Áp lực kép của Ukraine khi Nga tấn công như vũ bão, Mỹ do dự trừng phạt

Xung đột Nga – Ukraine chưa thể sớm kết thúc

Washington hiểu rằng, trong bối cảnh hiện tại của cả Nga và Ukraine không có dấu hiệu nào cho thấy hai bên có một lập trường chung để chấm dứt xung đột.

Mỹ không công khai buộc Kiev phải nhượng bộ trước Moscow và có vẻ cũng không sẵn sàng gây áp lực ngược lại. Điều này có thể xuất phát từ niềm tin của ông Trump rằng ông vẫn có thể kết thúc cuộc xung đột bằng con đường ngoại giao, hoặc do sự ngần ngại đối đầu với Nga nhằm không ảnh hưởng đến các triển vọng hợp tác kinh tế trong tương lai.

Ukraine khai hỏa pháo phản lực Grad về phía quân đội Nga trên tiền tuyến ở Donetsk. Ảnh: Reuters

“Đôi khi bạn thấy hai đứa trẻ đánh nhau. Chúng ghét nhau và đánh nhau trong công viên. Bạn cố kéo chúng ra, nhưng chúng không chịu. Thỉnh thoảng, bạn nên để chúng đánh nhau thêm chút nữa rồi mới can thiệp", ông Trump từng phát biểu như vậy hồi đầu tháng 6.

Lập luận hiện tại của nhà lãnh đạo Mỹ là: hãy để Nga và Ukraine tiếp tục chiến đấu cho đến khi một bên quá mệt mỏi đến mức phải chấp nhận đưa ra sự nhượng bộ lớn. Nhưng giờ đây, khi Moscow tăng tốc chiến dịch tấn công mùa hè và tăng cường các cuộc không kích quy mô lớn thì việc kết thúc xung đột trong năm 2025 dường như ngày càng xa vời.

Viện Nghiên cứu Chiến tranh (ISW) có trụ sở tại Washington cũng cho rằng khả năng xung đột chấm dứt hoàn toàn trong năm 2025 là rất thấp, xét đến quyết tâm của Nga trong việc tiếp tục chiến dịch quân sự.

Theo Kateryna Stepanenko - nhà phân tích về Nga tại ISW, Moscow sẽ tiếp tục dồn lực ở tỉnh Donetsk và tìm kiếm các điểm yếu trong hệ thống phòng thủ của Ukraine, đặc biệt khi gói viện trợ quân sự cuối cùng từ năm 2024 của Mỹ cho Ukraine cạn kiệt. Bà dự báo các chiến dịch có thể leo thang theo các hướng Kostiantynivka, Zaporizhzhia hoặc Sumy.

ISW nhận định, chiến dịch tấn công mùa hè sẽ tập trung theo hướng Kostiantynivka, nơi quân Nga có thể giành một số thắng lợi chiến thuật bằng cách chiếm các làng mạc và cánh đồng. Tuy nhiên, chuyên gia Stepanenko lưu ý rằng Nga khó đạt được bất kỳ đột phá chiến lược nào.

Bà Stepanenko dự báo rằng Nga sẽ tiếp tục gia tăng các đợt không kích bằng UAV và tên lửa, đặc biệt vào mùa đông, nhằm bào mòn ý chí kháng cự của Ukraine và buộc nước này đầu hàng.

Tính đến hiện tại, ông Trump chưa tuyên bố sẽ mở rộng viện trợ quân sự cho Ukraine vượt quá mức mà người tiền nhiệm Joe Biden đã phê duyệt. Ông cũng chưa có dấu hiệu sẽ áp đặt thêm bất kỳ lệnh trừng phạt mới nào đối với Nga. Truyền thông Mỹ cho biết Tổng thống Trump đã đề nghị các thượng nghị sĩ hoãn thảo luận dự luật trừng phạt Nga, còn được gọi là lệnh trừng phạt “địa ngục”, cho đến tháng 7. Do đó, khả năng văn bản này được thông qua trước tháng 9 là khá thấp nhưng Quốc hội có thể bắt đầu xem xét nó vào cuối năm.

Mùa thu năm nay, cuộc đối đầu chính trị giữa đảng Cộng hòa và đảng Dân chủ tại Mỹ được dự báo sẽ gia tăng căng thẳng, khi cuộc bầu cử giữa kỳ dự kiến diễn ra vào tháng 11/2026. Hiện tại, mức tín nhiệm của đảng Cộng hòa và bản thân Tổng thống Donald Trump đang có chiều hướng giảm sút. Nếu xu hướng này tiếp tục, họ có nguy cơ mất quyền kiểm soát tại cả Hạ viện và Thượng viện vào mùa thu năm sau.

Theo chuyên gia Mykhailo Samus, một trong những cách đơn giản nhất để đảo ngược tình thế là thể hiện sự cứng rắn của ông Trump trước Tổng thống Nga Vladimir Putin.

“Ở các lĩnh vực khác, từ thuế quan, tình hình nội bộ, cho đến chiến sự giữa Iran và Israel, Nhà Trắng đều có thể gánh chịu các kết quả tiêu cực. Trong bối cảnh đó, cuộc xung đột ở Ukraine là vấn đề ít gây tổn thất nhất cho nước Mỹ vì không tác động trực tiếp. Do đó, trong bối cảnh căng thẳng chính trị leo thang từ tháng 9 đến tháng 11/2025, vẫn có khả năng một dự luật trừng phạt Nga được đưa ra tại Quốc hội. Và đến cuối năm, việc bắt đầu quy trình áp đặt các biện pháp trừng phạt là hoàn toàn khả thi", chuyên gia Samus nhận định.

Lập trường của Mỹ sẽ thay đổi?

Chuyên gia phân tích chính trị Abbas Gallyamov cũng dự báo rằng lập trường mềm mỏng của Mỹ với Nga có thể sẽ sớm thay đổi.

Mới đây, tổng thống Trump đã gọi tổng thống Zelensky là "rất tử tế" sau cuộc trao đổi bên lề Hội nghị Thượng đỉnh NATO, đồng thời thay đổi tông giọng cứng rắn hơn với Nga.

“Ông Vladimir Putin thực sự cần phải chấm dứt cuộc xung đột này. Mức độ thương vong hiện nay là điều mà trong thời gian dài chúng ta chưa từng chứng kiến", ông Trump nói.

Dù vậy, theo ông Gallyamov, hiện tại Moscow vẫn nắm trong tay một số yếu tố thu hút sự quan tâm của Nhà Trắng: tiềm năng hợp tác kinh tế, mối quan hệ hữu nghị với Iran và phần nào là Trung Quốc. Đây là lý do giải thích vì sao ông Trump vẫn giữ thái độ dè dặt với ông Putin.

Tuy nhiên, cũng có một số lý do để Mỹ tiếp tục ủng hộ Ukraine.

“Ukraine đã ký thỏa thuận khai thác khoáng sản với Mỹ. Hơn nữa, dư luận Mỹ đang nghiêng về phía Ukraine, nên nếu ông Trump để Ukraine thất bại hoàn toàn trước Nga thì đó sẽ là thất bại chính trị nghiêm trọng của ông. Dư luận châu Âu cũng rõ ràng đứng về phía Ukraine. Dù đội ngũ của ông Trump có nói gì về châu Âu thì thực tế là châu Âu vẫn là đối tác chiến lược của Mỹ trong nhiều thập kỷ. Nếu tổng thống Trump gây mâu thuẫn với châu Âu, đặc biệt là về vấn đề Ukraine thì châu Âu có thể xích lại gần Trung Quốc hơn", ông Gallyamov cảnh báo.

Chuyên gia này cũng đánh giá, hiện tại, ông Trump đang ưu tiên vấn đề Iran, do đó ông có thể tạm nhân nhượng với Moscow để tránh đẩy Nga vào tình thế ủng hộ quân sự trực tiếp cho Tehran. Tuy nhiên, sau khi tình hình Trung Đông được giải quyết, tầm quan trọng của ông Putin đối với ông Trump có thể suy giảm.

Ông Gallyamov cho rằng, sau đó, Nhà Trắng có thể quay lại lộ trình trừng phạt Nga và tăng cường viện trợ vũ khí cho Ukraine, hoặc sử dụng các đòn bẩy khác để gây áp lực lên Điện Kremlin nhằm thúc đẩy hòa bình.

“Ông Trump có thể đưa ra một tối hậu thư với tổng thống Putin: hoặc chấm dứt xung đột với các điều kiện có thể chấp nhận được, hoặc trong vòng một tháng, Mỹ sẽ áp đặt trừng phạt cũng như bắt đầu tiến trình kết nạp Ukraine vào NATO. Ngoài ra, nếu ông Trump đạt được kết quả tích cực trong vấn đề Iran thì ông sẽ tự tin hơn để hành động cứng rắn. Ngược lại, nếu thất bại, Trump có thể quay về với lập trường thận trọng", ông Gallyamov nhận định.

Một yếu tố khác có thể định hình kịch bản kết thúc xung đột là năng lực kinh tế còn lại của Nga. Theo nhiều phân tích, với mức thu - chi hiện tại, Moscow sẽ gặp khó khăn trong việc duy trì cuộc xung đột sau năm 2026. Nguồn lực cốt lõi duy nhất hiện tại giúp Điện Kremlin duy trì nền kinh tế là doanh thu từ dầu mỏ.

Theo chuyên gia Mykhailo Samus, nếu giá dầu duy trì ở mức thấp, nền kinh tế Nga sẽ lâm vào tình trạng cực kỳ khó khăn vào cuối năm nay. Ông dẫn chứng rằng các mức thuế nhập khẩu 500% áp lên dầu Nga có thể khiến giá dầu Urals rơi xuống mức 40 USD/thùng và khiến ngân sách Nga cạn sạch.

Tuy nhiên, nếu căng thẳng ở Trung Đông tiếp tục leo thang và Iran chặn Eo biển Hormuz, giá dầu toàn cầu có thể tăng mạnh, kéo theo khả năng duy trì xung đột của Nga cũng tăng.

Ông Fedir Venislavskyi, thành viên Ủy ban An ninh Quốc gia, Quốc phòng và Tình báo Ukraine, nhận định, nếu Tổng thống Trump thay đổi lập trường và chấp thuận đề xuất trừng phạt Nga thì đây sẽ là đòn giáng mạnh vào Moscow.

Hiện tại, theo giới quan sát, Nga tin rằng ưu thế trên chiến trường sẽ buộc Ukraine chấp nhận điều kiện đầu hàng của Moscow. Đó là lý do Nga phát động chiến dịch tấn công mùa hè, gác lại các cuộc đàm phán và thực trạng kinh tế.

Mới đây, trong cuộc họp báo sau hội nghị thượng đỉnh NATO tại The Hague, khi , được hỏi vì sao vẫn chưa thể giải quyết cuộc xung đột tại Ukraine, tổng thống Trump trả lời: “Bởi vì nó khó khăn hơn rất nhiều so với những gì mọi người nghĩ", đồng thời cho biết tổng thống Nga Vladimir Putin là một “người rất khó đoán”.

Kiều Anh/VOV.VN Tổng hợp