6.000 tỷ đồng của tỷ phú Thái không khiến cán cân quyền lực tại Vinamilk thay đổi

Không thay đổi cán cân quyền lực

Phía tỷ phú Thái bỏ ra 6.000 tỷ đồng, tương đương khoảng 225 triệu USD, để mua thêm cổ phiếu VNM của Vinamilk trên sàn chứng khoán HSX ngày 22.12. Cụ thể, F&N Dairy Investments – một thành viên trong tập đoàn F&N của tỷ phú Charoen Sirivadhanabhakdi (Thái Lan) – mua vào thêm 4,6% cổ phần Vinamilk (VNM) từ Platinum Victory thuộc Jardine Cycle & Carriage (JC&C). Sau thương vụ, F&N của tỷ phú Thái sở hữu tổng cộng 24,99% vốn cổ phần tại Vinamilk, trở thành nhà đầu tư lớn thứ hai tại doanh nghiệp sữa và nước giải khát lớn nhất Việt Nam.

Không phải là một cú sốc, trước hết vì giá trị của thương vụ, không phải quá lớn, cho dù nó được thực hiện thông qua giao dịch thỏa thuận trên sàn chứng khoán HSX, với việc hoàn tất chỉ trong vòng 2 phút.

Còn nhớ năm 2017, một công ty con khác trong hệ sinh thái thuộc sở hữu của tỷ phú Charoen Sirivadhanabhakdi, đã bỏ ra số tiền khổng lồ lên đến 110.000 tỷ đồng (tương đương 5 tỷ USD theo thị giá lúc ấy) để mua 53,6% cổ phần tại Sabeco. So với thương vụ Sabeco, giá trị thương vụ mua cổ phần tại Vinamilk chỉ chiếm hơn 5%, đó là chưa tính tới mức trượt giá.

Bằng chứng là, khi thương vụ giao dịch thỏa thuận diễn ra giữa F&N và JC&C trên sàn HSX, cổ phiếu VNM không bị kích giá, thậm chí ngược lại còn giảm nhẹ vào cuối phiên.

Ở một góc nhìn khác, việc mua thêm cổ phiếu VNM của tỷ phú Thái là từ đối tác JC&C, một nhà đầu tư nước ngoài. Như vậy, đây chỉ thuần túy là sự chuyển dịch cổ phần tại Vinamilk giữa các nhà đầu tư nước ngoài với nhau, hoàn toàn không phải mua thêm cổ phần Vinamilk từ phía các doanh nghiệp hay cá nhân Việt Nam. Điều này rất quan trọng vì có thể ảnh hưởng tới cán cân quyền lực trong điều hành, quản lý doanh nghiệp.

Hiện, SCIC vẫn là bên nắm tỷ lệ cổ phần lớn nhất tại Vinamilk, hơn 36%. Cán cân quyền lực tại Vinamilk cơ bản không thay đổi sau thương vụ trên. Rất khác so với trường hợp tại Sabeco, tỷ phú Thái đã hoàn toàn nắm quyền điều hành doanh nghiệp sau thương vụ 5 tỷ USD thâu tóm Sabeco.

Việc thâu tóm sẽ không dừng lại?

Tỷ phú Charoen Sirivadhanabhakdi sở hữu cổ phần tại Vinamilk từ năm 2013 – trước thương vụ mua Sabeco 4 năm – thông qua việc mua lại F&N với mức giá 11 tỷ USD. Những năm tiếp theo, thị trường chứng khoán đã chứng kiến F&N nhiều lần mua vào thêm cổ phiếu VNM.

12 năm sau, thêm một cột mốc càng lộ rõ tham vọng thâu tóm Vinamilk của tỷ phú Thái. Lộ trình thâu tóm không thể một sớm một chiều vì cứ không phải có tiền là có thể mua vào được ngay trong một lúc một lượng lớn cổ phần Vinamilk.

Có thể thấy, cùng một chiến lược là muốn thâu tóm hai doanh nghiệp đầu ngành tại Việt Nam, nhưng chiến thuật và lộ trình thực hiện lại hoàn toàn khác nhau. Trong trường hợp Sabeco, tỷ phú Thái đã xuống tiền một lần 5 tỷ USD để giành lấy quyền sở hữu hơn 53% cổ phần, giúp tránh « đêm dài lắm mộng ». Trong khi đó, tại Vinamilk, chiến thuật là lấn dần kiểu « vết dầu loang » vì không thể xuống tiền ngay một lúc để giành lấy quá bán cổ phần tại doanh nghiệp mục tiêu.

Các dữ liệu trong hơn chục năm qua càng cho thấy, tỷ phú Thái có lẽ sẽ không từ bỏ mục tiêu thâu tóm và giành quyền điều hành tại Vinamilk. Tính từ ngày sở hữu cổ phần tại doanh nghiệp Việt này, tổng cộng số cổ tức phía tỷ phú Thái được hưởng đã lên đến khoảng 16.500 tỷ đồng. Trong khi đó, dù bỏ ra số tiền lớn hơn rất nhiều để mua Sabeco (tại thời điểm mua giá mỗi cổ phiếu được chốt thỏa thuận là trên 320.000 đồng/cổ phiếu), nhưng cổ tức phía tỷ phú Thái được hưởng đến nay tổng cộng chỉ khoảng 15.500 tỷ đồng.

Xét về góc độ hiệu quả, thương vụ mua Sabeco của tỷ phú Thái đang lỗ rất nặng. Thương vụ diễn ra khi cổ phiếu SAB của Sabeco đang ở mức trên 320.000 đồng/cổ phiếu. Đến nay, mức giá của cổ phiếu SAB rơi xuống chỉ còn chưa tới 50.000 đồng/cổ phiếu. Cộng cả khoản cổ tức đã được nhận, tỷ phú Thái vẫn lỗ hàng tỷ USD.

Trong khi đó xét về triển vọng kinh doanh, việc kinh doanh của Sabeco dễ gặp rủi ro chính sách hơn so với Vinamilk. Đơn cử năm 2019, sau khi Nghị định 100/2019/NĐ-CP về việc xử phạt nặng các trường hợp sau khi uống rượu bia vẫn điều khiển phương tiện giao thông được ban hành, các doanh nghiệp sản xuất bia rượu trong đó có Sabeco đã gặp rất nhiều khó khăn ảnh hưởng đến doanh thu và lợi nhuận.

Với lộ trình thâu tóm dần, phía tỷ phú Thái có thể đều đặn đút túi tiền tỷ cổ tức mỗi năm từ cổ phần tại Vinamilk mỗi năm. Mặt khác, việc thâu tóm dần cũng giúp thỏa thuận một mức giá hợp lý chứ không quá đắt đỏ. Bằng chứng là, thương vụ mua lại 4,6% cổ phần tại Vinamilk của phía tỷ phú Thái, với mức giá cổ phiếu thậm chí còn thấp hơn mức giá giao dịch khớp lệnh trên thị trường, khác với trường hợp thâu tóm Sabeco nhiều năm về trước.

Thẩm Hồng Thụy