72 giờ vàng bảo vệ sức khỏe sau bão: Gia đình cần làm gì?

Giai đoạn sau bão là lúc tiềm ẩn nhiều rủi ro nhất cho sức khỏe. Nguồn nước có thể bị ô nhiễm bởi bùn đất, vi khuẩn và hóa chất tràn ra từ cống rãnh, rác thải; môi trường ẩm thấp trở thành điều kiện lý tưởng cho muỗi, ruồi sinh sôi, bùng phát các bệnh truyền nhiễm; thực phẩm dễ nhiễm khuẩn gây ngộ độc.

Bởi vậy, ngay trong bão và sau bão, song song với bảo đảm tính mạng, bảo vệ tài sản, người dân cần biết cách tự chăm sóc sức khỏe, nhất là người dân tại khu vực khó tiếp cận y tế.

Bão lũ, ngập nước khiến dịch bệnh tăng nguy cơ bùng phát. Ảnh: Đinh Hà - Trần Hiền.

"Nước rút đến đâu, vệ sinh đến đó"

Số liệu thống kê cho thấy 2-4 tuần sau bão, số lượng các ca bệnh về ngộ độc, nhiễm trùng vết thương, bệnh ngoài da, nhiễm khuẩn tiêu hóa, biến chứng bệnh mãn tính tăng lên đáng kể. 72 giờ đầu tiên sau bão là thời điểm vàng để ngăn chặn bệnh truyền nhiễm, giảm thiểu ảnh hưởng của bão tới sức khỏe.

Cuốn The Ultimate Survival Medicine Guide: Emergency Preparedness for any Disaster (Joe & Amy Alton) nhận định trong giai đoạn thiên tai, các cơ sở y tế, các đơn vị cộng đồng, các khu vực tiện ích đều khó tiếp cận, điện và đường truyền thông tin đều ngắt quãng, người dân bị cô lập nhiều ngày. Đây là giai đoạn kiến thức y tế cá nhân phát huy tầm quan trọng.

Theo thông tin từ Cục Quản lý Môi trường, Bộ Y Tế, 4 đầu mục quan trọng để bảo vệ sức khỏe trong và sau bão gồm: đánh giá các nguy cơ tức thì; vệ sinh nguồn nước; vệ sinh thực phẩm; vệ sinh cá nhân và môi trường. Trong đó, 2 yếu tố quan trọng nhất là vệ sinh nguồn nước và môi trường.

Cụ thể, trong bão, người dân cần ưu tiên bảo vệ tính mạng, hạn chế các nguy hiểm tức thì. Người dân cần kiểm tra an toàn đường điện, an toàn gas, di tản nếu cấu trúc nhà có nguy cơ sập cao. Tránh đi vào vùng ngập, hạn chế tiếp xúc với nước lũ do nước lũ thường nhiễm khuẩn từ phân, hóa chất, xác động vật.

Người dân nên uống nước đóng chai, nước đun sôi hoặc nước đã qua xử lý. Trong trường hợp nước giếng ngập, không có nước mưa để sử dụng, nước ngập cần được làm trong, khử trùng bằng Aquatabs, đun sôi. Hướng dẫn các bước xử lý nguồn nước được ghi trong Sổ tay hướng dẫn của Bộ Y tế.

Các loại thực phẩm phải được nấu chín trước khi ăn, nên ăn ngay sau khi nấu. Trong mùa lũ lụt không ăn rau sống. Trong trường hợp không có điều kiện để đun nấu tốt nhất là sử dụng các loại mì ăn liền đóng gói, thức ăn đóng hộp, nguồn thực phẩm cứu trợ có nguồn gốc và còn hạn sử dụng.

Để giảm thiểu các bệnh liên quan tới vệ sinh cá nhân, người dân không rửa mặt hoặc tắm bằng nước bẩn, tra thuốc nhỏ mắt cho những người có nguy cơ tiếp xúc với nước bẩn, rửa tay bằng xà phòng với nước sạch, diệt ruồi tại nơi ở để tránh bệnh đau mắt đỏ. Khi buộc phải tiếp xúc với nước bẩn, cần rửa kỹ kẽ ngón chân, tay để tránh bệnh ngoài da.

Ngay sau khi bão tan, cần vệ sinh nguồn nước, vệ sinh môi trường theo nguyên tắc “nước rút đến đâu, vệ sinh đến đó”, vì nếu không làm kịp thời thì sẽ khó đẩy được phù sa ra khỏi nhà, sân và đường đi. Khi nước rút hết, môi trường ô nhiễm nặng nề, có mùi tanh thối do xác súc vật, côn trùng, cây cối thối rữa, nên cần khơi thông cống rãnh, lấp vũng nước đọng, chôn lấp xác súc vật chết và tẩy uế. Dọn dẹp vệ sinh nhà cửa, phơi khô quần áo, không treo mắc quần áo ẩm ướt vào một chỗ dễ làm nơi trú ẩn cho muỗi.

Vệ sinh không gian ở để hạn chế bùng phát dịch bệnh

Thời điểm sau bão cũng là giai đoạn bùng phát các bệnh đường tiêu hóa, bệnh do véc-tơ truyền. Người dân cần ngủ màn để tránh muỗi đốt, loại bỏ các vùng nước tù đọng, phun hóa chất diệt côn trùng ở những nơi có nguy cơ cao hoặc khu vực có ổ dịch sốt rét, sốt xuất huyết.

Trường hợp người dân có vết thương trong và sau bão lũ, tránh tiếp xúc với nước lũ nếu vết thương hở; giữ vết thương hở càng sạch càng tốt bằng cách rửa kỹ bằng xà phòng và nước sạch; che sạch vết thương bằng băng không thấm nước để giảm nguy cơ nhiễm trùng; tìm kiếm chăm sóc y tế nếu vết thương phát triển đỏ, sưng, hoặc rỉ dịch.

Trẻ nhỏ và người già cần giữ ấm cơ thể, ăn uống đủ chất để tăng sức đề kháng.

Các gia đình cần chuẩn bị dung dịch điện giải để bù muối khoáng sau khi mắc các bệnh tiêu hóa, dự trữ các thuốc cơ bản như thuốc hạ sốt, thuốc chống tiêu chảy, men tiêu hóa, dung dịch khử trùng, bông băng cơ bản.

Tại nông thôn, sau bão, vấn đề lớn nhất là xử lý nguồn nước, xử lý môi trường có nhiều súc vật chết. Còn tại đô thị, điều kiện nguồn nước và tiếp cận y tế tốt hơn, tuy nhiên vẫn có những nguy cơ đáng kể cho sức khỏe người dân.

Cụ thể, không khí ẩm ướt, không gian kín khiến nấm mốc dễ phát triển, chất lượng không khí giảm gây ảnh hưởng tới người có bệnh hô hấp, hen suyễn. Bởi vậy, sau khi hết bão, cần mở cửa sổ để nhà cửa thông thoáng, bật quạt, máy hút ẩm để làm khô nhà.

Thụy An