Ấm áp Tết cổ truyền Chôl Chnăm Thmây

Cùng với lễ hội Ok-Om-Bok, Sene DoHa, Chôl Chnăm Thmây là một trong ba lễ hội quan trọng nhất của đồng bào Khmer Nam Bộ. Theo tiếng Khmer, Chôl nghĩa là vào và Chnăm Thmây là năm mới. Vì vậy, Chôl Chnăm Thmây còn được gọi là Tết cổ truyền, như Tết Nguyên đán của người Kinh.

Vào những ngày này, người Khmer khắp nơi đang cùng nhau đón năm mới, cũng là dịp để tưởng nhớ đến công ơn ông bà tổ tiên, đức Phật đã che chở cho họ trong suốt một năm qua.

Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Sóc Trăng Sơn Thanh Liêm cho biết, các hoạt động lễ hội của Tết Chôl Chnăm Thmây phần lớn được tổ chức tại chùa và kéo dài trong ba ngày, nếu là năm nhuận kéo dài bốn ngày, mỗi ngày Tết có tên gọi khác nhau.

Ngày thứ nhất (Chol Sang Kran Chmay), còn gọi là ngày làm lễ rước Đại lịch. Trước khi đến chùa, đồng bào Khmer tắm gội, mặc quần áo đẹp, đem theo nhang (hương) đèn, lễ vật vào chùa để làm lễ rước Maha Sâng Kran. Maha Sâng Kran là một quyển lịch, tạm gọi là Đại lịch, do các vị Đại đức thông hiểu khoa thiên văn soạn dùng trong một năm. Trong ngày đầu tiên của năm mới, rước Đại lịch được cho là nghi thức quan trọng nhất. Những người không kịp đến chùa lúc rước Đại lịch thì sau đó có thể cùng mọi người đến để nghe các sư thuyết pháp, cúng dường năm mới.

Ngày thứ hai (Virak Wanabat) còn gọi là “Pun Phrôm Khoach” – ngày làm lễ dâng cơm và đắp núi cát, nếu là năm nhuận thì có hai ngày Won-bât. Giống như ngày đầu tiên, đồng bào Khmer tiếp tục mang cơm, thức ăn đến dâng cúng các sư và cùng nhau đắp núi cát theo sự hướng dẫn của achar hay các vị sư. Theo quan niệm của người Khmer, núi cát tượng trưng cho vũ trụ và núi thứ chín ở giữa là trung tâm của thế giới. Vì thế, đắp núi cát càng cao thì sẽ tích được nhiều phước lành, xua đi điều ác.

Tiết mục văn nghệ của đồng bào Khmer ca ngợi tinh thần đoàn kết các dân tộc.

Ngày thứ ba (Tngay Leang Saka), là ngày làm lễ tắm tượng Phật. Các sư sẽ là người thực hiện nghi thức tắm tượng Phật đầu tiên, trong lúc tắm Phật, họ sẽ tụng kinh để thể hiện sự tôn kính và tưởng nhớ đến Phật. Người dân sẽ tắm cho những tượng Phật đặt bên ngoài trời. Họ tin rằng nghi thức này không chỉ thể hiện lòng biết ơn đối với đức Phật mà nó sẽ giúp rửa sạch những bụi bẩn, những điều không may ở năm cũ để bước sang năm mới với một thân thể hoàn toàn mới.

Cùng với dòng chảy của thời gian, phong tục mừng năm mới của người Khmer có ít nhiều biến đổi để phù hợp với cuộc sống hiện đại nhưng các nghi thức chính vẫn được bà con dân tộc tiếp tục giữ gìn. Trong những ngày Tết, các gia đình Khmer đều dọn dẹp, trang trí lại nhà cửa, chuẩn bị đầy đủ đồ ăn, thức uống, mặc những bộ quần áo mới… đi thăm hỏi và chúc Tết lẫn nhau.

Hòa thượng Tăng Nô, Hội phó Thường trực Hội Đoàn kết sư sãi yêu nước tỉnh Sóc Trăng, Trụ trì chùa Kh’ leang cho biết, Sóc Trăng là địa phương có đông đồng bào dân tộc Khmer, chiếm hơn 31% dân số trong toàn tỉnh. Sóc Trăng có 130 cơ sở thờ tự; trong đó có 92 chùa và 38 salatel (nhà nguyện), với hơn 1.800 vị sư sãi đang tu học. Phần lớn đồng bào dân tộc Khmer đều theo Phật giáo Nam tông Khmer. “Hội Đoàn kết sư sãi yêu nước tỉnh Sóc Trăng và đồng bào dân tộc Khmer luôn đoàn kết vượt qua mọi khó khăn, tổ chức các hoạt động, lễ hội văn hóa truyền thống đón Tết thật vui tươi, an toàn; đồng thời tiếp tục thực hiện mục tiêu kép “vừa phát triển kinh tế, vừa phòng chống dịch hiệu quả”. Hội vận động đồng bào Phật tử tích cực tham gia vào việc phòng, chống thiên tai, hạn hán, xâm nhập mặn và hăng hái thi đua lao động, học tập để xây dựng cuộc sống ngày càng tốt đẹp hơn” - Hòa thượng Tăng Nô nhấn mạnh.

Bài và ảnh: Nguyễn Phong