AI trên hành trình 'xóa sổ' công việc văn phòng

Các chuyên gia nhận định trí tuệ nhân tạo (AI) phát triển nhanh đồng nghĩa với việc nhiều công việc văn phòng bị “xóa sổ”. Ảnh minh họa: Elena Scotti/The Wall Street Journal.

Nhiều thập kỷ qua, tự động hóa và AI đang dần thay đổi cách làm việc của giới “cổ cồn trắng”. Từ tiếp nhận công việc của nhân viên, giờ đây trí tuệ nhân tạo có sức ảnh hưởng đến cả những công việc của quản lý cấp cao, theo Wall Street Journal.

Theo nhà tư vấn và giám đốc điều hành từ các công ty, AI tạo sinh (generative AI) đang phát triển từng ngày hiện nay không chỉ cải thiện tốc độ hoàn thành các công việc hàng ngày, mà còn có khả năng sáng tạo nội dung, tổng hợp ý tưởng.

Sức mạnh của trí thông minh nhân tạo có thể định hình lại loại công việc tri thức mà hàng triệu người đang làm sau màn hình máy tính.

Hiện các công ty đang cắt giảm việc làm để có thêm ngân sách đầu tư vào công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI). Đồng thời, trong bối cảnh thị trường kinh doanh ngày càng khốc liệt, các công ty cũng phải đối diện với áp lực phải hoạt động hiệu quả trong khi nhân sự giảm.

“Làn sóng trí tuệ nhân tạo này có tiềm năng mang đến sự cải tiến vượt bậc hoặc thậm chí là thay thế cho những công việc trí óc và cần tư duy phản biện”, Andy Challenger, Phó tổng giám đốc của công ty tư vấn nhân sự và thay đổi nghề nghiệp Challenger, Gray & Christmas, nói.

Làn sóng cắt giảm nhân sự diễn ra mạnh mẽ một phần do các doanh nghiệp muốn tăng cường năng suất và hiệu quả công việc thông qua ứng dụng trí tuệ nhân tạo và hệ thống học máy (machine learning). Ảnh minh họa: Rdne Stock Project/Pexels.

Các chuyên gia dự đoán tiềm năng của AI tạo sinh có tầm ảnh hướng lớn đến nhu cầu nhân sự của doanh nghiệp, bao gồm cả các vị trí quản lý. Công nghệ hay hóa chất là những ngành nghề có nhiều cấp bậc công việc được cho là sẽ có nhiều cải tiến hoặc bị thay thế bởi trí tuệ nhân tạo.

“Khi công ty phát triển, chúng tôi sẽ cần ít nhân viên mới hơn thay vì phải cắt giảm số lượng lớn”, Mark E. Newman, CEO công ty hóa chất Chemours, dự đoán tổ chức của họ sẽ không cần tuyển dụng thêm trong tương lai nhờ AI.

Thực tế, số lượng người lao động sử dụng AI tạo sinh trong công việc hàng ngày cũng tăng lên. Ảnh minh họa: Mikhail Nilov/Pexels.

Lượng công việc cắt giảm do AI ngày càng tăng

Theo số liệu của Challenger, kể từ tháng 5 năm ngoái, các công ty đã cắt giảm hơn 4.600 việc làm, đặc biệt là lĩnh vực truyền thông và công nghệ.

Theo báo cáo của Oliver Wyman Forum, tổ chức nghiên cứu và tư vấn chuyên về kinh doanh và công nghệ, có tới 2/3 “cổ cồn trắng” trong số 15.000 người tham gia khảo sát cho biết năng suất làm việc đã cải thiện nhiều nhờ AI.

Với “cổ cồn xanh”, 54% người chia sẻ họ cũng bắt đầu ứng dụng AI vào công việc.

Những người lao động này sử dụng AI ít nhất 1 lần/tuần trong thời gian cuối năm 2023 và phần lớn họ là những nhân viên trong lĩnh vực tài chính hay marketing.

Tháng trước, Alphabet, công ty mẹ của Google, thông báo sả thải hàng trăm nhân viên trong một số lĩnh vực kinh doanh. Cùng tuần đó, Duolingo, công ty phát triển phần mềm học ngôn ngữ cũng cắt giảm 10% số nhà thầu.

Hiện các công ty đang cắt giảm việc làm để có thêm ngân sách đầu tư vào công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI). Đồng thời sử dụng AI thay thế cho một số vị trí cắt giảm, như sáng tạo nội dung.

Các công ty ngoài lĩnh vực công nghệ cũng đã bắt tay vào quá trình chuyển đổi AI tương tự.

UPS, công ty cung cấp dịch vụ vận chuyển toàn cầu, đã cắt giảm 12.000 việc làm, chủ yếu vị trí quản lý và một số nhân viên hợp đồng. Ngay cả khi ngành vận chuyển trọn gói phục hồi trở lại, công ty cho biết họ cũng không tuyển lại các vị trí đó. Nhờ ứng dụng công nghệ máy học, UPS đã giảm được số lượng nhân sự cần có trong bộ phận định giá.

Nhiều công ty áp dụng AI đã tạo ra hiệu ứng tích cực, giúp nhân viên thực hiện công việc nhanh chóng hơn và tập trung vào nhiệm vụ có ý nghĩa hơn. Ảnh minh họa: Thirdman/Pexels.

Vị trí quản lý cấp trung không còn an toàn

Theo nghiên cứu của Oliver Wyman, khi nhu cầu ứng dụng trí tuệ nhân tạo tăng lên, cấu trúc quản lý có thể được cấu hình lại.

Những người lao động mới vào nghề có thể phải chịu thiệt thòi ban đầu khi nhiều nhiệm vụ của họ được tự động hóa. Đổi lại, trong tương lai, công việc nhập môn sẽ giống vai trò quản lý cấp 1 hơn.

Theo phân tích, tác động này có thể giảm bớt các tầng quản lý tầm trung, nền tảng cho các vai trò lãnh đạo cấp cao.

Nghiên cứu cũng chỉ ra trong những người tham gia khảo sát, hơn một nửa quản lý cổ cồn trắng cấp cao nghĩ rằng công việc của họ có thể được tự động hóa bởi trí tuệ nhân tạo, so với 43% quản lý cấp trung và 38% quản lý cấp đầu tiên.

Tuy nhiên, các lãnh đạo kinh doanh kỳ vọng công nghệ mới sẽ tăng cường và nâng cao một số vai trò công việc văn phòng, mang lại cho nhân viên và quản lý cơ hội để thực hiện công việc ý nghĩa hơn cho cả công ty và sự nghiệp của họ.

Tại Prosus, tập đoàn đầu tư công nghệ toàn cầu, các nhà thiết kế web giờ đây có thể tự viết phần mềm thông qua AI thay vì chờ các chuyên viên viết mã. Nhờ đó, các nhà phát triển phần mềm có thể tập trung nhiều hơn vào những chương trình mã phức tạp.

Hiệu ứng tích cực này cũng xảy ra tại Chemours, công ty đã đào tạo gần 1.000 nhân viên văn phòng và nhân viên phòng thí nghiệm về các ứng dụng AI trong 3 năm qua.

Theo Matt Abbott, Giám đốc chuyển đổi tại Chemour, giờ đây các chuyên gia tài chính không cần chuẩn bị một số báo cáo cụ thể với nhiều việc sao chép và dán giữa các hệ thống và bảng tính, công việc của họ nhanh hơn nhờ các công cụ phân tích không cần mã lập trình của AI.

“Nhóm tài chính hiện có thể sử dụng thời gian của họ cho các dự án quan trọng khác trong kinh doanh thay vì liên tục chạy các truy vấn hệ thống”, Abbott cho biết.

Như Phương