Ám ảnh quá mức về cân nặng cũng là bệnh lý tâm thần?

Theo các bác sĩ của Viện Sức khỏe tâm thần, Bệnh viện Bạch Mai, hiện nay nỗi lo sợ đến mức ám ảnh về cân nặng là tâm lý chung của không ít người.

Bác sĩ của Bệnh viện Bạch Mai đang khám cho bệnh nhân.

Tuy nhiên, tình trạng này kéo dài theo thời gian sẽ tạo nên chứng "chán ăn tâm thần". Nguy hiểm hơn, người mắc hội chứng này còn có nguy cơ bị các rối loạn sức khỏe tâm thần, thậm chí tử vong đột ngột.

Bác sĩ Vũ Sơn Tùng, Viện Sức khỏe tâm thần (Bệnh viện Bạch Mai) cho hay, chán ăn tâm thần là rối loạn ăn uống do hạn chế năng lượng nạp vào so với nhu cầu.

Bệnh nhân sẽ có cảm giác sợ hãi về việc tăng cân, thậm chí không thể nhận ra mức độ nghiêm trọng khi trọng lượng cơ thể giảm thấp đáng kể.

Cũng theo bác sĩ của Bệnh viện Bạch Mai, con số thống kê cho thấy có tới 20-25% người mắc chán ăn tâm thần đã từng cố gắng tự sát và tỷ lệ này cao hơn 1,7 lần so với dân số chung.

Tỷ lệ tử vong ở bệnh nhân chán ăn tâm thần cao hơn 4 - 14 lần so với dân số chung và cao hơn 2-3 lần so với rối loạn lưỡng cực, trầm cảm và tâm thần phân liệt. Tỷ lệ tử vong do tự sát cao hơn khoảng 5 lần so với quần thế dân số chung.

Những người mắc bệnh chán ăn tâm thần luôn có cảm giác sợ hãi bị tăng cân và thường đói nhưng lại từ chối thức ăn.

Nhiều người có cân nặng chiều cao cân đối nhưng luôn bị ám ảnh rằng bị thừa cân, thậm chí ngay cả khi họ có cân nặng thấp dưới ngưỡng.

Theo Ths. Vũ Sơn Tùng, có 2 loại chán ăn tâm thần là hạn chế ăn, hoặc ăn rồi cố tình gây nôn nôn hoặc sử dụng thuốc nhuận tràng để tống thức ăn ra ngoài.

Tất nhiên, hầu hết bệnh nhân bị chán ăn tâm thần thường đi khám các chuyên khoa khác trước khi đến với chuyên khoa tâm thần, như khám tiêu hóa do ăn thấy đau bụng, khám thần kinh vì mất ngủ, hay khám tim mạch do mệt mỏi.

Đặc biệt, dù được bác sĩ phát hiện và tư vấn bị mắc chán ăn tâm thần nhưng các bệnh nhân không muốn chấp nhận sự thực đó để có thể đến đúng chuyên khoa điều trị.

Tại Mỹ, tỷ lệ mắc chứng chán ăn tâm thần suốt đời chiếm khoảng 0,6% ở dân số trưởng thành. Tỷ lệ mắc ở nữ giới gấp 3 lần nam giới. Căn bệnh này thường bắt đầu ở tuổi vị thành niên, thường là khi bắt đầu dậy thì và hình dạng cơ thể thay đổi.

85% bệnh nhân ở trong độ tuổi từ 13 đến 18. Tuổi khởi phát rối loạn trung bình là 18. Tuy nhiên, tỷ lệ người mắc bệnh khi dưới 15 tuổi ngày càng tăng.

Lý giải về nguyên nhân khiến chứng chán ăn tâm thần thường khởi phát ở tuổi dậy thì, theo bác sĩ Vũ Sơn Tùng, ở độ tuổi này, các bé thường so sánh với cơ thể của bạn bè và đôi khi nhận thức tiêu cực về cơ thể của mình, từ đó, quyết định ăn kiêng, làm tăng nguy cơ phát triển rối loạn ăn uống. Thêm vào đó, sự phổ biến của phim ảnh và tạp chí dẫn đến việc truyền bá chuẩn mực cái đẹp về sự thon gọn.

“Áp lực phải tuân theo một hình ảnh cơ thể lý tưởng cũng có thể ảnh hưởng đến sức khỏe của một cá nhân và làm tăng nguy cơ mắc chứng chán ăn tâm thần”, bác sĩ Vũ Sơn Tùng nói.

Còn theo bác sĩ Nguyễn Phương Linh, Viện Sức khỏe tâm thần, Bệnh viện Bạch Mai, người mắc chứng chán ăn tâm thần thường kèm theo các dấu hiệu về thể chất như: Giảm cân quá mức; ngoại hình mỏng manh, thon gọn quá mức; mệt mỏi; mất ngủ; chóng mặt hoặc ngất xỉu;

Móng tay đổi màu xanh; tóc mỏng, dễ gãy hoặc rụng; lông tơ mềm phủ khắp cơ thể; mất kinh hoặc rối loạn kinh nguyệt; táo bón và đau bụng; da khô hoặc hơi vàng; không chịu được lạnh; nhịp tim tăng hoặc giảm bất thường; huyết áp thấp; mất nước; sưng cánh tay hoặc chân; răng bị mài mòn…

Các chuyên gia cũng cho rằng, ở mức nghiêm trọng nhất, chán ăn tâm thần còn có thể gây tử vong đột ngột do rối loạn nhịp tim, mất cân bằng điện giải trong cơ thể.

Ngoài các biến chứng về thể chất, theo bác sĩ Vũ Sơn Tùng, những người mắc chứng chán ăn thường mắc các rối loạn sức khỏe tâm thần khác, bao gồm trầm cảm, lo âu và các rối loạn cảm xúc khác, rối loạn giấc ngủ; rối loạn nhân cách; lạm dụng rượu và chất gây nghiện; hành vi tự hủy hoại, ý tưởng và hành vi tự sát.

Các bác sĩ khuyến cáo, với người bệnh là thanh, thiếu niên, những rối loạn tâm thần khởi phát của chứng chán ăn tâm thần có thể gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến việc hình thành nhân cách trong tương lai.

Chính vì vậy, người bệnh cần được đến khám và điều trị tại đúng chuyên khoa tâm thần để tìm ra nguyên nhân gây bệnh và đạt được hiệu quả điều trị cao nhất.

Để giúp các gia đình sớm phát hiện được người mắc bệnh chán ăn tâm thần, điều trị sớm sẽ cho kết quả tích cực hơn Ths. Vũ Sơn Tùng chỉ ra các dấu hiệu nhận biết căn bệnh này gồm: Bệnh nhân thường giảm cân quá mức hoặc không làm tăng cân theo tiêu chuẩn phát triển; mệt mỏi; mất ngủ; chóng mặt hoặc ngất xỉu…

Người mắc bệnh chán ăn tâm thần thường xuyên bỏ ăn; chỉ ăn một số loại thực phẩm ít chất béo và calo; áp dụng các nghi thức ăn uống hoặc bữa ăn cứng nhắc, chẳng hạn như nhổ thức ăn ra sau khi nhai;

Nói dối về lượng thức ăn đã được ăn; thường xuyên soi gương để tìm các vấn đề hình thể; phàn nàn về việc béo hoặc có các bộ phận trên cơ thể béo; thiếu cảm xúc; xa lánh mọi người; cáu gắt...

D.Ngân