6 cuộc đua quyết định quyền kiểm soát Thượng viện Mỹ

Hiện nay, 100 ghế của Thượng viện Mỹ được chia đều cho hai đảng nhưng cán cân vẫn nghiêng về phe Dân chủ vì Phó tổng thống Kamala Harris - người có lá phiếu phá thế cân bằng - là người đảng này.

Điều đó có nghĩa rằng chỉ cần giành được một ghế từ tay phe Dân chủ, phe Cộng hòa sẽ có thể chặn đứng chương trình nghị sự của ông Biden trong 2 năm tới.

Trong 35 cuộc đua vào Thượng viện của chu kỳ bầu cử lần này, 6 cuộc đua có thể quyết định quyền kiểm soát Thượng viện Mỹ thuộc về tay ai, theo BBC.

Georgia

Trong kỳ bầu cử năm 2020, hai chiến thắng của phe Dân chủ tại Georgia - bang miền Nam có truyền thống bảo thủ - đã giúp đảng này giành được quyền kiểm soát Thượng viện Mỹ. Năm nay, Georgia lại có thể đóng vai trò then chốt.

Một trong 2 đảng viên Dân chủ chiến thắng năm 2020 là Raphael Warnock, 53 tuổi. Ông đã trở thành thượng nghị sĩ da đen đầu tiên đại diện cho bang Georgia sau khi lượng lớn cử tri người Mỹ gốc Phi ở đây đi bầu. Nhưng lần này, ứng viên từ đảng Cộng hòa cũng là người gốc Phi: Ông Herschel Walker, 60 tuổi.

Cả hai người đàn ông đều có xuất thân khiêm tốn nhưng con đường họ đã đi, cũng như quan điểm chính trị của họ, không thể khác biệt hơn.

Ông Herschel Walker (trái) và Thượng nghị sĩ Raphael Warnock. Ảnh: NBC News/AP.

Là nhà truyền giáo theo dòng Baptist, Thượng nghị sĩ Warnock trở nên nổi tiếng với vai trò mục sư cấp cao tại một nhà thờ nơi nhà hoạt động Martin Luther King Jr. từng công tác. Trong khi đó, ông Walker là huyền thoại bóng bầu dục lấn sân chính trường vì lời kêu gọi của người bạn cũ - ông Donald Trump.

Tương tự ông Trump, chiến dịch tranh cử của ông Walker cũng xuất hiện nhiều bê bối cá nhân. Tuy nhiên, các cử tri bảo thủ dường như vẫn đồng cảm với ông Walker khi ông có thái độ muốn chuộc lỗi và có quan điểm bác bỏ các chính sách theo tư tưởng tự do.

Ông Warnock hy vọng rằng bằng thông điệp bảo vệ quyền phá thai và quyền bỏ phiếu, chiến dịch tranh cử của mình sẽ thu hút các cử tri tự do. Nhưng mức lạm phát cao, kinh tế chững lại và tỷ lệ ủng hộ thấp của Tổng thống Joe Biden đang đe dọa sự dẫn trước vốn rất mong manh của vị thượng nghị sĩ.

Hiện có khả năng trong hai ứng viên trên sẽ không có ai giành được 50% phiếu bầu vì sự xuất hiện của một ứng viên từ đảng Tự do. Nếu điều ấy xảy ra, Georgia sẽ tổ chức bầu cử vòng 2 vào ngày 6/12, gần một tháng sau lần bầu cử ngày 8/11.

Pennsylvania

Việc một cuộc bầu cử có kết quả sát sao đã trở thành thông lệ tại bang Pennsylvania. Đơn cử, kết quả bầu cử 2 đời tổng thống gần nhất ở đây đều được phân định chỉ với mức chênh lệnh 1 điểm %. Và tình huống tương tự cũng có thể lặp lại trong cuộc chạy đua tìm thượng nghị sĩ Pennsylvania.

Ứng viên từ đảng Dân chủ cho ghế thượng nghị sĩ là ông John Fetterman, 53 tuổi, cử nhân Harvard và thị trưởng của một thành phố nhỏ. Với thân hình cao 2 m và xăm mình, ông thường xuất hiện trong chiếc quần ngắn và áo hoodie.

Ông John Fetterman (trái) và ông Mehmet Oz trong một buổi tranh luận tại bang Pennsylvania vào ngày 25/10. Ảnh: Hill.

Ông Fetterman từng dẫn trước đối thủ với khoảng cách lớn cho tới khi bị đột quỵ vài tháng trước, khiến ông gặp khó khăn khi nói chuyện. Trong một buổi tranh luận trực tiếp gần đây, ông đã phải nhờ tới sự trợ giúp của công nghệ chuyển giọng nói thành văn bản để trả lời câu hỏi, theo Time.

Ông Fetterman cạnh tranh với ông Mehmet Oz của đảng Cộng hòa - vị bác sĩ phẫu thuật tim người được nhiều khán giả màn ảnh nhỏ biết đến với biệt danh “Bác sĩ Oz”.

Trước tình cảnh của đối thủ, ông Oz liên tục thách thức ông Fetterman ra tranh luận, thậm chí khẳng định ông Fetterman bị bệnh vì không chịu ăn “một cọng rau nào” trong đời.

Đáp trả, chiến dịch tranh cử của ông Fetterman đã châm chọc vị bác sĩ trên mạng xã hội, khẳng định đối phương là người cơ hội, hay rao bán những thứ “thần dược” vô dụng và thậm chí là người giết chó con.

Nevada

Cuộc tranh giành ghế vào Thượng viện Mỹ ở bang Nevada lại là một cuộc chạy đua nữa được chuyên gia đánh giá là khó đoán vì kết quả quá sít sao.

Năm 2016, bà Catherine Cortez Masto của đảng Dân chủ bước vào Quốc hội với tư cách là thượng nghị sĩ gốc Mỹ Latinh đầu tiên của Mỹ. Nhưng lúc này, bà Cortez Masto hiện được xem là ứng viên gặp rủi ro nhất và có thể chính các cử tri gốc Mỹ Latinh đã khiến bà Cortez Masto mất cơ hội tái cử.

Năm 2016, bà Catherine Cortez Masto của đảng Dân chủ bước vào Quốc hội với tư cách là thượng nghị sĩ gốc Mỹ Latinh đầu tiên của Mỹ. Ảnh: New York Times.

Những năm qua, phe Dân chủ đã dần để mất sự ủng hộ của người gốc Mỹ Latinh, một phần vì nhiều người thích các chính sách bảo thủ về phá thai và nhập cư. Nhưng chính vấn đề kinh tế là gây ra thiệt hại nhiều nhất, khi mà đại dịch đã gây ra ảnh hưởng nặng nề cho Nevada - bang phụ thuộc lớn vào hoạt động casino tại Las Vegas và Reno.

Đảng Cộng hòa đang hy vọng cử tri sẽ quay lưng với đảng Dân chủ cầm quyền ở Nevada. Nếu hy vọng ấy thành sự thực, ông Adam Laxalt, ứng viên 44 tuổi của đảng Cộng hòa, có thể đặt chân vào Thượng viện Mỹ.

Là người nhận được sự ủng hộ của ông Trump, ông Laxalt cũng tán thành những tuyên bố vô căn cứ của vị cựu tổng thống về việc cuộc bầu cử năm 2020 đã bị đánh cắp.

Ohio

Trong 2 cuộc bầu cử tổng thống liên tiếp, bang Ohio đã luôn bỏ phiếu bầu cho đảng Cộng hòa. Vì thế, cuộc đua sắp tới để chọn người đại diện bang Ohio vào Thượng viện Mỹ lẽ ra sẽ không sít sao như hiện tại.

Phe Cộng hòa đã đề cử JD Vance, 38 tuổi, một nhà đầu tư mạo hiểm. Ông Vance trở nên nổi tiếng nhờ cuốn hồi ký ăn khách năm 2016, tác phẩm sau đó được chuyển thể thành bộ phim trên Netflix có tên "Hillbilly Elegy".

Từng được gọi là "Never Trumper" (“Người không bao giờ ủng hộ Trump”), ông Vance hiện nhiệt tình ủng hộ ông Trump. Cựu tổng thống thậm chí từng đùa rằng: "JD đang phải xu nịnh tôi, ông ấy muốn được tôi ủng hộ", theo Hill.

Hạ nghị sĩ Tim Ryan (trái) của bang Ohio, một đảng viên Dân chủ, và J.D. Vance, đảng viên Cộng hòa, trên sân khấu tranh luận. Ảnh: New York Times.

Trong khi đó, phe Dân chủ đã đề cử ông Tim Ryan, 49 tuổi, một nhà lập pháp đã làm 10 nhiệm kỳ tại Hạ viện Mỹ và là ứng viên tranh cử tổng thống năm 2020. Ông Ryan từng có lần thách thức chiếc ghế của Chủ tịch Hạ viện Nancy Pelosi.

Khi ông Vance, một chính khách mới vào nghề, vấp váp trên đường tranh cử, ông Ryan đã nhân cơ hội gây áp lực. Nhưng nguồn tiền lớn từ các nhóm của đảng Cộng hòa đang chống đỡ cho ông Vance trong những tuần tranh cử cuối cùng. Quảng cáo của phe Cộng hòa công kích ông Ryan là người giả vờ “ôn hòa” và thực tế muốn thực hiện nghị trình “cực đoan” của đảng Dân chủ.

Ông Vance cuối cùng vẫn có thể sẽ giành chiến thắng, nhưng ông chắc chắn sẽ phải đổ mồ hôi để điều đó thành hiện thực.

Arizona

Không có nơi nào ở Mỹ mà thuyết âm mưu về cuộc bầu cử năm 2020 lại bám rễ mạnh mẽ hơn bang Arizona.

Ông Blake Masters, 36 tuổi, ứng cử viên đảng Cộng hòa cho Thượng viện, công khai ủng hộ cái gọi là "Lời nói dối Lớn", cho rằng ông Trump thực sự đã thắng và kết quả bầu cử đã bị đánh cắp.

Ông Masters tự nhận mình là một “người bảo thủ theo tư tưởng 'nước Mỹ trên hết'". Ông chỉ trích dữ dội các ông lớn công nghệ, phản đối việc Mỹ viện trợ cho Ukraine, và thậm chí kêu gọi Mỹ dự trữ Bitcoin trong ngân khố liên bang.

Thượng nghị sĩ Arizona Mark Kelly (trái) của đảng Dân chủ và ứng viên cạnh tranh của đảng Cộng hòa Blake Masters (phải) tại một phiên tranh luận công khai ở Phoenix vào ngày 6/10. Ảnh: AP.

Người bảo vệ ghế tại thượng viện của Arizona - hiện do đảng Dân chủ nắm giữ - là Thượng nghị sĩ Mark Kelly, một cựu phi hành gia NASA. Vợ của ông Kelly là Hạ nghị sĩ Gabby Giffords, người từng bị bắn vào đầu nhưng sống sót sau một vụ xả súng năm 2011.

10 năm qua, trong lúc bà Giffords dần lấy lại khả năng đọc, nói và đi lại, vợ chồng ông Kelly đã tập trung vào hoạt động kiểm soát súng. Nhưng về vấn đề nhập cư bất hợp pháp, Thượng nghị sĩ Kelly đang phải thủ thế để cố bác bỏ tuyên bố của đối thủ rằng mình ủng hộ "biên giới mở".

Các nhóm hàng đầu trong hàng ngũ đảng Cộng hòa đã tránh đổ nhiều tiền vào cuộc đua ở Arizona, một phần là vì chiến dịch tranh cử của ông Masters có những quan điểm cực đoan. Và kể từ mùa hè tới nay, ông Kelly vẫn đang duy trì vị trí dẫn trước.

Wisconsin

Wisconsin cũng là một bang chia rẽ mạnh mẽ, khiến các cuộc bầu cử ở đây có kết quả rất sít sao. Ngay từ sớm trong chu kỳ bầu cử, đảng Dân chủ đã coi cuộc đua ở bang Wisconsin là mục tiêu lớn nhất của mình.

Các chiến lược gia đảng Cộng hòa đã thở phào một tiếng khi Thượng nghị sĩ Ron Johnson, người từng hứa rời chức sau hai nhiệm kỳ, đã thay đổi quyết định vì "đất nước đang đối diện quá nhiều nguy cơ".

Thượng nghị sĩ Mỹ Ron Johnson (trái) của đảng Cộng hòa và người cạnh tranh từ đảng Dân chủ, ông Mandela Barnes, bắt tay trước khi tranh luận vào ngày 7/10. Ảnh: AP.

Ông Johnson, 67 tuổi, đã bỏ phiếu phản đối chứng nhận chiến thắng của ông Biden trong cuộc bầu cử năm 2020, cố hạ thấp độ nghiêm trọng của vụ bạo loạn ở Điện Capitol, và thậm chí từng khuyên diệt coronavirus bằng cách súc nước súc miệng.

Tuy nhiên, phe Cộng hòa cho rằng chính ông Mandela Barnes, ứng viên 35 tuổi của đảng Dân chủ và hiện là phó thống đốc bang Wisconsin, mới là người có quan điểm cực đoan.

Lấy ví dụ, phe Cộng hòa chỉ ra mối liên hệ trước đây của ông Barnes với phong trào cực tả muốn giảm ngân sách hoạt động của cảnh sát và xóa bỏ cơ quan giam giữ người nhập cư trái phép.

Về phần mình, ông Barnes đã cố kéo sự tập trung vào quan điểm chống phá thai của ông Johnson. Nhưng chính ông Johnson mới là người đang có đà tiến.

Bộ đôi Biden - Obama và ông Trump xung trận Tổng thống Joe Biden, ông Barack Obama và ông Donald Trump đều có những lời công kích đanh thép đảng đối lập trong cuộc vận động tại Pennsylvania ngày 5/11.

Quốc Đạt