Áp dụng BIM quản lý chi phí đầu tư xây dựng hiệu quả

BIM góp phần tiết kiệm chi phí, tăng hiệu quả dự án

Trước thời đại số hóa, việc áp dụng công nghệ số đang trở thành xu hướng tất yếu để giảm thiểu chi phí trong ngành Xây dựng, mang lại tác động lớn đến hiệu quả dự án. Các biện pháp công nghệ tiên tiến được kỳ vọng tối ưu hóa nguồn lực, nâng cao năng suất và giảm lãng phí.

Các chuyên gia cho rằng, BIM góp phần tiết kiệm chi phí, tăng hiệu quả dự án.

Công nghệ BIM (Building Information Modeling) hỗ trợ lập kế hoạch chi tiết, phối hợp thông tin, và kiểm soát xung đột, giúp khống chế chi phí từ giai đoạn thiết kế. Ngoài ra, số hóa bản vẽ và tự động hóa đo lường khối lượng thay thế phương pháp thủ công, tăng độ chính xác và giảm sai sót. Những giải pháp này không chỉ cắt giảm chi phí, mà còn nâng cao chất lượng công trình, đáp ứng yêu cầu ngày càng khắt khe của ngành Xây dựng.

TS Nguyễn Việt Hùng, chuyên gia từ Đại học UC Berkeley (Mỹ) cho biết, các biện pháp giảm thiểu chi phí có tác động lớn đến ngành Xây dựng toàn cầu. Việc áp dụng công nghệ, đặc biệt là BIM, không chỉ giúp tiết kiệm chi phí mà còn tăng tính minh bạch và hiệu quả trong quản lý dự án.

Các lĩnh vực tiềm năng như chuyển chuỗi cung ứng sang sản xuất trong nhà máy, lắp dựng trong xưởng thay vì tại công trường, đang được kỳ vọng giảm đáng kể chi phí và thời gian thực hiện.

TS Nguyễn Việt Hùng cũng chia sẻ ba hình thức hợp đồng tiên tiến đang được áp dụng tại Mỹ và một số nước, hứa hẹn phù hợp những dự án đặc thù tại Việt Nam như đường sắt và đường sắt đô thị, nhằm nâng cao hiệu quả quản lý chi phí và tiến độ.

Thứ nhất là hợp đồng thiết kế - thi công, đây là hình thức tích hợp, trong đó một đơn vị chịu trách nhiệm cả thiết kế và thi công. Giá cố định hoặc giá tối đa được xác định từ sớm, đảm bảo chi phí ổn định và ít biến động. Rủi ro chủ yếu thuộc về đơn vị thiết kế - thi công, phù hợp dự án đơn giản, phạm vi rõ ràng, cần thi công nhanh và chi phí chắc chắn. Chủ đầu tư được bảo vệ khỏi rủi ro chi phí và tiến độ.

Thứ hai là hợp đồng thiết kế - thi công lũy tiến kết hợp giai đoạn tiền thi công hợp tác cao độ giữa chủ đầu tư và đội ngũ thiết kế - thi công để phát triển thiết kế và ngân sách. Hình thức này cho phép chủ đầu tư rút lui, nếu không đạt thỏa thuận giá tối đa, đảm bảo minh bạch và kiểm soát chi phí tốt hơn. Rủi ro được chia sẻ giữa các bên, phù hợp dự án phức tạp hoặc yêu cầu ban đầu chưa rõ ràng.

Thứ ba là hợp đồng triển khai dự án tích hợp, đây là mô hình hợp tác cao nhất, với tất cả bên tham gia từ giai đoạn đầu, chia sẻ rủi ro và lợi nhuận. Áp dụng thiết kế theo giá trị mục tiêu, hình thức này tối ưu hóa quy trình, giảm chi phí và xung đột, phù hợp dự án quy mô lớn, phức tạp, đòi hỏi phối hợp chặt chẽ và đổi mới. Chủ đầu tư sẵn sàng chia sẻ rủi ro để tối ưu hóa giá trị tổng thể.

TS Hùng kỳ vọng, các hình thức hợp đồng này sẽ lấp đầy khoảng trống năng lực quản lý và điều phối BIM tại Việt Nam.

Cơ hội và thách thức

Đại diện Ban quản lý dự án đường sắt đô thị Hà Nội nhận định, các hình thức hợp đồng mới, dù gần giống EPC (hợp đồng tổng thầu) vẫn cần hành lang pháp lý rõ ràng để triển khai. Đối với những dự án đặc thù, việc lập dự toán dựa trên tài sản hình thành thay vì danh mục công việc sẽ giúp kiểm soát chi phí hiệu quả hơn.

Để áp dụng thành công, Việt Nam cần xây dựng cơ sở dữ liệu chi phí lịch sử đồng nhất và chuẩn hóa báo cáo sau dự án. Đây là cơ hội lớn để ngành Xây dựng Việt Nam cải tiến, đặc biệt với những dự án lớn và phức tạp.

Thạc sĩ Nguyễn Danh Thắng, Tổng giám đốc Công ty CP xây dựng DBIM chia sẻ về kế hoạch triển khai BIM.

Theo thạc sĩ Nguyễn Danh Thắng, Tổng giám đốc công ty CP xây dựng DBIM, quản lý chi phí là mối quan tâm hàng đầu của chủ đầu tư, với câu hỏi liệu chi phí cuối cùng có thấp hơn đầu vào hay không. Theo phương pháp quản lý dự án theo giá trị mục tiêu, thiết kế và thi công được tối ưu để đáp ứng yêu cầu chủ đầu tư. Ngay từ giai đoạn đầu, ngân sách chi tiết được lập bởi các công ty tư vấn giàu kinh nghiệm, phân bổ chi phí cho từng bộ phận công trình, như nền móng, hoàn thiện, giúp nhóm thiết kế nắm rõ giới hạn chi phí mục tiêu.

Giải pháp tiết kiệm chi phí bao gồm tối thiểu hóa lãng phí và thu hút nhà thầu chính, phụ tham gia sớm. Một danh sách rủi ro và giá trị gia tăng được duy trì, cho phép đánh giá các yêu cầu bổ sung mà không vượt ngân sách. Nếu cần, chủ đầu tư điều chỉnh vốn. Quản lý chi phí theo hệ thống kỹ thuật giúp tổng chi phí giảm, dù các thành phần có thể dao động. Phương pháp này tập trung vào mục tiêu vĩ mô, tiết kiệm đến 10% sau quyết toán, thay vì kiểm soát chi tiết từng hạng mục..

Trước những ưu thế, đại diện Ban quản lý dự án đường sắt đánh giá cao phương pháp này. Tuy nhiên, thách thức tại Việt Nam là thiếu cơ sở dữ liệu giá lịch sử đồng nhất.

Đại diện Ban quản lý đường sắt đô thị Hà Nội cho biết, các dự án lớn như Nam Thăng Long - Trần Hưng Đạo hay Văn Cao - Hòa Lạc đang đối mặt thách thức thể chế. Phương pháp quản lý chi phí mục tiêu và hợp đồng chi phí tiếp diễn có tiềm năng áp dụng, đặc biệt với những dự án được phép đề xuất cơ chế đặc thù. Việc chuẩn hóa dữ liệu và áp dụng công nghệ sẽ là chìa khóa để Việt Nam triển khai hiệu quả mô hình này trong tương lai.

Kim Thoa