội duy nhất cho Nhật Bản trong tình huống này lại đến từ các yếu tố bên ngoài. Nếu vaccine được phổ biến rộng rãi mà số ca nhiễm Covid-19 vẫn không thuyên giảm, trách nhiệm sẽ thuộc về chất lượng vaccine thay vì chính sách của chính phủ.

Tuy nhiên, nếu tình hình đại dịch trên thế giới vẫn phức tạp khiến các nước chủ động rút khỏi Thế vận hội Tokyo thì sẽ làm giảm bớt trách nhiệm của chính quyền ông Suga khi sự kiện không đáp ứng được kỳ vọng.

Dù sao chăng nữa, những thách thức khi tổ chức Thế vận hội Tokyo sẽ rất lớn và ông Suga sẽ phải tìm cách điều hướng trong năm nay.

Những thách thức khi tổ chức Thế vận hội Tokyo trong bối cảnh Covid-19 sẽ là rất lớn và ông Suga sẽ phải tìm cách điều hướng trong năm 2021. (Nguồn: Reuters)

Cuộc đua Chủ tịch LDP

Tại sao bài báo này lại chú trọng nhiều đến các con số thăm dò? Đó là vì Thủ tướng Suga sẽ phải đối mặt với hai cuộc bầu cử lớn vào năm 2021. Trước tiên là cuộc đua vào ghế Chủ tịch Đảng Dân chủ Tự do (LDP) dự kiến diễn ra muộn nhất là cuối tháng 9/2021.

Ông Suga đã giành chiến thắng trong cuộc bầu cử Chủ tịch đảng LDP vừa qua nhưng đây là trường hợp ngoại lệ bởi nhiệm kỳ ba năm thông thường đã giảm xuống còn một năm.

Với cuộc bầu cử sắp tới, các nhà quan sát chính trị Nhật Bản lưu ý rằng ông Suga sẽ có những lựa chọn quan trọng trong việc điều hành chính trị nội bộ để giành nhiều sự ủng hộ và trụ vững tại vị trí lãnh đạo nước Nhật qua mùa Thu tới.

Bầu cử Hạ viện

Nhiệm kỳ của Hạ viện Nhật Bản sẽ hết vào tháng 10/ 2021. Do đó, liên minh LDP-Komeito cầm quyền có thể lựa chọn đợi cho đến khi hết nhiệm kỳ để triệu tập một cuộc tổng tuyển cử, hoặc Thủ tướng có thể giải tán Hạ viện sớm và kêu gọi một cuộc bầu cử.

Liên minh LDP-Komeito cầm quyền sẽ chọn thời điểm bầu cử thích hợp nhằm bảo đảm kết quả tốt nhất nhưng thời gian không còn nhiều. Tại thời điểm này, họ có thể tìm cách kêu gọi một cuộc bầu cử nhanh chóng sau khi ngân sách được thông qua (thường là vào khoảng tháng 3) và cuộc bầu cử Hạ viện có thể diễn ra vào tháng 4.

Ngoài ra, họ có thể tổ chức cuộc bầu cử Hạ viện trước Thế vận hội Tokyo là vào khoảng cuối tháng 6. Lựa chọn cuối cùng là sắp xếp cuộc bầu cử Hạ viện song song với cuộc bầu cử lãnh đạo LDP vào cuối tháng 9 hoặc tháng 10 tới.

Mỗi lựa chọn thời điểm lại đi kèm với những thử thách riêng. Đại dịch Covid-19 có thể sẽ vẫn ảnh hưởng đến cuộc bầu cử Hạ viện nếu tổ chức vào mùa Xuân.

Mặt khác, việc tổ chức Thế vận hội Tokyo có thể tác động đến cuộc bỏ phiếu nếu tổ chức vào đầu mùa Hè hay đầu mùa Thu.

Dường như, phương án an toàn nhất cho LDP là sắp xếp cuộc bầu cử Hạ viện song song với cuộc đua Chủ tịch LDP. Điều này cho phép LDP chơi con bài chính trị tôn trọng ý chí của người dân Nhật Bản thông qua việc để họ đánh giá sự lựa chọn của LDP đối với nhà lãnh đạo bằng một cuộc tổng tuyển cử diễn ra ngay sau đó.

Tuy nhiên, những khả năng này có thể thay đổi tùy thuộc vào sự thành công hay thất bại của việc phòng chống dịch Covid-19 và tổ chức Thế vận hội Tokyo.

Động thái của các đảng phái

Cuối cùng, các nhà quan sát chính trị Nhật Bản nên theo dõi động thái ở các đảng phái của xứ sở mặt trời mọc vào năm 2021. Với hai cuộc bầu cử quan trọng nêu trên, các đảng phái với sự cầm quyền của LDP sẽ ổn định lại trật tự.

Hiện chưa rõ gương mặt sáng giá nào sẽ đủ khả năng cạnh tranh với ông Suga. Mặc dù cựu Ngoại trưởng Fumio Kishida và cựu Bộ trưởng Quốc phòng Nhật Bản Kono Taro tỏ rõ quyết tâm chạy đua vào vị trí lãnh đạo nước Nhật, nhưng khả năng hiện thực hóa mục tiêu đó còn là một ẩn số.

Trong khi ông Kishida dường như không nhận được nhiều sự ủng hộ thì ông Kono Taro dù nổi tiếng với công chúng nhưng lại gặp khó trong việc giành được sự hỗ trợ cần thiết của đảng LDP để chiến thắng.

Bên cạnh đó, tuy cựu Tổng thư ký LDP Shigeru Ishiba tuyên bố rằng ông sẽ không tham gia chạy đua trong cuộc bầu cử năm tới, nhưng điều đó không có nghĩa là ông hoàn toàn đứng ngoài cuộc chơi, đặc biệt nếu sự ủng hộ dành cho Thủ tướng Suga giảm mạnh và LDP cảm thấy rằng quyền kiểm soát của chính phủ bị đe dọa.

Ngoài ra, những ứng cử viên tiềm năng khác vẫn im lặng về khả năng tham gia tranh cử, bao gồm Ngoại trưởng Toshimitsu Motegi và Chánh Văn phòng Nội các Katsunobu Kato.

Trong trường hợp LDP không thể tìm thấy ứng cử viên khả thi khác và số phiếu bầu của ông Suga suy giảm đáng kể, họ sẽ muốn tìm một ứng cử viên có nền tảng vững chắc và sự hỗ trợ đảng phái tốt. Cả ông Motegi và ông Kato đều thuộc phe Takeshita mạnh thứ ba đảng LDP và cả hai đều có đồng minh thân cận trong phe Hosoda lớn nhất, trong số đó có cả cựu Thủ tướng Abe Shinzo.

Bất cứ động thái nào của các đảng phái tại Nhật Bản đều có giá trị và cần được xem xét cẩn trọng bởi năm 2021 sẽ là một năm quyết định với cuộc chạy đua lãnh đạo đảng LDP cầm quyền và bầu cử Hạ viện.