Áp lực phải thành công sớm khiến nhiều người trẻ kiệt quệ cảm xúc

Lan, 27 tuổi, nhân viên truyền thông tại Hà Nội, từng nghĩ những chuyến du lịch cuối tuần và các buổi cà phê có thể giúp cô thoát khỏi cảm giác hụt hơi trong cuộc sống. Cho đến một chiều, cô ngủ gục hơn hai giờ trong một quán cà phê đông người. Tỉnh dậy Lan thấy mình không còn năng lượng để đứng lên, cũng không còn đủ lý do để cố gồng như mọi ngày.

Lan kể hành trình chữa lành của mình bắt đầu khi những áp lực công việc và kỳ vọng thành công tích tụ. Cô lao vào mua sắm, du lịch tự phát, đặt lịch cà phê mỗi ngày như cách tự trấn an. Các hóa đơn tăng dần khiến Lan rơi vào vòng xoáy mới, nỗi lo tài chính. Càng cố “hạnh phúc nhanh”, cô càng cảm thấy mình hụt hơi.

Đến gặp chuyên gia tâm lý, Lan được phân tích tình trạng gặp phải là cạn kiệt cảm xúc vì cảm giác phải thành công sớm, phải liên tục chứng minh giá trị, phải “ổn định đẹp đẽ” trên mạng xã hội. Sức khỏe tinh thần của cô chạm ngưỡng báo động. Cô tìm đến tham vấn tâm lý và học cách nhận diện cảm xúc thay vì xua đuổi nó.

Nhật Hoàng cũng đối mặt giai đoạn rạn vỡ tâm lý sau chuỗi nỗ lực thành công quá mức. Anh là kỹ sư IT tại TP.HCM, từng khiến bạn bè bất ngờ khi đêm cuối tuần đột ngột đặt vé máy bay đi Phú Quốc chỉ vì “khó thở với cuộc sống”.

Chuyến đi hai ngày tiêu tốn gần một tháng lương nhưng vẫn không thể khiến anh thấy khá hơn. Trở về thành phố, Hoàng tiếp tục lao vào mua sắm, đổi điện thoại, thay laptop, đặt thêm vài khóa học trực tuyến dù chưa hoàn thành cái nào.

“Cứ mỗi lần mệt, tôi lại nghĩ phải làm gì đó thật nhanh để thoát ra”, Hoàng nói. Càng cố chạy, Hoàng càng nhận ra mình đang trôi vào một hố rỗng. Áp lực phải thành công trước tuổi 30 khiến anh đánh đổi giấc ngủ, bữa ăn và cả cảm xúc. Đêm nào Hoàng cũng tỉnh giấc với cảm giác bản thân bị tụt lại phía sau.

Hoàng chỉ thực sự dừng lại khi nhận thấy thói quen “chữa lành bằng tiêu tiền” đang kéo anh vào áp lực mới, gánh nặng tài chính và cảm giác thất bại. Anh tìm đến bác sĩ tâm lý, học cách thiết lập ranh giới với công việc, giảm kỳ vọng phi thực tế và điều chỉnh nhịp sống. “Tôi mất nhiều tháng để hiểu rằng sức khỏe tinh thần không thể giải quyết bằng những thứ mua ngay được”, Hoàng nói.

Nhóm tuổi 18 - 35 chịu áp lực lớn nhất từ nhiều phía.

Theo các chuyên gia, trong khi tuổi thọ trung bình toàn cầu không ngừng tăng lên, sức khỏe tinh thần lại đang trở thành yếu tố âm thầm kéo lùi chất lượng cuộc sống, đặc biệt ở nhóm tuổi 18-35. Đây là nhóm chịu áp lực lớn nhất từ nhiều phía, đồng thời mang trên mình kỳ vọng cao nhất.

Tỷ lệ người trẻ gặp các rối loạn lo âu, trầm cảm và kiệt sức cảm xúc ngày càng gia tăng. Đáp lại nhu cầu tìm kiếm sự an yên, những hoạt động chữa lành (healing) ngày càng phổ biến trong giới trẻ.

Phong trào này phản ánh mong muốn xoa dịu tâm hồn, giảm bớt tổn thương và loại bỏ những suy nghĩ tiêu cực, bất an. Năm 2021, Liên Hợp Quốc chính thức gọi là "Năm chữa lành" (Year of Healing), đánh dấu sự cần thiết của việc phục hồi tinh thần sau những tổn thương do đại dịch COVID-19.

Mặc dù chưa có con số thống kê chính thức về số người tham gia các dịch vụ chữa lành, nhưng trên nền tảng mạng xã hội TikTok, các hashtag như "chualanh" và "healing" luôn nằm trong top 100 từ khóa được tìm kiếm và sử dụng nhiều nhất, có tới hàng triệu bài viết, thu hút hàng chục tỷ lượt xem.

Những trào lưu chữa lành phổ biến như thiền định, du lịch trải nghiệm, bỏ phố về quê, thể thao, workshop, nghe podcast, âm nhạc, phim ảnh và đọc sách đều nhận được sự hưởng ứng mạnh mẽ.

Từ góc nhìn y khoa, tiến sĩ, bác sĩ Trần Thị Hồng Thu – Bệnh viện Tâm thần ban ngày Mai Hương (Hà Nội) cho biết, nhu cầu chữa lành của người trẻ phản ánh sự quan tâm ngày càng tăng về sức khỏe tinh thần. Tại Việt Nam, khoảng 15% dân số – tương đương 15 triệu người đang mắc các rối loạn tâm thần, trong đó tỷ lệ trầm cảm và lo âu chiếm khoảng 5,4%.

Bệnh viện của bác sĩ Thu ghi nhận số lượng bệnh nhân trẻ đến khám do căng thẳng và mệt mỏi kéo dài tăng 15-25% mỗi năm. Trước khi tìm đến bác sĩ, nhiều người trẻ từng thử các khóa chữa lành nhưng kết quả không như mong đợi.

“Họ cho biết cảm thấy thoải mái và dễ chịu khi tham gia các khóa chữa lành, nhưng ngay khi quay về thực tại, cảm giác mệt mỏi và bế tắc lại trở lại”, bác sĩ Thu chia sẻ.

Theo bà, việc chạy theo các dịch vụ chữa lành không bài bản có thể khiến người trẻ tốn kém tiền bạc, mất thời gian, ảnh hưởng đến công việc, học tập và quan trọng hơn cả là không giải quyết được căn nguyên vấn đề.

Trào lưu chữa lành cũng phần nào phản ánh sự dễ tổn thương, thiếu sức chịu đựng và tâm lý trốn tránh khó khăn của một số người trẻ. Thêm vào đó, mạng xã hội khiến nhiều người bắt chước, nghĩ rằng bản thân mắc vấn đề tâm lý trong khi thực tế không phải vậy.

Để tránh “tiền mất tật mang”, bác sĩ Trần Thị Hồng Thu khuyến cáo người trẻ khi gặp các vấn đề về tâm lý nên tìm đến các chuyên gia, bác sĩ có chuyên môn để được chẩn đoán và điều trị đúng hướng. Mỗi cá nhân cũng cần tự xây dựng kế hoạch làm việc, nghỉ ngơi hợp lý, đồng thời học cách đối phó với căng thẳng để duy trì sức khỏe tinh thần bền vững.

Như Loan