Ả Rập Xê Út làm gì khi doanh thu từ dầu mỏ sụt giảm?

Một nhà máy lọc dầu ở Ả Rập Xê Út. Ảnh AFP

Tuy nhiên, chúng ta vẫn chưa thấy một chính sách thắt chặt chi tiêu quá nghiêm ngặt. Các khoản đầu tư tại Ả Rập Xê Út vẫn ở mức cao. Ngân sách thậm chí còn tăng so với thâm hụt được dự kiến kéo dài đến năm 2027, nhưng có thể thấy sự điều chỉnh với việc giảm chi tiêu công và một số dự án bị thu hẹp quy mô.

Một ví dụ điển hình là dự án thành phố tương lai "The Line" ban đầu dự kiến có thể chứa 1,5 triệu người. Nay dự án này đã được điều chỉnh lại quy mô, thành phố tuyến tính giữa sa mạc này giờ chỉ có thể chứa 300.000 người.

Làm thế nào để giải thích sự thận trọng này?

Thông điệp đằng sau dự thảo ngân sách này là tiền không phải là vô hạn, ngay cả đối với một quốc gia giàu dầu mỏ ở vùng Vịnh. Đó là một hiệu ứng cơ học: khi thu nhập từ dầu mỏ không đạt được như kỳ vọng, Ả Rập Xê Út phải thắt chặt chi tiêu. Laure De Nervo, nhà kinh tế tại Crédit Agricole chuyên về Trung Đông, giải thích: "Một nền kinh tế vẫn còn phụ thuộc khoảng 40% vào ngành dầu mỏ, và chúng ta đã thấy nhiều thông báo cắt giảm sản lượng. Đầu tiên là vào tháng 4 năm 2023, sau đó các thông báo cắt giảm vào tháng 11 năm 2023 dự kiến sẽ được dỡ bỏ vào tháng này, nhưng đã bị trì hoãn và có thể sẽ chỉ được thực hiện vào tháng 12 nếu không bị trì hoãn thêm nữa. Điều này đồng nghĩa với việc quý IV sẽ bị ảnh hưởng."

Các khoản đầu tư trực tiếp từ nước ngoài chưa đạt mức kỳ vọng

Ả Rập Xê Út, đặc biệt là Thái tử Mohammed bin Salman, có ý định đa dạng hóa nền kinh tế với chương trình Tầm nhìn 2030 được khởi động cách đây 8 năm. Mục tiêu là giảm sự phụ thuộc vào dầu mỏ và phát triển du lịch, công nghiệp, công nghệ mới.

Tuy nhiên, đến giữa chừng, có vẻ như cần phải xem xét lại các ưu tiên. Đặc biệt là về đầu tư trực tiếp nước ngoài, kết quả vẫn chưa đạt được như kỳ vọng. Mục tiêu 100 tỷ đô la vào năm 2030 vẫn còn rất xa so với con số 12,5 tỷ đô la đạt được vào năm ngoái.

"Họ đang đối mặt với một hình ảnh không mấy tốt đẹp. Tôi nghĩ rằng có những thách thức về tài chính, những biến động kinh tế khá lớn về giá dầu và cũng có một bối cảnh địa chính trị mà ai cũng biết, tạo ra rất nhiều bất ổn: ví dụ như cuộc bầu cử ở Mỹ trong vài tuần tới cũng sẽ rất quan trọng. Tất cả những yếu tố khiến cho tình hình trở nên bất ổn và có thể dẫn đến lượng đầu tư ít hơn dự kiến, tuy nhiên thị trường vẫn rất năng động." Được khẳng định bởi Foued Kefif, người sáng lập công ty tư vấn Middle X tại Riyadh.

Đa dạng hóa đang đi đúng hướng

Không có sự chậm lại, chỉ là một sự điều chỉnh tài chính trước thềm Thế vận hội châu Á mùa đông trong 5 năm tới và đặc biệt là triển lãm thế giới 2030. Bên cạnh đó, những lĩnh vực khác đang rất mạnh mẽ, tỷ lệ thất nghiệp giảm; nợ vẫn còn thấp, điều này có thể thúc đẩy đầu tư.

Vấn đề duy nhất là nước này vẫn phụ thuộc vào dầu mỏ. Quá trình chuyển đổi sang một nền kinh tế đa dạng hơn sẽ kéo dài, tốn kém và điều trớ trêu là sự thành công của quá trình chuyển đổi này hiện nay lại phụ thuộc vào doanh thu từ dầu mỏ.

H.Phan

AFP