90% cha mẹ có 3 thói quen này mà không hay biết đang âm thầm làm hỏng con

Tính cách và hành vi của cha mẹ có ảnh hưởng sâu sắc đến sự hình thành nhân cách của trẻ. Thông qua những tương tác thường ngày, trẻ dần học theo cách ứng xử, thói quen và thái độ sống từ người lớn trong gia đình.

Trên thực tế, không ít bậc phụ huynh trong quá trình nuôi dạy con vô tình bộc lộ nhiều thói quen không lành mạnh, dẫn đến hệ quả tiêu cực trong mối quan hệ gia đình và sự phát triển của trẻ. Một người cha thường xuyên nóng giận, la mắng không thể kỳ vọng con mình sẽ biết kiểm soát cảm xúc hay cư xử nhẹ nhàng. Một người mẹ dành phần lớn thời gian để nằm xem điện thoại thay vì đọc sách, khó có thể truyền cảm hứng học tập hay tính siêng năng cho con. Khi lời dạy đi ngược với hành vi thực tế, trẻ dễ rơi vào trạng thái phản kháng, mất niềm tin và dần xa cách cha mẹ.

Ảnh minh họa

Thường xuyên đổ lỗi cho con

Nhiều bậc phụ huynh có thói quen trút giận lên con cái mỗi khi gặp chuyện không vừa ý. Những lời chỉ trích, trách móc dù xuất phát từ cảm xúc tức thời có thể giúp cha mẹ giải tỏa căng thẳng, nhưng lại để lại tổn thương âm thầm trong lòng trẻ.

Một nghiên cứu đăng trên Journal of Experimental Child Psychology (2023) cho thấy việc tiếp xúc với sự chỉ trích từ cha mẹ dẫn đến sự gia tăng cảm xúc tiêu cực và suy nghĩ lặp đi lặp lại ở thanh thiếu niên. Điều này có thể ảnh hưởng đến sức khỏe tâm thần của trẻ trong thời gian dài.

Việc bị đổ lỗi một cách vô lý khiến trẻ dần thu mình, trở nên thiếu tự tin và sợ hãi khi thể hiện bản thân. Theo thời gian, trẻ có xu hướng né tránh hành động tích cực vì lo sợ bị chê trách, thậm chí không còn muốn bày tỏ tình cảm với người thân trong gia đình.

Không chỉ ảnh hưởng đến tâm lý, thói quen đổ lỗi còn làm xói mòn lòng tin và sự gắn kết giữa cha mẹ và con cái. Trẻ dễ rơi vào cảm giác bị bỏ rơi, không được yêu thương, từ đó hình thành khoảng cách lạnh lùng giữa các thành viên trong gia đình.

Than phiền về tiền bạc trước mặt con

Theo Tiến sĩ tâm lý học Jane Nelsen, tác giả của bộ sách "Positive Discipline", trách nhiệm nuôi dưỡng và chăm sóc con cái hoàn toàn thuộc về phụ huynh. Trẻ em sinh ra không lựa chọn hoàn cảnh hay gánh vác trách nhiệm tài chính cho cha mẹ.

Do đó, trong bất kỳ tình huống nào, không nên đổ lỗi cho trẻ em về vấn đề tài chính. Việc đáp ứng các nhu cầu vật chất chỉ là một phần nhỏ trong hành trình nuôi dạy con, điều quan trọng hơn là sự đầu tư về mặt tinh thần, tình cảm và thời gian.

Trong quá trình lớn lên, trẻ có thể cảm thấy rằng họ phải chịu trách nhiệm về khía cạnh tài chính, sức khỏe và những yếu tố khác đối với bố mẹ khi họ già đi. Tuy nhiên, mong đợi sự tâm lý và quan tâm từ phía con cái là một việc khó khăn.

Một nghiên cứu của Đại học California, Berkeley, được công bố trên Tạp chí Tâm lý học Phát triển, đã chỉ ra rằng những đứa trẻ thường xuyên nghe cha mẹ than thở về tài chính có xu hướng phát triển cảm giác tội lỗi và lo lắng quá mức về tương lai, ảnh hưởng tiêu cực đến sự tự tin và khả năng ra quyết định độc lập.

Bố mẹ không nên trút bỏ gánh nặng về tài chính lên người trẻ. Thay vào đó, quan hệ giữa bố mẹ và con cái cần được xây dựng trên cơ sở tình yêu, sự quan tâm và tương tác tình cảm. Điều này đòi hỏi sự đầu tư thời gian và nỗ lực từ cả hai phía.

Khi bố mẹ tạo ra được môi trường gia đình ấm cúng và hỗ trợ, nơi mà tình cảm và quan hệ gia đình được tôn trọng và chăm sóc lẫn nhau. Từ đó, trẻ cũng cần được khuyến khích phát triển độc lập và tự tin để họ có thể chịu trách nhiệm về cuộc sống của mình trong tương lai.

Ảnh minh họa/Nguồn: Shutter Stock

Xem thường những nỗ lực từ con

Đôi khi, nhiều phụ huynh đặt kỳ vọng cao vào con trẻ, vì vậy khi trẻ đạt thành tích nhỏ kiểu phụ huynh này thường phớt lờ và cho rằng điều đó không có gì to lớn.

Tuy nhiên, việc bố mẹ xem thường những nỗ lực của con có thể có những hậu quả tiêu cực. Theo nghiên cứu của Tiến sĩ Carol Dweck, giáo sư tâm lý học tại Đại học Stanford và là tác giả của khái niệm "Tư duy phát triển" (Growth Mindset), khi trẻ không nhận được sự đánh giá và động viên tích cực, chúng có thể cảm thấy thiếu động lực và dần đánh mất sự tự tin. Trẻ sẽ nghĩ rằng dù có cố gắng đến đâu, nỗ lực của mình cũng không được công nhận, dẫn đến tâm lý chán nản và từ bỏ.

Thứ hai, trẻ có thể phát triển một tư duy tiêu cực về bản thân. Một nghiên cứu được công bố trên Tạp chí "Journal of Family Psychology" đã chỉ ra rằng, những đứa trẻ có cha mẹ ít khi công nhận nỗ lực thường có xu hướng tránh né các nhiệm vụ khó khăn, sợ thất bại và dễ nản lòng khi gặp trở ngại. Chúng cũng có nguy cơ cao phát triển các vấn đề về lòng tự trọng thấp và lo âu xã hội.

Để tránh những hệ lụy tiêu cực này, cha mẹ cần nhận ra rằng mỗi nỗ lực của trẻ đều đáng quý và xứng đáng được công nhận. Thay vì chỉ tập trung vào kết quả cuối cùng, hãy chú trọng vào quá trình con đã cố gắng.

Cha mẹ nên nhận diện và khen ngợi con với những thành tựu nhỏ; khuyến khích con thử nghiệm, chấp nhận rủi ro và học hỏi từ sai lầm mà không sợ bị chỉ trích hay đánh giá thấp; tôn trọng cá tính và khả năng riêng của con thay vì so sánh con với người khác.

Phương Anh (Theo Sohu)