Ấn Độ kết thúc hoạt động loại máy bay chiến đấu ám ảnh nhất trong lịch sử

Sau hàng trăm vụ tai nạn thảm khốc, Ấn Độ quyết định loại bỏ MiG-21, mở đường cho một thế hệ chiến đấu cơ hiện đại, an toàn và phù hợp với chiến trường thế kỷ 21 (trong ảnh: Máy bay chiến đấu MiG-21). Ảnh: TASS

Hãng thông tấn độc lập UNIAN (Ukraine) ngày 5/9 đưa tin, trong hơn nửa thế kỷ hoạt động, MiG-21 từng là máy bay chiến đấu chủ lực của Không quân Ấn Độ, một biểu tượng của sức mạnh trên bầu trời. Tuy nhiên, cùng với vinh quang là một biệt danh ám ảnh: "quan tài bay". Do đó vào tháng 9 này, Ấn Độ có kế hoạch cho ngừng hoạt động loại máy bay chiến đấu có tiếng này trong lịch sử, kết thúc một kỷ nguyên đầy bi kịch và tranh cãi.

Theo tờ Economist (Anh), quyết định này đánh dấu một bước ngoặt quan trọng đối với Không quân Ấn Độ, khi họ cuối cùng cũng loại bỏ hoàn toàn một mẫu máy bay đã gây ra quá nhiều vấn đề. Sau thất bại trong cuộc chiến với Trung Quốc năm 1962, Ấn Độ nhận ra rằng họ rất cần máy bay chiến đấu hiện đại và đã tìm đến Liên Xô để nhờ giúp đỡ. Moskva đã chào hàng MiG-21 – một máy bay đánh chặn hạng nhẹ, được thiết kế để tăng độ cao nhanh chóng và bám sát đối thủ ở khoảng cách ngắn.

Với những ưu điểm vượt trội vào thời điểm đó, MiG-21 nhanh chóng trở thành một chiến đấu cơ chủ lực và được Ấn Độ mua hàng trăm chiếc, đồng thời sản xuất thêm hàng trăm chiếc theo giấy phép. Tổng cộng, Ấn Độ đã sở hữu hơn 900 chiếc máy bay loại này, và chúng đã hoạt động hiệu quả trong Chiến tranh Ấn Độ - Pakistan năm 1971, góp phần củng cố sức mạnh quân sự của quốc gia Nam Á.

Tuy nhiên, đằng sau hào quang của một huyền thoại là một thực tế ảm đạm. Việc vận hành MiG-21 luôn đi kèm với rủi ro cao. Thiết kế cánh, càng đáp và động cơ phản lực đã gây ra các vấn đề về độ ổn định, khiến chỉ một sai sót nhỏ nhất cũng có thể dẫn đến thảm họa. Và những thảm kịch đã xảy ra với tần suất đáng kinh ngạc.

Trong hơn nửa thế kỷ hoạt động, Ấn Độ đã mất 476 chiếc máy bay trong tổng số 946 chiếc do tai nạn – chiếm gần một nửa toàn bộ phi đội. Hậu quả là 200 phi công và 60 thường dân thiệt mạng. Với những con số thống kê đó, không có gì ngạc nhiên khi MiG-21 được báo chí Ấn Độ đặt biệt danh là "quan tài bay". Vụ tai nạn gần đây nhất liên quan đến mẫu máy bay này xảy ra vào năm 2023, cướp đi sinh mạng của ba thường dân.

Thật khó tin, nhưng bất chấp tỷ lệ tai nạn, MiG-21 vẫn được Không quân Ấn Độ sử dụng. Trên thực tế, quân đội Ấn Độ đã có kế hoạch loại bỏ những chiếc máy bay này từ những năm 1990, nhưng vì nhiều lý do, quá trình này đã bị trì hoãn. Điều đó dẫn đến một nghịch lý cay đắng: một chiếc máy bay được thiết kế từ những năm 1950 vẫn phải đối đầu với các máy bay chiến đấu hiện đại trong thế kỷ 21.

Năm 2019, trong một cuộc leo thang căng thẳng với Pakistan, một chiếc MiG-21 đã được điều động và ngay lập tức bị bắn hạ, mặc dù phi công đã may mắn sống sót. Tới tháng 5/2025, trong một cuộc đụng độ khác, MiG-21 một lần nữa lại được đưa vào chiến đấu. Những sự kiện này càng cho thấy rõ sự lạc hậu và rủi ro mà mẫu máy bay trên gây ra cho lực lượng không quân Ấn Độ.

Theo UNIAN, những chiếc máy bay chiến đấu lỗi thời không chỉ là vấn đề riêng của Ấn Độ. Vào tháng 7 năm nay, Đài Loan cũng đã cho ngừng hoạt động máy bay chiến đấu F-5 lâu đời của mình, loại máy bay đã phục vụ tại hòn đảo này trong hơn nửa thế kỷ. Trong khi đó, Triều Tiên được cho là quốc gia sở hữu máy bay chiến đấu lâu đời nhất thế giới, vẫn đang vận hành các bản sao máy bay chiến đấu MiG-17 của Liên Xô do Trung Quốc sản xuất, thậm chí còn cũ hơn cả MiG-21.

Quyết định loại bỏ MiG-21 của Ấn Độ đánh dấu sự kết thúc của một chương dài trong lịch sử hàng không quân sự của nước này. Với khoảng 80 máy bay còn hoạt động, Không quân Ấn Độ đang trong quá trình chuyển đổi sang một phi đội hiện đại hơn và an toàn hơn. Việc MiG-21 đi vào dĩ vãng không chỉ là một thay đổi về kỹ thuật, mà còn là sự thừa nhận của quân đội Ấn Độ về tầm quan trọng của việc bảo vệ sinh mạng phi công và nâng cao khả năng chiến đấu trong một thế giới ngày càng phức tạp.

Vũ Thanh/Báo Tin tức và Dân tộc