80 năm ngành Văn hóa (28/8/1945 - 28/8/2025):Bản trường ca rực rỡ và khát vọng vươn tầm kỷ nguyên mới

Hoàn thiện hành lang pháp lý, khơi thông nguồn lực phát triển

80 năm qua, ngành Văn hóa đã đồng hành cùng dân tộc, đóng góp vào sự nghiệp giải phóng và xây dựng đất nước. Từ Đề cương Văn hóa Việt Nam năm 1943, với ba nguyên tắc cốt lõi: dân tộc hóa, khoa học hóa và đại chúng hóa, văn hóa đã trở thành một "mặt trận" chiến đấu, một "vũ khí tinh thần sắc bén".

Giai đoạn kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ cứu nước là minh chứng hùng hồn cho vai trò "soi đường cho quốc dân đi" của văn hóa, góp phần làm nên những chiến thắng lịch sử vĩ đại.

Từ văn hóa kháng chiến đến văn hóa kiến quốc. Ảnh tư liệu

Sau công cuộc Đổi mới năm 1986, ngành Văn hóa đã có sự chuyển mình mạnh mẽ, từ nhiệm vụ phục vụ chiến đấu sang nhiệm vụ kiến tạo và phát triển bền vững. Văn hóa không chỉ là nền tảng tinh thần mà còn là sức mạnh nội sinh, động lực quan trọng cho sự phát triển kinh tế - xã hội, khẳng định vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế.

Nhận thức rõ vai trò của văn hóa, Đảng và Nhà nước đã ban hành nhiều nghị quyết và văn bản pháp luật quan trọng. Dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo sáng suốt, sâu sát, kịp thời của Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Quốc hội, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ; Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã bám sát và triển khai đồng bộ, có hiệu quả các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước.

Tại Kỳ họp thứ Tám, Quốc hội Khóa XV, Quốc hội thông qua Chương trình mục tiêu quốc gia về phát triển văn hóa giai đoạn 2025 - 2035 với rất nhiều chính sách mới, khơi thông nguồn lực, kiến tạo cho văn hóa, thể thao và du lịch phát triển nhanh, bền vững.

Đáng chú ý, trong giai đoạn 2021 - 2026, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã quyết liệt thay đổi tư duy, từ “làm văn hóa” sang “quản lý nhà nước về văn hóa” thông qua công cụ pháp luật. Bộ đã chủ động rà soát, nghiên cứu và đề xuất hoàn thiện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật, xử lý nhiều “điểm nghẽn” và “khoảng trống pháp lý.”

Hệ thống văn bản quy phạm pháp luật đã được hoàn thiện, tạo hành lang pháp lý vững chắc. Luật Di sản văn hóa, Luật Điện ảnh, Luật Quảng cáo, Luật Thư viện... đã góp phần quản lý chặt chẽ, tạo điều kiện thuận lợi khuyến khích sáng tạo và khơi thông nguồn lực để phát triển.

Bảo tồn giá trị di sản, phát triển công nghiệp văn hóa

Một trong những thành tựu nổi bật là Việt Nam đã thành công trong việc bảo tồn và đưa nhiều di sản văn hóa vật thể và phi vật thể vào danh mục của UNESCO, bao gồm 9 di sản thế giới, 11 di sản tư liệu (4 di sản thế giới và 7 di sản khu vực).

Gần 70.000 di sản văn hóa phi vật thể của tất cả các tỉnh, thành phố đã được kiểm kê, và 635 di sản đã được đưa vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia…

Ngành Văn hóa Việt Nam đã đạt được những thành tựu to lớn, góp phần làm nên 80 mùa Thu cách mạng vĩ đại của một dân tộc nghìn năm văn hiến và anh hùng. Ảnh: baovanhoa.vn

Công tác phát huy giá trị di sản cũng được chú trọng, gắn kết với phát triển du lịch, tạo sinh kế bền vững cho cộng đồng. Di sản không chỉ là ký ức của quá khứ mà còn là cầu nối tương lai, thu hút du khách, tạo việc làm, lan tỏa bản sắc Việt. Sự kết hợp giữa giá trị truyền thống và sáng tạo hiện đại đang đưa văn hóa Việt Nam vươn tầm thế giới.

Công nghiệp văn hóa đang trở thành xu hướng và được xác định là phần quan trọng, bền vững, đóng góp vào sự tăng trưởng của đất nước. Giá trị sản xuất của các ngành công nghiệp văn hóa Việt Nam ước đạt bình quân 1,059 triệu tỷ đồng (44 tỷ USD).

Tốc độ tăng trưởng về số lượng cơ sở kinh tế hoạt động trong các ngành công nghiệp văn hóa ước đạt 7,2%/năm, và lực lượng lao động tăng 7,4%/năm. Các ngành như giải trí, nghệ thuật biểu diễn, du lịch văn hóa, phát thanh truyền hình, trò chơi điện tử… phát triển nhanh, đóng góp gần 4,4% GDP.

Trong kỷ nguyên 4.0, ngành Văn hóa đã chủ động ứng dụng công nghệ để phát triển. Các chính sách khuyến khích sáng tạo nội dung số, hình thành hệ thống cơ sở dữ liệu văn hóa được kết nối với cơ sở dữ liệu quốc gia đang được triển khai. Điều này tạo cơ sở để khai thác tài sản văn hóa đặc thù, văn hóa số, hình thành các không gian sáng tạo và môi trường phát triển cho cộng đồng doanh nghiệp văn hóa…

Hoạt động giao lưu, hợp tác quốc tế được đẩy mạnh, góp phần quảng bá văn hóa Việt Nam ra thế giới. Nhiều sự kiện văn hóa, nghệ thuật quốc tế được tổ chức tại Việt Nam và các Tuần lễ Văn hóa Việt Nam ở nước ngoài đã củng cố vị thế và uy tín của đất nước…

Trải qua 80 năm, từ văn hóa kháng chiến, góp phần hiệu triệu toàn dân đứng lên giành độc lập, thống nhất, văn hóa đang vươn mình trở thành nền tảng tinh thần của xã hội, là sức mạnh nội sinh, động lực phát triển bền vững của đất nước.

Vượt qua mọi khó khăn, thử thách, ngành Văn hóa đã đạt được những thành tựu to lớn, góp phần làm nên 80 mùa Thu cách mạng vĩ đại của một dân tộc nghìn năm văn hiến và anh hùng. Một chặng đường mới đang rộng mở, hứa hẹn một kỷ nguyên rực rỡ nơi văn hóa Việt sẽ khẳng định vị thế bằng những bước tiến mạnh mẽ.

Ngọc Phương