Ấn Độ và múi giờ bất thường

Đồng hồ treo tường được bán trong 'Triển lãm Thương mại Quốc tế Punjab (PITEX) ở Amritsar, Ấn Độ năm 2018. Nguồn: AFP.

Múi giờ từ lịch sử

Giờ chuẩn Ấn Độ đi trước New York (Mỹ) 9 tiếng 30 phút, trước London (Anh) 5 tiếng 30 phút và sau Tokyo (Nhật Bản) 3 tiếng 30 phút… Mặc dù là một trong số ít các quốc gia và vùng lãnh thổ có chung khoảng cách lẻ 30 phút như: Iran, Myanmar và một phần của Australia, nhưng Ấn Độ có lẽ là trường hợp ngoại lệ khó xảy ra nhất.

Dù có diện tích địa lý rộng lớn trải dài qua hai múi giờ, nhưng Ấn Độ vẫn bám vào các cài đặt đồng hồ bất thường của mình, từ chối chia tay với một hệ thống giờ có quá khứ phức tạp.

Khu vực nửa giờ của Ấn Độ bắt nguồn từ thời thuộc địa. Cho đến thế kỷ 19, Ấn Độ hoạt động theo thời gian rất cục bộ, thường khác nhau không chỉ giữa các thành phố mà còn giữa các làng. Nhưng đóng vai trò then chốt ở phía sau là Công ty Đông Ấn - một tổ chức thương mại thuộc sở hữu của Vương quốc Anh - dần dần nắm quyền kiểm soát phần lớn tiểu lục địa.

Công ty Đông Ấn quản lý một trong những đài quan sát đầu tiên của châu Á, ở Madras (nay là Chennai) vào năm 1792. Một thập kỷ sau, nhà thiên văn học chính thức đầu tiên tại đài quan sát này tuyên bố giờ Madras là “cơ sở của Giờ chuẩn Ấn Độ”. Tuy nhiên, phải mất vài thập kỷ nữa, sự ra đời của đầu máy xe lửa chạy bằng hơi nước và lợi ích thương mại của Công ty Đông Ấn mới khẳng định được điều đó.

Hệ thống đường sắt của Ấn Độ được hình thành vào giữa những năm 1800. Nguồn: Getty Images.

Ông Geoff Gordon, nhà nghiên cứu cấp cao về luật công quốc tế tại Đại học Amsterdam, cho biết: “Các tuyến đường sắt có ảnh hưởng to lớn đối với các cường quốc thuộc địa. Trước khi ngành đường sắt giành chiến thắng trong cuộc đua giành Madras, đã có một cuộc cạnh tranh giữa các thành phố hùng mạnh như: Bombay, Kolkata. Tuy nhiên, cuộc chiến đó kéo dài không lâu”.

Trong khi đó, các cuộc tranh luận tương tự trên khắp thế giới, được thúc đẩy bởi nhu cầu phối hợp tốt hơn trong việc di chuyển bằng đường sắt xuyên lục địa và cải thiện giao thông hàng hải, đã dẫn đến việc thiết lập các múi giờ quốc tế đầu tiên tại một hội nghị ở Washington D.C. (Mỹ) vào năm 1884.

Các khu vực được xây dựng xung quanh Kinh tuyến Greenwich, một đường kinh độ chạy theo hướng Bắc-Nam thông qua Đài thiên văn Greenwich ở London. Các múi giờ ở phía đông Kinh tuyến thường muộn hơn Giờ chuẩn Greenwich (GMT) theo gia số hàng giờ.

Phải mất một thời gian để hệ thống được áp dụng trên toàn cầu. Nhưng ở Ấn Độ, người ta vẫn còn tranh cãi về Giờ Madras. Bất chấp việc ngành đường sắt đã áp dụng hệ thống giờ này và chịu sự phản đối mạnh mẽ từ người lao động và cộng đồng địa phương, những người không muốn áp đặt thời gian mới cứng nhắc.

Cuối cùng, Giờ Madras được thiết lập trên toàn quốc vào năm 1905, chỉ còn lại một số cơ sở.

Đầu thế kỷ 20 là khoảng thời gian chứng kiến một số nỗ lực từ các hiệp hội khoa học nhằm hiệu chỉnh thời gian của Ấn Độ theo giờ GMT.

Hiệp hội Hoàng gia ở London đã đề xuất hai múi giờ cho Ấn Độ, cả hai đều có khoảng cách đầy đủ một giờ tính từ GMT và một múi giờ khác: 6 giờ trước GMT ở phía Đông và 5 giờ ở phía Tây đất nước. Tuy nhiên, khuyến nghị này đã bị chính quyền thuộc địa bác bỏ, họ đã chọn một thời gian thống nhất nằm ở giữa: 5 tiếng rưỡi trước GMT. Vì vậy, vào năm 1906, giới cai trị người Anh ở Ấn Độ đã đưa ra cái mà ngày nay được gọi là Giờ chuẩn Ấn Độ.

Du khách đi ngang qua Kinh tuyến gốc ở Greenwich, London, Anh. Nguồn: Shutterstock.

Bất tiện từ một múi giờ duy nhất

Múi giờ duy nhất của Ấn Độ là chủ đề của nhiều cuộc tranh luận trong những năm qua, khi người dân ở phía Đông Bắc đòi hỏi một múi giờ riêng do đất nước có diện tích rộng lớn.

Phòng thí nghiệm Vật lý Quốc gia, cơ quan tính giờ chính thức của Ấn Độ, thậm chí còn đề xuất hai múi giờ riêng biệt vì vấn đề này, trích dẫn các báo cáo về thời gian của Ấn Độ “ảnh hưởng xấu” đến cuộc sống của người dân ở phía Đông Bắc. Thay vào đó, họ đề xuất hai múi giờ: trước GMT năm tiếng rưỡi cho một bên của Ấn Độ và sáu tiếng rưỡi cho một bên khác.

Ông Maulik Jagnani, trợ lý giáo sư kinh tế tại Đại học Tufts, cho biết: “Bất chấp những khác biệt về địa lý - chẳng hạn như mặt trời mọc và lặn sớm hơn gần hai giờ ở phía Đông Bắc so với Gujarat (một bang miền Tây Ấn Độ) - cả hai khu vực đều tuân theo cùng một múi giờ”.

Ông Jagnani đã xuất bản một bài báo được trích dẫn rộng rãi vào năm 2019 nêu bật tác động của ánh sáng mặt trời đến nhịp sinh học tự nhiên ở Ấn Độ, tập trung vào trẻ em.

“Việc thiết lập này ảnh hưởng đến kiểu ngủ của trẻ em, những đứa trẻ tiếp xúc với cảnh hoàng hôn muộn hơn sẽ đi ngủ muộn hơn. Thời gian bắt đầu đi làm và đi học cố định không cho phép điều chỉnh thời gian thức dậy tương ứng, dẫn đến giảm giấc ngủ và kết quả học tập kém hơn”, ông Jagnani cho biết thêm.

Tuy nhiên, có vẻ như múi giờ bất thường của Ấn Độ vẫn tồn tại. Khi vấn đề giới thiệu hai múi giờ được đưa ra trước quốc hội Ấn Độ vào năm 2019, một ủy ban chính phủ đã bác bỏ khái niệm này vì “những lý do chiến lược” không xác định.

Mai Phương (theo CNN)