Ả Rập xích lại gần Nga với tân bộ trưởng năng lượng đến từ hoàng gia?

Khi cựu Bộ trưởng Dầu mỏ Ả Rập Saudi Ali al Naimi theo đuổi chính sách bổ sung nguồn cung toàn cầu, đẩy giá giá dầu thế giới lao dốc hồi năm 2014, có một nhân vật tại đây đã kiên quyết chống lại chiến lược này.

Đó chính là Hoàng tử Abdulaziz bin Salman, con trai của Hoàng đế Salman - một quan chức dầu mỏ kỳ cựu – người mới được bổ nhiệm làm tân bộ trưởng năng lượng nước này. Ông nổi tiếng trong ngành “vàng đen” với lập trường thúc đẩy OPEC cắt giảm sản lượng trong suốt nhiều năm qua.

Nhà đàm phán lợi hại

Nắm quyền thay cựu Bộ trưởng Khaled al-Falih, Hoàng tử Abdulaziz dự kiến sẽ phải đối mặt với nhiệm vụ phải đẩy giá dầu nhằm tăng thu ngân sách cũng như đẩy mạnh kế hoạch thu lợi tối đa từ việc IPO Tập đoàn Dầu lửa Quốc doanh Aramco trong thời gian tới.

Tân Bộ trưởng Năng lượng Ả Rập Saudi- hoàng tử Abdulaziz bin Salman

Được biết đến trong ngành là một nhà đàm phán giỏi, Hoàng tử Abdulaziz có kinh nghiệm lâu năm trong kiến tạo nên các thỏa thuận trong Tổ chức các nước xuất khẩu dầu mỏ (OPEC) và sự tôn trọng giữa các thành viên OPEC giúp ông tăng cường tiếng nói.

Ông được cho là nhân tố quan trọng trong “hậu trường” thúc đẩy OPEC nhất trí cắt giảm sản lượng dầu năm 2016. Các nhà sản xuất trong và ngoài OPEC sau đó đã ký thỏa thuận đầu tiên kể từ năm 2001 để cùng nhau cắt giảm sản lượng dầu toàn cầu, giúp cứu vớt tình trạng dư cung kéo dài hơn hai năm.

Iran sau khi bị tấn công bởi các lệnh trừng phạt đã gây khó cho nỗ lực tăng sản lượng dầu Ả Rập Saudi và Nga để phản ứng lời kêu gọi hạ giá “vàng đen” từ Tổng thống Mỹ Donald Trump. Hoàng tử Abdulaziz, khi đó là Bộ trưởng Bộ các vấn đề năng lượng đã giúp thuyết phục Bộ trưởng Dầu mỏ Iran bijan Zanganeh đồng ý với thỏa thuận này.

Trước đó, Cựu Bộ trưởng Falih từng được coi là người đàn ông quyền lực thứ ba ở Ả Rập Saudi sau nhà vua và Thái tử Mohammed bin Salman khi giám sát hơn một nửa nền kinh tế Ả Rập thông qua một cơ quan quản lý siêu năng lượng và công nghiệp.

Tuy nhiên, theo giới quan sát, Hoàng tử Abdulaziz dự kiến sẽ không thay đổi chính sách dầu mỏ và OPEC. Thay vào đó, ông sẽ tập trung vào việc tăng cường mối quan hệ trong OPEC cũng như các nhà sản xuất ngoài OPEC để củng cố sự ổn định của thị trường dầu quốc tế.

Ông Bassam Fattouh, Giám đốc Viện nghiên cứu năng lượng Oxford tin rằng sự bổ nhiệm này cho thấy chính sách hiện tại của Ả Rập Saudi sẽ được duy trì tiếp nối.

Theo chuyên gia này, Hoàng tử Abdulaziz vốn đã trở thành người định hình chính cho chính sách dầu mỏ và OPEC của Saudi trong nhiều năm qua, đồng thời người đóng vai trò quan trọng trong chính sách dầu mỏ trong nước như cải cách giá năng lượng, năng lượng tái tạo và hiệu quả năng lượng của vương quốc.

Trong khi đó, Gary Ross nhà sáng lập Black Gold Investors kể lại lần đầu tiên gặp gỡ Hoàng tử Abdulaziz vào thập niên 1980. “Không có ai tại Ả Rập Saudi biết nhiều về dầu hơn Hoàng tử Abdulaziz”, ông Ross cho biết, đồng thời bày tỏ lòng tin rằng tân bộ trưởng sẽ kiên quyết cắt giảm sản xuất để tối đa hóa doanh thu cho Ả Rập Saudi.

Amrita Sen, nhà đồng sáng lập của Energy Aspects khẳng định vị Hoàng tử - tân Bộ trưởng sẽ không đưa ra thay đổi quá lớn nào về chính sách nhằm mục tiêu tối ưu hóa giá trị IPO cho Tập đoàn Aramco.

Phá vỡ luật lệ

Việc bổ nhiệm vị hoàng tử đã phá vỡ truyền thống lâu đời của Ả Rập Saudi. Kể từ năm 1960, Ả Rập Saudi đã có năm bộ trưởng dầu mỏ kể nhưng không ai trong số họ mang dòng máu hoàng gia.

Có thể giải thích cho thông lệ trên này là Hoàng gia Ả Rập Saudi quá xem trọng lĩnh vực dầu mỏ đến mức việc trao nó cho một hoàng tử có thể xáo trộn sự cân bằng quyền lực tinh tế và biến chính sách dầu mỏ quốc gia thành “con tin” chính trị của hoàng gia.

Do đó, việc bổ nhiệm Hoàng tử Abdulaziz thực sự là một ngoại lệ mới.

Cựu đại sứ Mỹ Chas Freeman khẳng định Tân Bộ trưởng này là “hiện tượng mới” – một nhà kỹ trị hoàng gia. Theo Freeman, , Hoàng tử Abdulaziz bin Salman đã chuẩn bị cho vị trí này trong một thời gian dài. Vị tân bộ trưởng 59 tuổi, gia nhập bộ dầu mỏ từ năm 1987 và ừng phối hợp chặt chẽ với các bộ trưởng dầu mỏ trước đây.

Bên cạnh nhiệm vụ tăng thu ngân sách thông qua việc thúc đẩy giá dầu toàn cầu, tân Bộ trưởng cũng sẽ tăng cường mối quan hệ với Nga - công cụ tối trọng để định hình một thỏa thuận với các nhà sản xuất ngoài OPEC.

Mối quan hệ giữa Ả Rập Saudi và Nga đã phát triển từ năm 2016 sau khi nhóm sản xuất và một số quốc gia không phải là thành viên thành lập liên minh OPEC +.

Hoàng tử Abdulaziz cũng là công cụ để thông qua một cam kết hợp tác dài hạn giữa OPEC và các nhà xuất khẩu ngoài OPEC được các nước ký kết vào tháng 6/2019. Ông cũng đã trực tiếp tham gia các cuộc đàm phán với Mỹ để đưa công nghệ hạt nhân đến Ả Rập Saudi.

Tú Anh