Áp dụng trí tuệ nhân tạo chống gian lận thuế

Mục tiêu 100% tờ khai thuế sẽ được kiểm tra tự động

Trên cơ sở kế hoạch thanh tra, kiểm tra được Bộ Tài chính, Tổng cục Thuế phê duyệt, tính đến giữa tháng 7, cơ quan thuế các cấp đã hoàn thành 42,09% kế hoạch, với 31.088 cuộc thanh tra, kiểm tra. Tổng số tiền kiến nghị xử lý qua thanh tra, kiểm tra là trên 21.665 tỷ đồng, bằng 83,42% so với cùng kỳ.

Để công tác thanh tra, kiểm tra thuế phát huy vai trò chống thất thu thuế, Tổng cục Thuế đã nghiên cứu, xây dựng “Đề án đổi mới và tăng cường năng lực công tác thanh tra, kiểm tra người nộp thuế giai đoạn 2021 - 2030”. Theo đề án, đến năm 2025, tỷ lệ tờ khai thuế các sắc thuế giá trị gia tăng, thu nhập doanh nghiệp, thu nhập cá nhân của doanh nghiệp (DN) được kiểm tra tự động qua phần mềm ứng dụng có sử dụng bộ tiêu chí chấm điểm rủi ro của cơ quan thuế đạt 100%. Tỷ lệ người nộp thuế (NNT) được lựa chọn để xây dựng kế hoạch thanh tra, kiểm tra theo rủi ro hàng năm bằng phần mềm ứng dụng quản lý rủi ro của cơ quan thuế đạt 90%. Tỷ lệ khiếu nại sau thanh, kiểm tra thuế không quá 5%. Tỷ lệ công chức làm công tác thanh tra, kiểm tra thuế đạt tối thiểu 30% trên tổng số công chức toàn ngành.

Nguồn: Tổng cục Thuế. Đồ họa: Thế Dương

Đến năm 2030, tỷ lệ tất cả các tờ khai thuế được kiểm tra tự động qua phần mềm ứng dụng của cơ quan thuế đạt 100%. Tỷ lệ NNT được lựa chọn để xây dựng kế hoạch thanh tra, kiểm tra theo rủi ro hàng năm bằng phần mềm ứng dụng quản lý rủi ro của cơ quan thuế đạt tối thiểu 90%. Tỷ lệ số cuộc thanh tra, kiểm tra tại trụ sở NNT thực hiện trong năm có số xử lý so với số cuộc thanh tra, kiểm tra đã thực hiện trong năm đạt tối thiểu 92%. Tỷ lệ khiếu nại sau thanh tra, kiểm tra thuế không quá 3%. Tỷ lệ công chức làm công tác thanh tra, kiểm tra thuế đạt tối thiểu 35% trên tổng số công chức toàn ngành.

Để thực hiện được mục tiêu nêu trên, Tổng cục Thuế đang xây dựng và hoàn thiện thể chế, quy chế, quy trình nghiệp vụ thanh, kiểm tra theo hướng áp dụng quản lý rủi ro trên cơ sở kết quả đánh giá tuân thủ và phân loại rủi ro NNT; xây dựng nội dung hướng dẫn Luật Quản lý thuế về lĩnh vực thanh tra, kiểm tra thuế; hoàn thiện quy trình nghiệp vụ phục vụ công tác thanh tra, kiểm tra thuế theo hướng hiện đại hóa, tự động hóa và tích hợp cao trong các khâu thanh tra, kiểm tra thuế.

Nghiên cứu và hướng dẫn các biện pháp áp dụng kỹ thuật quản lý rủi ro trong thanh, kiểm tra thuế; xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu, các ứng dụng công nghệ thông tin (CNTT) từ khâu thu thập, xác định đối tượng thanh, kiểm tra đến khâu báo cáo, lưu trữ hồ sơ; nâng cấp, tích hợp đồng bộ các ứng dụng hiện có phục vụ thanh, kiểm tra thuế; khắc phục, hạn chế lỗi đảm bảo tính ổn định trong quá trình sử dụng; cải thiện hiệu năng, tốc độ của ứng dụng...

Đề xuất cơ quan thuế được trao quyền điều tra

Tổng cục Thuế tiếp tục nghiên cứu trình các cấp có thẩm quyền thành lập bộ phận điều tra thuế tại cơ quan thuế để nâng cao tính chủ động và thẩm quyền pháp lý của cơ quan thuế trong việc phát hiện, ngăn chặn và xử lý kịp thời các hành vi gian lận thuế..., đề xuất bổ sung cơ quan thuế là cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra; xây dựng, tham gia xây dựng pháp luật liên quan đến công tác quản lý thuế; thanh tra, kiểm tra thuế.

Về lâu dài, cơ quan thuế sẽ xây dựng mới và nâng cấp các ứng dụng kiểm tra tự động hồ sơ khai thuế tại trụ sở cơ quan thuế; xây dựng ứng dụng nhằm tự động hóa một số bước công việc thanh, kiểm tra dựa trên nền tảng quản lý thuế điện tử và kết nối dữ liệu tự động với bên thứ 3 (xác minh đối chiếu hóa đơn điện tử, đối chiếu số thu nộp, xác minh thông tin dữ liệu từ bên thứ 3 thông qua kết nối dữ liệu tự động); tiến tới áp dụng trí tuệ nhân tạo (Al) vào công tác thanh, kiểm tra thuế.

Ông Nguyễn Đẩu – Cục trưởng Cục Thuế Bình Định cho rằng, việc đẩy mạnh ứng dụng CNTT vào thanh tra, kiểm tra sẽ rút ngắn thời gian thu thập thông tin của NNT, mở ra sự tương tác lớn và chuyên sâu đối với NNT; nhờ đó, hỗ trợ công chức thực hiện tốt nhất nhiệm vụ của mình, đáp ứng phần nào sự thiếu hụt về nhân sự do tinh giản biên chế.

“Cục thuế Bình Định xác định đây là “hành trình dài”, cần sự nỗ lực của toàn đơn vị, trong đó quan trọng nhất là sự bứt phá của từng công chức. Công nghệ mở ra là cơ hội nhưng cán bộ, nguồn nhân lực mới có ý nghĩa quyết định. Theo đó, Cục Thuế Bình Định sẽ bám sát thực hiện có hiệu quả “Đề án đổi mới và tăng cường năng lực công tác thanh tra, kiểm tra NNT giai đoạn 2021-2030” mà Tổng cục Thuế đã ban hành, nhằm nâng cao chất lượng công tác quản lý thuế” – ông Nguyễn Đẩu nhấn mạnh.

Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực

Chia sẻ về lộ trình thực hiện, đại diện Cục Thanh tra, kiểm tra (Tổng cục Thuế) cho biết, ngay trong năm 2022, ngành Thuế sẽ tiếp tục hoàn thiện bộ tiêu chí phân tích rủi ro, lập kế hoạch thanh, kiểm tra thuế. Theo đó, từ năm 2023 đến năm 2030, ngành Thuế sẽ tiếp tục xây dựng và thực hiện cơ chế phối hợp với các đơn vị liên quan phục vụ công tác thanh tra, kiểm tra thuế; bổ sung, đào tạo nâng cao chất lượng nguồn nhân lực cho công tác thanh, kiểm tra.

Đồng thời, ngành Thuế tăng cường phối hợp quốc tế phục vụ công tác thanh, kiểm tra thuế; thực hiện phân công công việc đến từng bộ phận, cán bộ công chức trong các đơn vị thanh tra, kiểm tra thuế; chú trọng thanh tra giá chuyển nhượng, đẩy mạnh kiểm tra tại trụ sở cơ quan thuế.

Văn Tuấn