70 năm Công ước Geneva 1949: Càng nhấn mạnh vai trò quyết định của các công ước đối với quốc tế

Lực lượng quân y Việt Nam chụp ảnh lưu niệm trước khi lên đường tham gia gìn giữ hòa bình tại Nam Sudan từ ngày 28/9/2018 đến 30/9/2019. Ảnh tư liệu

Các công ước Geneva năm 1949 tạo thành nền tảng của luật Nhân đạo quốc tế, bộ quy tắc thiết lập các tiêu chuẩn nhân đạo tối thiểu của con người cần phải được tôn trọng trong mọi tình huống xung đột vũ trang.

Các quy tắc này phản ánh sự cân bằng phải có giữa các nguyên tắc về mặt quân sự và nhân đạo, cấm các bên tham gia xung đột gây ra đau thương, thương tích hoặc hủy diệt không thực sự cần thiết để đạt được mục đích quân sự.

Các công ước cũng nghiêm cấm các bên tham gia cuộc chiến nhắm mục tiêu vào cơ sở hạ tầng như các trung tâm y tế hay giáo dục. Các công ước Geneva phải được tất cả các bên áp dụng và tôn trọng trong mọi cuộc xung đột vũ trang, bất kể động cơ tiến hành chiến tranh. Điều này liên quan đến các cuộc xung đột vũ trang phi quốc tế, nói cách khác là xung đột, thù địch giữa một quốc gia và một nhóm vũ trang hoặc giữa các nhóm vũ trang.

Việc thông qua điều khoản liên quan đến các cuộc xung đột vũ trang phi quốc tế vào năm 1949 là một bước đột phá quyết định vì các hiệp ước về nhân đạo quốc tế trước đây chỉ đề cập đến các tình huống chiến tranh giữa các quốc gia. Nhờ các công ước Geneva năm 1949, hàng triệu sinh mạng đã được cứu sống trong 7 thập kỷ qua. Ngoài ra, thông qua việc giảm thiểu hậu quả chiến tranh, các công ước Geneva tạo điều kiện cho hòa bình lâu dài, ổn định và thịnh vượng trở lại.

Theo Chủ tịch Ủy ban Chữ thập đỏ quốc tế Peter Maurer, các công ước Geneva năm 1949 thuộc số ít các điều ước quốc tế ghi nhận sự tham gia của đông đảo các quốc gia. Đây là một trong những công cụ pháp luật được chấp thuận một cách rộng rãi nhất trên toàn thế giới và phản ánh thành tựu của chủ nghĩa đa phương.

Theo giới quan sát, hiện nay, các hành vi vi phạm luật pháp quốc tế vẫn còn tồn tại, điều này càng nhấn mạnh vai trò quyết định của các công ước này. Thách thức hiện hữu đối với cộng đồng quốc tế là bảo đảm tôn trọng luật Nhân đạo quốc tế, bảo vệ, đối xử với mọi cá nhân bằng tinh thần nhân đạo, trong bối cảnh các cuộc xung đột vũ trang. Năm 2019, kỷ niệm 70 năm ký kết các công ước Geneva là cơ hội để tất cả các quốc gia tiến hành các biện pháp cụ thể, tiếp tục cam kết vì nhân loại, bảo đảm thực thi luật Nhân đạo quốc tế.

Trong khuôn khổ các hoạt động kỉ niệm 70 năm các công ước Geneva 1949, một triển lãm ảnh vinh danh các phụ nữ trong các cuộc xung đột sẽ được tổ chức bên bờ hồ Geneva. Hai cuộc hội thảo cũng được dự kiến tổ chức vào ngày 12/9 tại trụ sở Ủy ban Chữ thập đỏ quốc tế ở Geneva.

Ngoài ra, luật Nhân đạo quốc tế cũng sẽ là tâm điểm tại Hội nghị quốc tế Phong trào Chữ thập đỏ, dự kiến diễn ra vào tháng 12 này tại Geneva. Đây là sự kiện diễn ra 4 năm một lần, tập hợp Liên đoàn Chữ thập đỏ và Trăng lưỡi liềm đỏ quốc tế, các đại diện của 191 hiệp hội quốc gia thành viên Phong trào Chữ thập đỏ và tất cả các quốc gia tham gia các công ước Geneva năm 1949 trên thế giới.

Ngày 5/6/1957, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ký Công hàm thông báo Việt Nam phê chuẩn các công ước Geneve năm 1949 về luật Nhân đạo quốc tế. Việc Việt Nam phê chuẩn các công ước Geneve năm 1949 là minh chứng cho chính sách của Việt Nam đề cao việc tôn trọng luật Nhân đạo quốc tế và thúc đẩy thực thi luật Nhân đạo quốc tế, đề cao truyền thống yêu chuộng hòa bình, nhân đạo và khoan dung của Nhân dân Việt Nam.

Hoài Anh