Áp lực chống hạn vụ Xuân

Công nhân vận hành Trạm bơm Ngoại Độ II (huyện Ứng Hòa). Ảnh: Trọng Tùng

Nhiều trạm bơm chính chưa thể vận hành

Để bảo đảm dâng mực nước cho hạ du, các hồ chứa thủy điện Hòa Bình, Tuyên Quang và Thác Bà đã tăng cường phát điện từ 2 ngày trước thời gian lấy nước đợt 1. Mực nước sông Hồng tại trạm Thủy văn Hà Nội trong đợt 1 được duy trì tương đối thuận lợi cho việc vận hành công trình thủy lợi. Mặc dù vậy, nhiều công trình cố định chưa được đầu tư, nâng cấp vẫn không đủ điều kiện vận hành lấy nước trong đợt 1. Đơn cử như các trạm bơm chính: Đại Định, Bạch Hạc (Vĩnh Phúc); Phù Sa, Ấp Bắc (Hà Nội); các cống Cẩm Đình, Liên Mạc (Hà Nội) và Long Tửu (Bắc Ninh). Tình trạng này thường xuyên diễn ra từ vài năm gần đây, kể cả khi các nhà máy thủy điện vận hành hết công suất phát điện.
Theo thống kê của Tổng cục Thủy lợi (Bộ NN&PTNT), tổng diện tích gieo cấy vụ Xuân 2021 có nước sau khi kết thúc đợt 1 là hơn 110.500ha, đạt khoảng 21% kế hoạch. Trong đó, diện tích có nước của Phú Thọ đạt cao nhất với khoảng 60%. Riêng tại Hà Nội, sau đợt 1 mới chỉ có khoảng 7% diện tích được cấp nước sản xuất vụ Xuân. So với một số năm gần đây, diện tích có nước sau đợt 1 trung bình thấp hơn từ 8 - 33% (năm 2020 là 54%, năm 2019 là 54,4%, năm 2018 là 29,5%) và tương đương năm 2017. Dù tiến độ lấy nước vẫn nằm trong dự kiến kế hoạch của Tổng cục Thủy lợi (đạt từ 20 - 30% sau khi kết thúc đợt 1), tuy nhiên điều này có thể gây áp lực cho các địa phương trước đợt lấy nước thứ 2.
Duy trì vận hành công trình lấy nước
Nguyên nhân diện tích gieo cấy vụ Xuân 2021 có nước sau đợt 1 đạt thấp hơn một số năm gần đây, theo Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Thủy lợi Lương Văn Anh là do đợt lấy nước được thực hiện sớm hơn. Một số hệ thống thủy lợi lớn như Bắc Hưng Hải, Bắc Đuống chưa đưa nước lên mặt ruộng. Cùng với đó, thời tiết hanh khô, không có mưa, đất phơi ải rất khô nên lượng nước đổ ải cần nhiều hơn những năm trước.
Hiện các địa phương đang tiếp tục đưa nước lên ruộng từ nguồn nước đã tích trữ trong ao, hồ, vùng trũng, hệ thống kênh mương, thủy lợi nội đồng. Dự kiến, tổng diện tích có nước trong những ngày tới sẽ tăng thêm khoảng 10 - 15%. Đợt 2 lấy nước gieo cấy vụ Xuân 2021 sẽ bắt đầu từ ngày 26/1 - 2/2. Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) sẽ tăng cường phát điện trước khoảng 2 - 3 ngày. “Đây là đợt trọng tâm, Tổng cục Thủy lợi sẽ tăng cường chỉ đạo, điều hành, phối hợp chặt chẽ với EVN bảo đảm mực nước dâng trên 2,0m tại trạm thủy văn Hà Nội để phục vụ vận hành các công trình lấy nước” - ông Lương Văn Anh cho biết.
Để bảo đảm tiến độ lấy nước gieo cấy vụ Xuân 2021, Tổng cục Thủy lợi đề nghị các địa phương tiếp tục vận hành công trình đưa nước lên ruộng trong thời gian trước đợt 2 trong điều kiện nguồn nước cho phép. Tổ chức vận động, hướng dẫn người dân thực hiện sớm việc làm đất để giữ nước trên ruộng. Tổng cục Thủy lợi cũng đặc biệt lưu ý các địa phương đang có diện tích đủ nước thấp và nhiều diện tích khó cấp nước như Hà Nội và Bắc Ninh, cần tập trung rà soát những diện tích gieo cấy vụ Xuân 2021 có khả năng bị thiếu nước. Chủ động lắp đặt các trạm bơm dã chiến và thực hiện phương án bổ sung nguồn nước phù hợp với tình hình thực tế...

Số liệu quan trắc cho thấy, mực nước trung bình toàn đợt 1 lấy nước gieo cấy vụ Xuân 2021 đạt 1,7m, trong đó thời điểm cao nhất đạt 2,19m. Tổng lượng xả của các hồ chứa thủy điện trong đợt 1 phục vụ nguồn nước gieo cấy lúa Xuân 2021 là 1,43 tỷ mét khối nước.

Lâm Nguyễn