An ninh lương thực Trung Quốc lâm nguy vì vùng đông bắc mất mùa ngô

Một cánh đồng ngô ngã rạp vì gió lớn tại Hắc Long Giang - Ảnh: SCMP

Do cánh đồng nằm trên địa bàn huyện Long Giang cách bờ biển hơn 800km nên nông dân Zhao chưa từng phải lo lắng về bão. Nhưng bất thường về khí hậu chưa từng thấy ở vùng trồng ngô chính của Trung Quốc này dường như sẽ tác động nghiêm trọng đến sản lượng năm nay.

Nông dân Zhao nghiêng người nhặt một lõi ngô và phát hiện hạt quá nhỏ. Ông than phiền: “Sản lượng năm nay dự kiến giảm đến một nửa”.

Zhao tự đánh giá bản thân còn may mắn do cánh đồng 13,3ha của ông được vài ngọn đồi cùng hàng cây gần đó che chắn. Nhiều đồng ngô dọc theo con đường từ làng Vĩnh Phát đến trấn Cảnh Tinh thiệt hại nặng nề hơn nhiều, có trường hợp toàn bộ cánh đồng bị san phẳng và cây đã chết.

Tại thành phố Tề Tề Cáp Nhĩ, lũ lụt nhấn chìm hàng trăm cây ngô dọc sông Nộn. Đồng ngô huyện Y Lan chìm trong nước, lá cùng thân cây bắt đầu chuyển vàng rồi đen.

Một nông dân họ Bai cho biết vài cánh đồng có thể không thu hoạch được nữa. Ông ước tính thiệt hại lên đến hơn 20% sản lượng.

Đợt thu hoạch tại địa phương dự kiến bắt đầu trong khoảng 2 tuần nữa, giới chức vẫn nỗ lực trấn an. Bộ trưởng Nông nghiệp - Nông thôn Hàn Trường Phú ngày 23.9 tuyên bố Trung Quốc sẽ có một vụ lương thực bội thu nhờ diện tích trồng trọt tăng cộng thêm điều kiện sinh trưởng tốt.

Bộ trưởng Hàn không nói rõ là lương thực gì mà chỉ cho biết tổng diện tích gieo trồng lương thực mùa thu này tăng 8%. Đậu tương, lúa, ngô đều được thu hoạch vào mùa thu.

Quan chức này xác nhận 3 cơn bão tháng qua làm thiệt hại diện tích ngô một số khu vực, nhưng lại đánh giá thiệt hại do bão gây ra chủ yếu gây khó cho làm tăng chi phí thu hoạch chứ chẳng ảnh hưởng sản lượng, đồng thời khẳng định ngô ở miền Bắc Trung Quốc sinh trưởng “tốt hơn thông thường”.

Cảnh thực tế mà phóng viên Thời báo Hắc Long Giang chứng kiến lại khá ảm đạm: những cánh đồng ngô trải dài hàng trăm cây số đổ rạp, đi ô tô hay tàu hỏa đều có thể nhìn thấy. Hắc Long Giang là tỉnh trồng ngô lớn nhất Trung Quốc - chiếm 15% tổng sản lượng cả nước.

Theo khảo sát do công ty tư vấn Sublime China thực hiện, sản lượng ngô ở Hắc Long Giang năm 2020 sẽ giảm 20% so với năm ngoái.

Thảm họa thiên nhiên tại Hắc Long Giang cùng tỉnh Cát Lâm lân cận xảy ra trong bối cảnh lo ngại về an ninh lương thực Trung Quốc đang gia tăng bất chấp chính quyền Bắc Kinh liên tục lên tiếng đảm bảo. Giá ngô - thành phần chính của thức ăn chăn nuôi - thời gian gần đây tăng lên mức cao nhất 5 năm qua.

Chủ tịch Tập Cận Bình trong chuyến thăm tỉnh Cát Lâm tháng 7 đặc biệt nhấn mạnh đến an ninh lương thực.

“Tôi rất quan tâm đến hoạt động sản xuất và an ninh lương thực. Vụ hè có vẻ tốt, chúng ta phải cố gắng có vụ mùa bội thu trong mùa thu này”, hãng Tân Hoa Xã dẫn lời Chủ tịch Tập.

Hai tháng sau đến lượt Phó thủ tướng Hồ Xuân Hoa thị sát Hắc Long Giang, yêu cầu cán bộ địa phương giảm thiểu tác động của thiên tai.

Giá ngô tăng lên mức cao nhất 5 năm qua - Ảnh: SCMP

Theo số liệu chính thức thì Trung Quốc có 16 năm liên tiếp được mùa (tính đến năm 2019). Vụ hè 2020 - thường chiếm 1/4 sản lượng cả năm - tốt hơn cùng kỳ năm ngoái. Tuy nhiên tờ Bưu điện Hoa Nam buổi sáng (SCMP) phát hiện tại Hà Nam nơi chiếm 10% sản lượng ngũ cốc toàn quốc, nông dân địa phương tích trữ lúa mì với hy vọng giá sẽ tiếp tục tăng vì nguồn cung ít.

Gạo, ngô, lúa mì là ba loại ngũ cốc quan trọng trong chính sách an ninh lương thực Trung Quốc. Chính quyền Bắc Kinh lâu nay luôn duy trì hệ thống hạn ngạch nhập khẩu hằng năm nhằm duy trì năng lực tự cung tự cấp.

Hiện tại chính quyền địa phương đều cố tỏ ra lạc quan. Sở Nông nghiệp Hắc Long Giang ngày 16.9 mở họp báo khẳng định ngô trên địa bàn tỉnh sinh trưởng tốt với năng suất cao như mong đợi, đồng thời bác bỏ nỗi lo mất mùa. Một số nhà phân tích nhận định số liệu chính thức bị quan chức “phù phép” vì muốn hoàn thành nhiệm vụ chính trị.

Thương nhân mua ngô đã nhanh chóng thích nghi với thực tế mới. Họ ngỏ ý thu mua trước lúc thu hoạch và ra giá cao hơn 31%. Để kiểm soát đà tăng giá, Trung Quốc phải mở kho dự trữ.

Nhập khẩu ngô cũng tăng mạnh. Dù đặt hạn ngạch hằng năm là 7,2 triệu tấn nhưng Trung Quốc đến nay đã mua đến 9 triệu tấn ngô Mỹ - dấu hiệu cho thấy tình trạng thiếu hụt nguồn cung nội địa rất nghiêm trọng.

Một biện pháp cứu vãn tình hình khác là trợ cấp: Huyện Khắc Đông (tỉnh Hắc Long Giang) cuối tuần trước thông báo tăng trợ cấp nhà nước cho trồng ngô từ 450 tệ/hecta lên 570 tệ/hecta. Nhưng trợ cấp tăng lên chẳng thể bù đắp thiệt hại với mùa màng.

Cẩm Bình (theo SCMP)