80 năm TTXVN: Người con Cảnh Dương với sự hy sinh kiên trung cho nền báo chí cách mạng

Trong số đó, nhà báo, nhiếp ảnh gia tài hoa Bùi Đình Túy là minh chứng sống động của sự hy sinh, tài năng và lòng yêu nước. Ông là một trong những người đầu tiên được Thành phố Hồ Chí Minh vinh danh qua con đường và cây cầu mang tên mình, như một dấu ấn không thể phai mờ về những cống hiến cho nền báo chí cách mạng.

Nghĩa trang liệt sĩ Cảnh Dương (Quảng Trị), nơi yên nghỉ của hơn 230 liệt sĩ, có ngôi mộ gió của nhà báo, liệt sĩ Bùi Đình Túy. Ảnh: Nguyên Linh/TTXVN

Chiến trường miền Nam và những hình ảnh sống động

Làng Cảnh Dương, xã Hòa Trạch, nép mình bên bờ biển Quảng Trị, nơi sóng vỗ rì rào như ngân vang nhịp sống yên bình của một miền quê anh hùng. Chính nơi đây, năm 1914, Bùi Đình Túy được sinh ra trong một gia đình nông dân, từ đó lớn lên giữa tiếng sóng biển, vị mặn mòi của gió đồng và những câu chuyện về lao động, biển cả và khát vọng tự do thấm sâu vào tâm hồn cậu bé.

Từ thuở nhỏ, Bùi Đình Túy đã bộc lộ năng khiếu hội họa và nhiếp ảnh, đặt những bước chân đầu tiên cho một cuộc đời gắn bó với ánh sáng, bóng tối và những câu chuyện đời người. Năm 1935, ông rời làng ra Hà Nội theo học trường Bách Nghệ, nhưng chỉ một năm sau bị thực dân Pháp đuổi học vì tham gia bãi khóa tưởng niệm cụ Phan Chu Trinh.

Lòng nhiệt huyết không hề nguội lạnh, ông vào Sài Gòn làm thợ vẽ cho một rạp chiếu bóng và bắt đầu tham gia phong trào cách mạng. Mỗi nét vẽ, mỗi bức ảnh của ông đều thấm đẫm lòng yêu nước, tinh thần đấu tranh và khát vọng lưu giữ những khoảnh khắc đời sống con người trong thời khắc lịch sử.

Chân dung liệt sĩ, nhà báo Bùi Đình Túy. Ảnh: TTXVN phát

Sau Cách mạng Tháng Tám, Bùi Đình Túy phụ trách công tác nhiếp ảnh tại Sở Thông tin Sài Gòn và làm phóng viên báo Cảm tử của Đặc khu Sài Gòn - Chợ Lớn, với bút danh Đinh Thúy. Qua ống kính như ngòi bút, ông kể những câu chuyện về đất nước, con người trong kháng chiến, bằng cả trái tim và sự nhạy cảm nghệ thuật.

Năm 1954, ông được điều động ra Bắc công tác tại Thông tấn xã Việt Nam và từ năm 1957 giữ chức Phó Chủ nhiệm Phân xã nhiếp ảnh đầu tiên của Thông tấn xã. Năm 1961, Bùi Đình Túy được cử sang Cộng hòa Dân chủ Đức học kỹ thuật ảnh màu - mở ra một bước ngoặt trong sự nghiệp. Trở về Hà Nội năm 1962, ông cùng đồng nghiệp lập buồng tối màu đầu tiên tại Thông tấn xã, đưa Việt Nam bước vào kỷ nguyên ảnh màu, ghi lại vẻ đẹp phong cảnh quê hương và hình ảnh Chủ tịch Hồ Chí Minh trong đời thường.

Nhà báo Bùi Đình Túy (ngoài cùng, bên phải) chụp ảnh chung với Bác Hồ. Ảnh: TTXVN phát

Những bức ảnh màu đầu tiên khiến công chúng ngỡ ngàng: Màu xanh mướt của ruộng đồng, sắc vàng rực rỡ của nắng quê, ánh mắt hiền từ và thân thiện của Bác Hồ. Ống kính của Bùi Đình Túy không chỉ ghi lại hình ảnh mà còn kể những câu chuyện cách mạng, biến nghệ thuật nhiếp ảnh thành công cụ tuyên truyền tinh tế, góp phần nâng tầm báo chí Việt Nam giữa bối cảnh kháng chiến gian khổ.

Năm 1965, khi chiến trường miền Nam trở nên khốc liệt, Bùi Đình Túy được điều động vào Đông Nam Bộ, đảm nhận chức Phó Giám đốc Thông tấn xã Giải phóng. Ở nơi bom rơi, đạn nổ, ông vừa trực tiếp tham gia chiến đấu, vừa dìu dắt, đào tạo phóng viên trẻ, truyền lại kinh nghiệm và tinh thần chiến đấu bền bỉ, không quản gian khổ.

Bia tưởng niệm tại Nghĩa trang liệt sĩ Cảnh Dương (Quảng Trị) có khắc tên nhà báo, liệt sĩ Bùi Đình Túy. Ảnh: Nguyên Linh/TTXVN

Ống kính của Bùi Đình Túy ghi lại những khoảnh khắc đời thường nhưng đầy sức sống như: Bữa cơm trưa vội vã trên đường công tác, cảnh thồ hàng phục vụ tiền tuyến, những chiến thắng vang dội của quân ta… Mỗi bức ảnh như một mảnh ghép sống động của lịch sử, là lời động viên tinh thần, tiếp thêm sức mạnh cho quân và dân miền Nam trong những ngày cam go.

Ngày 21/9/1967, trên đường trở về sau khi tác nghiệp tại Đại hội Anh hùng chiến sĩ thi đua toàn quốc lần thứ 2, đoàn công tác của Bùi Đình Túy bị máy bay Mỹ tập kích. Ông trúng bom và hy sinh tại mặt trận Trảng Dầu lúc 53 tuổi. Sự ra đi của ông để lại niềm tiếc thương vô hạn, nhưng những bức ảnh, những câu chuyện mà ông để lại vẫn sống mãi - minh chứng cho lòng dũng cảm, tinh thần tận tụy và tình yêu nghề báo cháy bỏng của một nhà báo xuất sắc.

Vinh danh và ký ức quê hương

Nhân kỷ niệm 20 năm Ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước, UBND Thành phố Hồ Chí Minh đặt tên Bùi Đình Túy cho một tuyến đường và một cây cầu ở Bình Thạnh - như một minh chứng sống động cho một đời người, sự nghiệp và tấm lòng kiên trung. Đây là lần đầu tiên một nhà báo Việt Nam được vinh danh bằng cách này, trở thành niềm tự hào không chỉ của gia đình mà còn của Thông tấn xã Việt Nam.

Từ Đồng Hới, chúng tôi tìm về làng Cảnh Dương, miền quê giàu truyền thống lịch sử, nơi tinh thần chiến đấu kiên cường, anh dũng đã trở thành di sản. Nghĩa trang xã Cảnh Dương yên tĩnh, nơi yên nghỉ của hơn 230 liệt sĩ, nổi bật giữa những ngôi mộ trang nghiêm là ngôi mộ gió của Bùi Đình Túy, nằm ở hàng đầu, trang trọng, như vẫn lặng lẽ canh giữ ký ức quê hương và tấm gương hy sinh vì lý tưởng cách mạng.

Ông Trần Trung Thành, nguyên Chủ tịch UBND xã Cảnh Dương, chia sẻ: Nhân dân Cảnh Dương luôn biết ơn và trân trọng sự hy sinh to lớn của những người con quê hương. Trong số các liệt sĩ, nhà báo - liệt sĩ Bùi Đình Túy là người có nhiều đóng góp cho đất nước trên lĩnh vực báo chí, làm tỏa sáng truyền thống cách mạng của quê hương. Người dân mong muốn có một con đường mang tên Bùi Đình Túy - người con ưu tú của Cảnh Dương tại quê hương Quảng Trị.

Nguyên Chủ tịch UBND xã Cảnh Dương cho biết sau nhiều lần trở lại chiến trường Sông Bé để tìm hài cốt liệt sĩ Bùi Đình Túy nhưng không có kết quả, gia đình liệt sĩ đã đề nghị lập ngôi mộ gió tại nghĩa trang quê nhà, vừa tiện hương khói, vừa tưởng nhớ ông tại một nơi hội tụ ký ức và niềm tự hào.

Ông Bùi Đình Toái, con trai liệt sĩ Bùi Đình Túy, xúc động chia sẻ: Chiến tranh đã lùi xa hàng chục năm, nhưng ký ức về cha vẫn hiện hữu trong từng kỷ vật. Mỗi lần nhìn lại những bức ảnh, những vật dụng cũ, tôi như thấy cha hiện diện quanh đây. Mong muốn cuối cùng của gia đình là được đón cha trở về quê hương.

Ngôi mộ gió của nhà báo, liệt sĩ Bùi Đình Túy tại Nghĩa trang liệt sĩ Cảnh Dương, tỉnh Quảng Trị. Ảnh: Nguyên Linh/TTXVN

Ngôi mộ gió trở thành điểm tưởng nhớ, là niềm tự hào của người dân Cảnh Dương. Nhiều người đề xuất đặt tên một con đường quê hương mang tên Bùi Đình Túy, để thế hệ trẻ hiểu và tiếp nối truyền thống cách mạng.

Theo nhà báo Võ Mạnh Thành, Trưởng Cơ quan thường trú TTXVN tại Quảng Trị, nhà báo - liệt sĩ Bùi Đình Túy là biểu tượng của lòng yêu nước, tinh thần cách mạng và sự cống hiến không mệt mỏi. Dù đã hy sinh, tên tuổi ông vẫn sống mãi trong lòng đồng nghiệp, quê hương và đất nước. Việc vinh danh ông bằng con đường, cây cầu tại Thành phố Hồ Chí Minh là sự tri ân, đồng thời là bài học về tinh thần hy sinh và trách nhiệm với lịch sử. Nhà báo Võ Mạnh Thành mong muốn có một con đường mang tên Bùi Đình Túy tại quê hương Quảng Trị để ghi nhận những đóng góp của ông cho cách mạng và nền báo chí nước nhà.

Chiến trường Quảng Trị từng là nơi những phóng viên Thông tấn xã Việt Nam dấn thân vào hiểm nguy để ghi lại hơi thở, khoảnh khắc của chiến tranh. Nhà báo - liệt sĩ Lương Nghĩa Dũng đã hy sinh tại mảnh đất này vào mùa Hè 1972, để lại hình ảnh kiên cường và tận tụy với sự thật. Những tác phẩm của ông và đồng nghiệp phản ánh chân thực tinh thần đấu tranh của quân dân Quảng Trị, góp phần lan tỏa lòng dũng cảm và quyết tâm của người Việt. Nhân dân và chính quyền Quảng Trị ghi nhớ công lao của ông bằng việc đặt tên đường tại phường Nam Đông Hà, như một lời tri ân sâu sắc.

Ông Lê Minh Tuấn, Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Quảng Trị, nhấn mạnh: "Chúng tôi luôn trân trọng và ghi nhận những đóng góp to lớn của nhà báo - liệt sĩ Bùi Đình Túy. Việc đề xuất đặt tên đường mang tên ông sẽ được các cơ quan chức năng của tỉnh xem xét trong thời gian tới”.

Nhìn lại hành trình cuộc đời ông, từ làng Cảnh Dương ra Hà Nội, Sài Gòn và chiến trường miền Nam, mỗi bức ảnh, mỗi con đường, mỗi cây cầu mang tên ông đều nhắc nhở chúng ta về giá trị của lòng yêu nước, tinh thần kiên cường và trách nhiệm với lịch sử. Những đóng góp của liệt sĩ Bùi Đình Túy không chỉ làm rạng rỡ nền báo chí cách mạng mà còn trở thành tấm gương sáng cho các thế hệ nhà báo hôm nay và mai sau.

Nguyên Linh (TTXVN)