Đề xuất phạt đến 10 triệu đồng chủ cơ sở nếu không ngăn chặn hành vi hút thuốc lá điện tử

Không chỉ dừng lại ở việc cung cấp nicotine, chất gây nghiện chính, thuốc lá điện tử còn bị xem là “cửa ngõ” dẫn đến việc lạm dụng các hóa chất nhân tạo tổng hợp, trong đó có cả ma túy thế hệ mới và nhiều chất độc hại khác. Mối nguy hiểm này đang hiện hữu rõ rệt trong đời sống học đường và cộng đồng.

Việc hoàn thiện khung pháp lý và thực thi các biện pháp xử phạt nghiêm khắc được kỳ vọng sẽ là bước đi mạnh mẽ nhằm bảo vệ sức khỏe cộng đồng, đặc biệt là thế hệ trẻ trước mối đe dọa từ thuốc lá điện tử.

Ths.Vũ Văn Hoài, công tác tại Phòng Sử dụng chất và Y học hành vi, Viện Sức khỏe tâm thần (Bệnh viện Bạch Mai) cho biết, trong quá trình điều trị, ông từng gặp những học sinh chỉ mới 13 tuổi nhưng đã sử dụng thuốc lá điện tử được 2 năm, đồng thời thừa nhận từng sử dụng cần sa. Điều đáng lo ngại là nhiều bạn trẻ vẫn nhầm tưởng thuốc lá điện tử vô hại, không gây nghiện, dẫn đến sự chủ quan và xu hướng sử dụng ngày càng phổ biến.

Cùng chung nhận định, bác sỹ Lê Thị Thu Hà, Trưởng phòng Sử dụng chất và Y học hành vi cũng nhấn mạnh, trong các buổi nói chuyện chuyên đề tại trường học, nhiều học sinh từ 13-14 tuổi thừa nhận đã dùng thử thuốc lá điện tử vì đua đòi bạn bè.

Ở độ tuổi vị thành niên, khi não bộ chưa phát triển toàn diện và khả năng kiểm soát hành vi còn hạn chế, việc tiếp xúc với nicotine và các chất kích thích có thể gây tổn thương vĩnh viễn và khiến các em dễ rơi vào vòng xoáy nghiện ngập.

"Thuốc lá điện tử chủ yếu chứa nicotine cùng nhiều thành phần khác như glycerin, propylene, hương liệu và thậm chí là các chất ma túy tổng hợp trong một số sản phẩm. Do đó, tuyệt đối không nên để trẻ em, đặc biệt là thanh thiếu niên, tiếp xúc hoặc sử dụng. Khi phát hiện con em có hành vi bất thường, bứt rứt hoặc khó chịu bất thường, phụ huynh cần đưa trẻ đi khám và tư vấn tại cơ sở y tế", bác sỹ Hà khuyến cáo.

Theo báo cáo của Quỹ Phòng, chống tác hại của thuốc lá (Bộ Y tế), tỷ lệ học sinh từ lớp 6 đến lớp 12 sử dụng thuốc lá điện tử đã tăng mạnh trong những năm gần đây.

Nếu như năm 2019, tỷ lệ sử dụng ở nhóm học sinh từ 13-17 tuổi chỉ là 2,6% thì đến năm 2023 đã tăng vọt lên 8,1%. Đặc biệt, nhóm 13-15 tuổi chứng kiến mức tăng gần gấp đôi chỉ sau một năm, từ 3,5% (năm 2022) lên 8% (năm 2023).

Đây là một hồi chuông cảnh báo lớn khi phơi nhiễm nicotine có thể dẫn đến nghiện nặng, ảnh hưởng đến sự phát triển của não bộ và tăng nguy cơ rối loạn hành vi. Đặc biệt, phụ nữ mang thai sử dụng nicotine qua thuốc lá điện tử có thể gặp các biến chứng như sinh non, thai chết lưu hoặc làm tăng nguy cơ bệnh tim mạch cho cả mẹ và thai nhi.

Một nguyên nhân khiến thuốc lá điện tử trở nên phổ biến trong giới trẻ là do thiết kế bắt mắt, bao bì thời trang cùng hàng trăm loại hương vị hấp dẫn.

Các sản phẩm này còn được rao bán công khai trên mạng xã hội và các sàn thương mại điện tử, tạo điều kiện cho học sinh tiếp cận dễ dàng. Nhiều em còn lén mang vào trường học để sử dụng, gây ra không ít hệ lụy về sức khỏe và môi trường giáo dục.

Thực tế đã ghi nhận nhiều ca nhập viện cấp cứu do ngộ độc thuốc lá điện tử, nhất là các sản phẩm có chứa cần sa tổng hợp. Các biểu hiện có thể rất nghiêm trọng như co giật, hôn mê hoặc ngừng tim.

Trước tình trạng đáng báo động này, Bộ Y tế đang khẩn trương hoàn thiện dự thảo Nghị định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực phòng, chống tác hại của thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng, nhằm cụ thể hóa Nghị quyết đã được Quốc hội thông qua, có hiệu lực từ ngày 1/1/2025.

Theo nội dung dự thảo, người sử dụng thuốc lá điện tử có thể bị phạt tiền từ 3-5 triệu đồng, trong khi những người quản lý (như chủ trường học, nhà hàng, khu vui chơi...) mà không ngăn chặn hành vi sử dụng tại nơi mình quản lý sẽ bị xử phạt từ 5-10 triệu đồng.

Bên cạnh đó, Bộ Công an cũng cảnh báo về tình trạng các loại thuốc lá điện tử chứa ma túy đang được buôn bán tràn lan trên không gian mạng.

Tội phạm thường xuyên ngụy trang các sản phẩm này dưới những cái tên hấp dẫn như Ampire, Wukong hay Bestas, hướng đến đối tượng tiêu dùng chủ yếu là giới trẻ. Những sản phẩm này không chỉ chứa cần sa mà còn có thể có nhiều loại ma túy tổng hợp nguy hiểm, gây ngộ độc và thậm chí tử vong.

Ngoài ra, theo thông tin từ Cục An ninh mạng và Phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (A05, Bộ Công an), “Pod Chill” được quảng cáo rầm rộ trên mạng xã hội với những lời giới thiệu hấp dẫn như giúp thư giãn, dễ ngủ, tăng khả năng tập trung.

Thậm chí, nhiều đối tượng còn phát miễn phí cho học sinh, sinh viên dùng thử và trả hoa hồng khi họ lôi kéo bạn bè cùng sử dụng. Tuy nhiên, sự thật đằng sau những lời quảng cáo đó là hỗn hợp hóa chất chứa các chất ma túy như tinh dầu cần sa hoặc cannabinoid tổng hợp, những chất bị pháp luật Việt Nam nghiêm cấm.

Người sử dụng “Pod Chill” không chỉ bị rơi vào trạng thái ảo giác, hưng phấn bất thường mà còn nhanh chóng lệ thuộc cả về tâm lý lẫn thể chất.

Vì hình thức bên ngoài giống như một chiếc pod vape thông thường, sản phẩm này rất khó bị phát hiện, khiến phụ huynh, giáo viên và lực lượng chức năng dễ bị đánh lừa. Đây chính là nguyên nhân khiến “Pod Chill” nhanh chóng lan rộng trong môi trường học đường, trở thành hiểm họa nhãn tiền.

Tác hại của “Pod Chill” không chỉ giới hạn ở những ảo giác tức thời. Người dùng có thể phải đối mặt với các rối loạn tâm thần như lo âu, cáu gắt, mất kiểm soát hành vi. Về mặt thể chất, họ thường xuất hiện các triệu chứng đau đầu, buồn nôn, mệt mỏi, mất nước và suy nhược toàn thân.

Đặc biệt, với những sản phẩm không rõ nguồn gốc, nguy cơ ngộ độc cấp tính, tổn thương gan, thận, phổi thậm chí tử vong là hoàn toàn có thể xảy ra. Nhiều trường hợp sau khi sử dụng đã rơi vào trạng thái lệ thuộc, dẫn đến sa sút học tập, vi phạm pháp luật và hủy hoại tương lai.

Trước đó, Phòng Kỹ thuật hình sự, Công an tỉnh Phú Thọ liên tục tiếp nhận các yêu cầu giám định chất ma túy trong tinh dầu thuốc lá điện tử bị thu giữ.

Kết quả giám định đã phát hiện chất MDMB-BUTINACA, một loại ma túy cần sa tổng hợp cực kỳ nguy hiểm, mới được bổ sung vào danh mục cấm tại Nghị định 90/2024/NĐ-CP. Chất này khi đi vào cơ thể kích thích thần kinh trung ương, gây ảo giác mạnh, lệ thuộc và có thể gây tổn thương đa tạng, hôn mê, co giật, suy thận, ngừng tim và tử vong.

Thủ đoạn của các đối tượng phạm tội là mua tinh dầu chứa chất ma túy trên mạng xã hội, pha loãng rồi bơm vào các pod thuốc lá điện tử để bán cho học sinh, sinh viên nhằm thu lợi bất chính. Việc lợi dụng thuốc lá điện tử để tiêu thụ ma túy khiến giới trẻ không chỉ đối mặt với nguy cơ nghiện ngập, mà còn phải chịu những tác động nghiêm trọng đến sức khỏe và tinh thần.

Ngoài các chất gây nghiện, quá trình đốt cháy thuốc lá điện tử còn sinh ra nhiều tạp chất có nguy cơ gây ung thư, tổn thương phổi, đặc biệt nguy hiểm đối với thanh thiếu niên, nhóm tuổi có hệ hô hấp còn yếu và dễ bị tổn thương nghiêm trọng.

D.Ngân