Apple làm gì để giữ vị thế hàng đầu ở thế giới smartphone AI và màn hình gập?

Trong thế giới smartphone chuyển mình mạnh mẽ sang kỷ nguyên AI và thiết kế màn hình gập, Apple lại đang tụt lại ở cả hai mặt trận này.

Intelligence, bộ tính năng AI (trí tuệ nhân tạo) ra mắt tại WWDC 2024, được kỳ vọng sẽ mang đến bước nhảy vọt cho Siri và toàn hệ sinh thái Apple. Tuy nhiên, bản nâng cấp quan trọng cho Siri, có thể giúp trợ lý ảo này hiểu ngữ cảnh, tương tác tự nhiên và thực hiện tác vụ phức tạp, đã bị dời thời điểm phát hành từ năm 2025 sang tận mùa xuân 2026.

Nhiều chuyên gia cho rằng việc trì hoãn đó khiến Apple đánh mất thế chủ động trong chu kỳ nâng cấp AI – yếu tố đang định hình lại giá trị của smartphone cao cấp. Trong khi đó, Google, Samsung và các công ty Trung Quốc tung ra dòng smartphone Android mới tích hợp AI mạnh mẽ, giúp người dùng xử lý hình ảnh, văn bản và giọng nói ngày càng thông minh hơn.

Không chỉ thua kém các đối thủ về AI, Apple còn là hãng lớn duy nhất chưa có smartphone màn hình gập. Cần lưu ý là Galaxy Z Fold của Samsung bước sang thế hệ 7, còn Google đã phát hành ba mẫu Pixel Fold.

iPhone gập đầu tiên đầu tiên được đồn đoán sẽ trình làng vào năm 2026. Điều đó đồng nghĩa Apple đi sau Samsung ít nhất 7 năm trên thị trường smartphone gập.

iPhone gập có thể giúp Apple tiếp tục giữ vị thế hàng đầu trong lĩnh vực smartphone - Ảnh: Internet

Chiến lược chậm mà chắc của Apple gặp thách thức vì chảy máu nhân tài

Apple chưa bao giờ vội vàng chạy theo trào lưu mà theo đuổi chiến lược “chậm mà chắc”, ưu tiên độ ổn định, bảo mật và trải nghiệm người dùng.

Tại WWDC 2024, Apple nhấn mạnh rằng mô hình AI của họ được thiết kế để chạy trực tiếp trên thiết bị, giúp đảm bảo quyền riêng tư và độ tin cậy cao.

Apple chọn chiến lược này vì muốn ra mắt một sản phẩm AI hoàn thiện, thay vì tung ra bản nửa vời chỉ để chạy đua theo truyền thông. Hãng đặt cược vào sức mạnh hệ sinh thái, từ iPhone, iPad, Mac cho đến Apple Watch và Vision Pro, nơi Apple Intelligence sẽ được tích hợp đồng bộ, thay vì hoạt động rời rạc như trên các nền tảng Android.

Tuy nhiên, khi AI đang tụt hậu thì Apple lại bị chảy máu nhân tài. Ke Yang, lãnh đạo mảng tìm kiếm AI của Apple, đã rời công ty để gia nhập Meta Platforms. Hơn 12 thành viên trong Foundation Models, bộ phận then chốt của Apple về AI, cũng rời công ty để gia nhập Meta Platforms hoặc các công ty AI khác. Việc này xảy ra vào thời điểm Apple đang tiến hành đại tu Siri và phát triển công cụ tìm kiếm web dựa trên AI.

Sự ra đi liên tục của các nhân sự cấp cao cho thấy sự bất ổn trong đội ngũ AI của Apple vào thời điểm công ty đang chạy đua để cố bắt kịp OpenAI và Google. AI có thể là một trong những yếu tố then chốt giúp Apple giữ vị thế hàng đầu trong ngành smartphone, nên gã khổng lồ công nghệ Mỹ cần sớm giải quyết bài toán này.

Theo hãng tin Bloomberg, Apple đang tìm kiếm người từ bên ngoài thay thế John Giannandrea, Phó chủ tịch cấp cao phụ trách AI và học máy.

Đầu tháng 9, Bloomberg đưa tin Apple chuẩn bị ra mắt công cụ tìm kiếm web tích hợp AI vào năm 2026, gia tăng cạnh tranh với OpenAI và Perplexity.

Apple đang phát triển một hệ thống mới, tên mã nội bộ là World Knowledge Answers, sẽ được tích hợp vào trợ lý giọng nói Siri. Apple đã thảo luận về việc sẽ bổ sung công nghệ này vào trình duyệt Safari và Spotlight - công cụ tìm kiếm từ màn hình chính iPhone.

Apple đặt mục tiêu ra mắt dịch vụ đó, được một số lãnh đạo mô tả là công cụ trả lời, vào mùa xuân năm 2026 như một phần của đợt nâng cấp toàn diện Siri bị trì hoãn lâu nay.

Ý tưởng là biến Siri và các hệ điều hành của Apple thành nơi người dùng có thể tra cứu thông tin từ khắp internet, theo cách tương tự ChatGPT, AI Overviews trong Google Search và nhiều ứng dụng mới khác. Cách tiếp cận này sẽ dựa trên các mô hình ngôn ngữ lớn, công nghệ then chốt cho AI tạo sinh.

Mô hình ngôn ngữ lớn giúp Siri phiên bản mới hoạt động có thể đến một phần từ Google, đối tác lâu năm của Apple trong mảng tìm kiếm internet. Tháng trước, hai công ty đã đạt thỏa thuận chính thức cho phép Apple đánh giá và thử nghiệm một mô hình AI do Google phát triển nhằm hỗ trợ Siri.

Theo đó, trải nghiệm tìm kiếm mới của Apple sẽ bao gồm giao diện sử dụng văn bản, ảnh, video và các điểm tham quan địa phương. Nó cũng sẽ cung cấp hệ thống tóm tắt tích hợp AI, được thiết kế để cho kết quả dễ hiểu nhanh hơn và chính xác hơn so với Siri hiện nay.

Hiện tại, Siri có thể trả lời những câu hỏi cơ bản và cung cấp thông tin về người nổi tiếng, sự kiện, phim ảnh, thể thao cùng một số lĩnh vực khác. Thế nhưng, Siri sẽ gặp khó khăn với các truy vấn phức tạp và câu hỏi kiến thức tổng quát, thường trả về kết quả từ Google hoặc ChatGPT của OpenAI.

Craig Federighi, Giám đốc kỹ thuật phần mềm Apple và người phụ trách chiến lược Siri, gợi ý về những thay đổi mở rộng trong một buổi họp toàn công ty cuối tháng 8.

“Những công việc chúng ta làm trong cuộc tái thiết Siri toàn diện này đã đem lại kết quả cần thiết. Điều này đặt chúng ta vào vị trí không chỉ hoàn thành những gì đã công bố, mà còn mang đến bản nâng cấp lớn hơn nhiều so với dự tính”, ông nhấn mạnh.

Apple hướng tới việc sử dụng cùng sáng kiến tìm kiếm cho cả tính năng tra cứu kiến thức toàn cầu lẫn khả năng tìm kiếm chính xác trong thiết bị người dùng (đã công bố nhưng bị trì hoãn). Công cụ này sẽ giúp người dùng tìm nhanh hơn hình ảnh, file và các loại thông tin khác.

Dù chủ yếu muốn tích hợp hệ thống tìm kiếm mới vào các tính năng hiện có, Apple cũng cân nhắc phát triển ứng dụng giống chatbot dành cho tìm kiếm.

Siri và các thay đổi tìm kiếm mới hiện được lên kế hoạch phát hành trong bản cập nhật phần mềm sắp tới, tên mã nội bộ là Luck E, tương ứng với iOS 26.4, dự kiến trình làng sớm nhất vào tháng 3.2026.

Apple đang tái thiết Siri xoay quanh ba thành phần cốt lõi: Công cụ lập kế hoạch, hệ thống tìm kiếm (cho web và thiết bị) và bộ tóm tắt. Công cụ lập kế hoạch diễn giải đầu vào bằng giọng nói hoặc văn bản và quyết định cách phản hồi; hệ thống tìm kiếm quét web hoặc dữ liệu người dùng; bộ tóm tắt kết hợp tất cả để đưa ra câu trả lời.

Trong một thay đổi lớn, Apple đang cân nhắc vận hành Siri phiên bản mới ít nhất một phần bằng mô hình AI bên thứ ba. Hiện tại, Siri chạy hoàn toàn trên công nghệ của Apple.

Theo các nguồn tin, gần đây Apple nghiêng về việc dùng một mô hình Google Gemini tùy chỉnh cho công cụ tóm tắt, sẽ chạy trên hệ thống Private Cloud Compute của Apple. Google đã bàn giao công nghệ này cho Apple và cả hai công ty đang cùng tinh chỉnh, thử nghiệm. Private Cloud Compute là hạ tầng điện toán đám mây riêng do Apple thiết kế.

Apple cũng cân nhắc dùng Gemini cho chức năng lập kế hoạch, nhưng vẫn tiếp tục đánh giá Claude của Anthropic hoặc các mô hình nội bộ. Apple và Google cũng không loại trừ khả năng về sau sẽ dùng Gemini cho nhiều tính năng AI và tìm kiếm khác.

Hiện tại, nhà sản xuất iPhone có kế hoạch giữ lại công nghệ riêng, gọi là Apple Foundation Models, để tìm kiếm dữ liệu người dùng. Điều này giúp công ty bảo vệ quyền riêng tư vì thông tin khách hàng sẽ không bị xử lý bằng công nghệ bên thứ ba.

Ban đầu, Google không phải đối tác hàng đầu cho dự án Siri. Anthropic từng dẫn trước trong thỏa thuận, khi đánh giá nội bộ của Apple cho thấy Claude vượt Gemini về chất lượng.

Tuy nhiên, Anthropic yêu cầu mức phí cao, hơn 1,5 tỉ USD/năm, trong khi Google đưa ra điều khoản tài chính dễ chấp nhận hơn. Điều đó khiến Apple đề nghị Google tạo một mô hình AI để hỗ trợ Siri, Bloomberg đưa tin.

Đây không phải lần đầu Apple và Google bàn bạc về thỏa thuận AI. Năm ngoái, Apple tiếp cận Google về việc tích hợp chatbot Gemini vào Siri nhưng cuối cùng lại hợp tác với OpenAI qua ChatGPT.

iPhone gập và viền kính cong

Song song với việc nâng cấp AI, Apple đang âm thầm chuẩn bị cho cuộc cách mạng thiết kế tiếp theo. Nhiều nguồn tin cho biết mẫu iPhone Fold đang được thử nghiệm với màn hình 7,8 inch khi mở ra, màn hình phụ 5,5 inch, khung titanium siêu mỏng, lấy cảm hứng từ iPhone Air (chỉ dày 5,64 mm).

Sau iPhone Fold, Apple có thể sẽ phát triển iPhone Flip dạng vỏ sò để trình làng năm 2028. Trước đó, vào 2027, nhân dịp kỷ niệm 20 năm iPhone, Apple có thể ra mắt mẫu máy với viền kính cong, camera và Face ID ẩn dưới màn hình.

2025 sẽ không phải là một năm cách mạng cho iPhone, nhưng sẽ đặt nền móng cho những thay đổi lớn vào 2026 và 2027, thời điểm cực kỳ đáng mong chờ với người hâm mộ Apple. Kế hoạch đại tụ trong ba năm tới cho thấy vị trí số 1 của iPhone trong hệ sinh thái Apple vẫn hoàn toàn vững chắc. Hiện iPhone chiếm khoảng một nửa doanh thu của Apple.

Tận dụng lợi thế hệ sinh thái

Apple sở hữu hệ sinh thái phần cứng - phần mềm - dịch vụ khép kín, giúp hãng tạo nên trải nghiệm liền mạch mà ít đối thủ sánh được.

Về AI, dù Siri phiên bản mới chưa xuất hiện nhưng Apple Intelligence đã mang đến các tính năng như dịch trực tiếp trong Messages và FaceTime, xử lý ngôn ngữ trên thiết bị, hỗ trợ nhiều thứ tiếng, trong đó có tiếng Việt.

Về phần cứng, iPhone Fold có thể trở thành trung tâm mới trong hệ sinh thái Apple, dễ dàng đồng bộ với MacBook, iPad hoặc kính thực tế hỗn hợp Vision Pro.

Về mảng dịch vụ, mỗi khi ra mắt sản phẩm mới, Apple luôn bổ sung thêm giá trị cho toàn bộ hệ sinh thái của mình, từ iCloud, Apple Pay, Apple TV+ cho đến Fitness+. Nói cách khác, Apple không chỉ bán smartphone mà còn cung cấp gói giải pháp tổng thể kết nối liền mạch giữa thiết bị và dịch vụ.

Ba thách thức lớn

Thứ nhất, sự chậm trễ của Apple có thể khiến người dùng mất kiên nhẫn. Theo trang Creative Bloq, khoảng 30% người dùng iPhone cho biết sẵn sàng chuyển sang smartphone Android nếu Apple tiếp tục chậm ra mắt iPhone gập và AI vẫn mờ nhạt.

Thứ hai, smartphone gập không chỉ là thay đổi thiết kế mà người dùng đòi hỏi bản lề bền, màn hình không nếp gấp và giao diện tối ưu cho đa tác vụ. Trang AppleInsider cho biết iPhone Fold đang gặp khó với thiết kế bản lề, có thể khiến dự án bị lùi sang 2027.

Thứ ba, AI đang phát triển nhanh đáng kinh ngạc. Nếu đi quá chậm, Apple sẽ bị Google và Samsung bỏ lại xa phía sau.

Ngã rẽ lớn

Apple đang đứng trước ngã rẽ lớn, nơi mọi quyết định chiến lược về AI và thiết kế sản phẩm sẽ mở ra cánh cửa mới hoặc khép lại cơ hội vàng. Nếu tiếp tục chỉ nâng cấp iPhone theo lối mòn như hiện nay, Apple có nguy cơ đánh mất sức hút. Song nếu Intelligence kèm Siri phiên bản mới tạo nên khác biệt khi được nâng cấp và iPhone Fold xuất hiện đúng lúc, Apple có thể tiếp tục giữ vị thế hàng đầu trên thị trường smartphone.

Sơn Vân