ASEAN và phát triển bền vững kinh tế số

Viện Quan hệ quốc tế Singapore (SIIA) trong báo cáo “Xây dựng một ASEAN Kỹ thuật số - xanh” nhấn mạnh rằng, chuyển đổi số và chuyển đổi xanh là hai động lực song hành không thể tách rời nếu ASEAN muốn đạt được mục tiêu phát thải ròng bằng 0. Bản báo cáo chỉ ra dữ liệu và hạ tầng dữ liệu, các giải pháp năng lượng sạch và chuỗi cung ứng là những lĩnh vực trọng yếu cần tích hợp giữa số hóa và xanh hóa.

Trung tâm dữ liệu được coi là hạt nhân của nền kinh tế số, nhưng cũng là “con dao hai lưỡi” khi tiêu thụ khối lượng điện năng khổng lồ. Singapore, trung tâm công nghệ của khu vực, đã tiên phong áp dụng tiêu chuẩn xanh cho các trung tâm dữ liệu, yêu cầu sử dụng hệ thống làm mát tiết kiệm năng lượng và khuyến khích tích hợp năng lượng tái tạo.

Nhờ vậy, đảo quốc vừa duy trì vị thế trung tâm dữ liệu khu vực, vừa kiểm soát phát thải. Thái Lan cũng đang khuyến khích các doanh nghiệp đầu tư trung tâm dữ liệu “xanh”, kết hợp điện mặt trời và trí tuệ nhân tạo (AI) để tối ưu vận hành. Những động thái này cho thấy số hóa hoàn toàn có thể gắn liền với giảm phát thải nếu có chính sách đúng.

Trung tâm dữ liệu tiết kiệm năng lượng ở Tagore Lane, Singapore. Ảnh: TST

Một khuyến nghị quan trọng khác là phát triển lưới điện tái tạo tích hợp toàn ASEAN. Hiện tại, thương mại điện xuyên biên giới mới chủ yếu dừng ở các dự án song phương như Lào xuất khẩu thủy điện sang Thái Lan, Campuchia và Việt Nam.

Nếu xây dựng được một “siêu lưới điện” kết nối toàn khu vực, các quốc gia giàu năng lượng tái tạo như Lào, Myanmar hay Việt Nam có thể cung cấp điện gió, thủy điện, điện mặt trời cho Singapore, Malaysia hay Philippines, những nền kinh tế có nhu cầu điện cao. Điều này sẽ giúp cân bằng cung ứng, giảm phụ thuộc nhiên liệu hóa thạch và hỗ trợ ASEAN đạt mục tiêu phát thải ròng bằng 0.

Thương mại số cũng là lĩnh vực có thể góp phần xanh hóa mạnh mẽ. Số hóa cho phép truy xuất nguồn gốc hàng hóa và minh bạch hóa phát thải carbon trong chuỗi cung ứng. Indonesia đã thí điểm nền tảng số cho doanh nghiệp ghi nhận và công bố mức phát thải, tạo điều kiện để đối tác lựa chọn nhà cung cấp thân thiện môi trường hơn.

Việt Nam cũng đang đẩy mạnh Cổng thương mại điện tử quốc gia nhằm hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa, đồng thời gắn các tiêu chuẩn xanh trong kiểm soát xuất nhập khẩu. Nếu các nước ASEAN thống nhất hệ thống dữ liệu và tiêu chuẩn chung về tiêu chuẩn xanh trong thương mại điện tử, doanh nghiệp sẽ giảm chi phí, tăng uy tín trên thị trường quốc tế, nhất là với các đối tác như Liên minh châu Âu.

Ở cấp độ thể chế, nhiều chuyên gia đề xuất ASEAN cần sớm ký kết các Thỏa thuận kinh tế số và xanh (DEA và GEA) nhằm hài hòa các tiêu chuẩn dữ liệu, năng lượng và môi trường. Singapore đã ký hiệp định kinh tế số với Australia từ năm 2020, đồng thời cùng New Zealand và Chile thúc đẩy hợp tác tương tự. Nếu ASEAN có thể xây dựng khuôn khổ chung, khu vực sẽ khắc phục tình trạng phân mảnh chính sách, đồng thời thúc đẩy thương mại điện tử, dữ liệu xuyên biên giới và năng lượng tái tạo phát triển đồng bộ.

KHÁNH MINH