Anh đã rời khỏi EU - cuộc chia tay lịch sử và những tác động đối với thế giới

Cuộc bầu cử với chiến thắng “long trời lở đất” của ông Johnson vào tháng 12 năm ngoái đã mang lại cho ông quyền bắt đầu xây dựng lại Vương quốc Anh. Điều đó cũng có nghĩa là Anh có thể củng cố lại vị trí trên trường quốc tế. Và trong một thế giới của địa chính trị thay đổi, bất cứ con đường nào mà Chính phủ Anh quyết định bước đi sẽ có ý nghĩa vượt ra ngoài biên giới nước Anh.

Câu hỏi quan trọng cần trả lời trong 11 tháng tới: Vương quốc Anh sẽ gắn bó với các nước láng giềng châu Âu và quan điểm đa phương như thế nào về thế giới? Tại sao chỉ 11 tháng? Bởi vì theo thỏa thuận mà Anh đã ký với EU, giai đoạn chuyển đổi Brexit này kết thúc vào ngày 31 tháng 12, và bất kỳ thỏa thuận nào hai bên đã đạt được về mối quan hệ tương lai của họ - nếu có - sẽ xảy ra.

Hội đồng quan hệ đối ngoại châu Âu cho rằng, Chính phủ Anh phải đối mặt với một lựa chọn chiến lược to lớn: trong nhiều thập kỷ, nền tảng của chính sách đối ngoại của Anh đã dựa trên hai trụ cột: Vương quốc Anh là một thành viên có ảnh hưởng của EU; và cũng là một phần của liên minh xuyên Đại Tây Dương, với cốt lõi là NATO và Mỹ. Trong một thế giới lý tưởng, nước Anh thời hậu Brexit giờ đây có thể tự do tạo dựng các mối quan hệ kinh tế mới với cả EU và Mỹ, đồng thời duy trì trạng thái cân bằng ngoại giao cho phép nước này trở thành cầu nối quyền lực giữa hai bên.

Vấn đề Trung Quốc của EU là nghiêm trọng. Một mặt, các nền kinh tế châu Âu trì trệ được hưởng lợi từ đầu tư của Trung Quốc. Mặt khác, khoản đầu tư đó đi kèm với rủi ro bảo mật tiềm ẩn khi cho phép các công ty nhà nước Trung Quốc hoạt động ở châu Âu. Và điều đó có ý nghĩa đối với các đồng minh an ninh của châu Âu cũng như Mỹ.

Đầu tuần này, Chính phủ Anh đã quyết định sẽ cho phép công ty viễn thông Trung Quốc Huawei xây dựng một phần của mạng 5G của Vương quốc Anh, bất chấp những lo ngại về an ninh nghiêm trọng. Chính phủ cho biết, vai trò của Huawei trong dự án sẽ bị hạn chế ở những khu vực, có nghĩa là không gây rủi ro cho Vương quốc Anh. Trong cuộc chiến kinh tế với Trung Quốc, Mỹ đang tìm kiếm bạn bè, và khi Vương quốc Anh rời khỏi EU, mong muốn ký kết các thỏa thuận thương mại - đặc biệt là với Mỹ - chính quyền Mỹ có thể thấy đây là một cơ hội để lôi kéo sự ủng hộ của Vương quốc Anh vào quỹ đạo của mình.

Trung tâm Nghiên cứu chính sách châu Âu cho biết, ưu tiên hàng đầu của EU là cân bằng quan hệ giữa hai nước lớn: Trung Quốc và Mỹ. Nếu Vương quốc Anh có mối quan hệ chặt chẽ hơn với một trong hai bên thì nó có thể tạo ra vấn đề cho châu Âu. Sự thay đổi chính sách của Chính phủ Anh có thể tinh tế nhưng sẽ tô màu một bức tranh phức tạp trong cộng đồng quốc tế. Tất nhiên, yếu tố phức tạp nhất trong tất cả những điều này là cuộc tái tranh cử Tổng thống Mỹ vào tháng 11.

Nhóm chính sách đối ngoại của Anh khẳng định, Anh đang trong giai đoạn đàm phán trật tự thế giới mới và Anh cần hướng một con đường duy trì mối quan hệ bền chặt với càng nhiều đồng minh càng tốt. Trật tự thế giới mới đó phần lớn sẽ được quyết định bởi mức độ thành công của Tổng thống Mỹ Donald Trump trong nỗ lực định hình lại thế giới thành lợi thế của Mỹ, và nếu ông vẫn ở Nhà Trắng vào năm tới. Vương quốc Anh rời khỏi EU vào thời điểm chính quyền Tổng thống Trump đang cố gắng đàm phán lại mối quan hệ xuyên Đại Tây Dương khi thu hút sự chú ý từ châu Âu và Trung Đông để cạnh tranh với Trung Quốc và châu Á.

Không có gì bí mật khi ưu tiên của chính quyền Tổng thống Trump với Brexit là một thỏa thuận thương mại có thể làm giảm các tiêu chuẩn toàn cầu về tiêu chuẩn thực phẩm và quy định về thuốc. Làm như vậy sẽ mang lại cho Mỹ cơ hội thiết lập các tiền lệ trong thương mại mà trước đây không thể tưởng tượng được - và thậm chí có thể chứng kiến sự tăng vọt của giá thuốc toàn cầu.

Đối với Thủ tướng Anh Johnson, một thỏa thuận thương mại với Washington sẽ là một “giải thưởng” chính trị, chứng minh rằng Brexit đã có giá trị từ lâu. Tuy nhiên, một thỏa thuận rộng rãi với Mỹ có thể làm ảnh hưởng mối quan hệ của Vương quốc Anh với EU. Câu hỏi lớn là vị thế toàn cầu nào mà chính phủ muốn Vương quốc Anh có được trong 5 năm tới kể từ bây giờ, khi Brexit đã hoàn thành?

Các chuyên gia phân tích cho rằng, có một mối nguy hiểm khi nước Anh rời khỏi EU, nó đặt các thỏa thuận thương mại lên trên tất cả và sẽ khó trở thành một đối tác chiến lược lớn khi Anh bị ám ảnh bởi các mối quan hệ song phương.

Việt Dũng