Ai đứng sau làng du lịch tốt nhất thế giới Lô Lô Chải tại Việt Nam?

Ngày 17/10, làng Lô Lô Chải (xã Lũng Cú, tỉnh Tuyên Quang) được Tổ chức Du lịch Liên Hợp Quốc (UN Tourism) vinh danh "Làng du lịch tốt nhất thế giới 2025". Giải thưởng này tôn vinh điểm đến nông thôn có thành tích xuất sắc trong bảo tồn văn hóa, thiên nhiên, phát triển du lịch bền vững và nâng cao sinh kế cho cộng đồng.

Năm 2017, từ một bản làng nghèo, Lô Lô Chải biến nhà tường trình thành homestay, nơi nuôi gia súc thành bungalow. Hiện làng có 56/120 hộ làm homestay, còn lại mở nhà hàng, cà phê...

Tri Thức - Znews ghi lại cuộc trò chuyện, chia sẻ cảm xúc từ 4 người dân tộc Lô Lô đang làm homestay tại đây, cũng như kế hoạch nâng cấp cơ sở vật chất, dịch vụ để xứng đáng với giải thưởng, đón tiếp tốt lượng khách lớn.

Sình Dỉ Gai (người Lô Lô) là người đưa Lô Lô Chải đến gần với du lịch. Ảnh: Sình Gai.

Sình Dỉ Gai - Gõ Kiến Homestay
Chủ homestay kiêm trưởng thôn Lô Lô Chải

Tôi tiên phong mở homestay tại Lô Lô Chải từ năm 2011. Khi nhận giải thưởng, tôi vỡ òa hạnh phúc. Những giọt mồ hôi và công sức từ những ngày đầu tập tành làm du lịch, vận động người dân mở homestay đã được đền đáp.

Trước đó, năm 2009, tôi nhận ra du lịch có thể đổi đời khi tham quan homestay ở Sa Pa (Lào Cai), thấy du khách ăn, ngủ cùng người dân và trả tiền. Ban đầu, homestay tôi chỉ đón được 6 khách. Thấy tôi làm du lịch khấm khá, một số hộ cũng học tập làm theo.

Đến nay, homestay có thêm 2 nhà truyền thống, nâng sức chứa lên hơn 50 khách. Quyết tâm làm du lịch nhưng không đánh mất bản sắc, tôi giữ nguyên kiến trúc trình tường, mái ngói âm dương, trưng bày nhạc cụ, khung cửi, trang phục dân tộc. Bên trong mỗi phòng trang bị đầy đủ tiện nghi hiện đại, đi kèm là chương trình văn nghệ, ăn cơm bản, nghe kể chuyện làng.

Sau khi nhận giải thưởng, homestay đẩy mạnh dịch vụ xe điện, chụp ảnh sẽ để đa dạng hóa trải nghiệm. Đồng thời, tôi cũng tham gia lớp đào tạo nghề, ngoại ngữ, kỹ năng giao tiếp để làm tốt từ phục vụ đến dịch vụ.

Hiện tại, cả làng hướng đến du lịch đồng bộ, có quy định rõ ràng về xây dựng. Nhà không quá 2 tầng, phải lợp ngói âm dương và đầy đủ giấy tờ lưu trú để thể hiện sự chuyên nghiệp và giữ gìn nét truyền thống của người Lô Lô.

Chủ homestay (bên trái) mặc trang phục truyền thống, cùng khách lưu trú ăn tối. Ảnh: Sình Thị Phiến.

Sình Thị Phiến - Lô Lô Pa Homestay
Chủ homestay

Sau vài năm lưỡng lự, từ con số 0, tôi đánh liều mở homestay vào đầu năm 2024, với 7 phòng, nhà bếp và quán ăn trước hiên. Hồi tháng 7, tôi đã cải tạo lại toàn bộ cơ sơ vật chất.

Ban đầu, tôi đón khách vụng về, phòng ốc còn đơn sơ, chỉ đón khoảng 3-4 khách/tuần. Dần dà, tôi nhìn những hộ khác để tự cải thiện. Không ngờ việc làm du lịch đã mang đến cho tôi thu nhập khoảng 10 triệu/tháng, con số không tưởng ở vùng đất này.

Dù bắt đầu khá muộn, khi nghe làng được vinh danh, tôi rất vui mừng. Lượng khách đặt phòng cũng tăng 30%, dịp Tết Nguyên đán 2026 đã kín 40% phòng. Tôi huy động người nhà để dọn dẹp liên tục, trang bị thêm tiện ích để đón du khách. Ngoài ra, nguyên liệu địa phương (lợn đen, đậu chúa...) được nấu linh hoạt thành lẩu, nhúng, nướng, thay vì theo thực đơn cố định như trước.

Quán Tam Giác Mạch trước hiên mở bán thêm túi thổ cẩm và đặc sản để du khách hòa vào văn hóa Lô Lô. Sau khi nhận giải thưởng, du khách quốc tế quan tâm nhiều, tôi sẽ tham gia lớp tiếng Anh giao tiếp cơ bản để theo kịp những điểm đến nổi tiếng.

Sình Tải phất lên nhờ kinh doanh homestay. Ảnh: Sình Tải.

Sình Tải - Bình Yên Homestay
Chủ homestay

Cả làng làm du lịch bằng sự mộc mạc. Khi biết Lô Lô Chải trở thành "Làng du lịch tốt nhất thế giới 2025", tôi đã bật khóc. Văn hóa, du lịch cộng đồng đã được đón nhận rộng rãi.

Năm 2022, tôi biến căn nhà tường trình thành 3 phòng nghỉ, kinh phí vay khoảng 120 triệu đồng, việc xây dựng cũng trầy trật vì vật tư hiếm, phải vận chuyển từ nơi khác. Khi đó, tôi khá hoang mang, không biết ra tiền không. Nếu không sẽ quay lại làm nương rẫy.

Cuối cùng, chính homestay đã mang đến thu nhập ổn định, tôi mua được nhiều vật dụng như tivi, tủ lạnh... cho gia đình, mở thêm quầy cà phê Lô Lô năm 2023. Mùa cao điểm, tôi có thể thu về gần 20 triệu đồng/tháng.

Mùa cao điểm du lịch tại làng từ tháng 10 đến tháng 3 năm sau. Tôi đang gấp rút mở rộng diện tích phòng để nâng sức chứa, trang trí lại khuôn viên và làm mới nội thất. Tuy nhiên, chăn, màn, gối vẫn sử dụng chất liệu có hoa văn Lô Lô, sàn đến sân lát đá. Khi du khách đến sẽ có thêm nhiều hoạt động như mặc trang phục dân tộc, đốt lửa trại, tham gia lễ hội truyền thống...

Homestay là tâm huyết của Lù Thị Phương. Ảnh: Hiếu Nguyễn Trần.

Lù Thị Phương - Pa Lỏ Homestay
Chủ homestay

Trước đây, cuộc sống chỉ trông vào cây ngô mọc trên đá, làm du lịch đã giúp tôi thoát nghèo. Năm 2017, thấy du khách đến làng ngày một đông, bà con mở homestay có thu nhập tốt, tôi vay ngân hàng 150 triệu đồng, cải tạo 4 phòng ngủ từ nơi nuôi bò, lợn. Giờ đây, tôi còn có gian nhà bán thổ cẩm, rượu ngô men lá, trà hoa cúc.

Giải thưởng "Làng du lịch tốt nhất thế giới 2025" chính là niềm tự hào, động lực để tôi giữ vững và phát triển homestay. Nhờ hiệu ứng từ đây, Lô Lô Chải có thêm khách đoàn, phượt thủ. Các tối thứ 6, thứ 7, homestay tôi đều kín 100% phòng.

Về phòng ốc, tôi vẫn giữ kiến trúc và diện tích, chỉ mở rộng không gian sinh hoạt chung để hoạt động văn nghệ diễn ra thường xuyên hơn, thu hút khách quốc tế và cải tạo hệ thống vệ sinh hiện đại hơn. Việc đón lượng khách nhất định giúp tôi có cơ hội phục vụ chu đáo từng người. Hiện thực đơn ăn tối cũng có thêm lẩu bánh đá, tôi xem đây là cách truyền tải văn hóa qua ẩm thực.

Bên cạnh tiện nghi và dịch vụ, cách phục vụ cũng quan trọng. Để xứng đáng với giải thưởng, tôi cũng nâng cao kĩ năng từ các lớp đào tạo nghề. Dù làm du lịch chân thành, nhưng du khách phải đánh giá cao Lô Lô Chải từ chính sự chuyên nghiệp.

Trúc Hồ