Azerbaizan: Chuyên gia độc lập có thể kiểm tra, đánh giá chất lượng dự thảo văn bản
Ở Cộng hòa Azerbaizan, dự thảo văn bản pháp luật được gửi để xem xét hoặc thông qua có thể trở thành đối tượng cho các chuyên gia độc lập kiểm tra (pháp lý, kinh tế, tài chính, kỹ thuật…) để đánh giá chất lượng.
Quang cảnh một phiên họp Quốc hội nước Cộng hòa Azerbaizan. (Ảnh: azerbaizan.az)
Theo quy định của Luật Ban hành văn bản Cộng hòa Azerbaizan, cơ quan nhà nước của nước Cộng hòa Azerbaizan có thẩm quyền ban hành văn bản quy phạm pháp luật có thể ủy quyền cho cơ quan khác, trừ khi luật không quy định. Các cơ quan hành pháp liên quan của Cộng hòa Azerbaizan cũng có thẩm quyền ban hành văn bản quy phạm pháp luật có thể ủy quyền cho các cơ quan hành pháp cấp dưới, trừ khi luật không quy định. Luật ủy quyền ban hành văn bản ấn định thời hạn ủy quyền và quyền của cơ quan được ủy quyền. Cơ quan nhận ủy quyền ban hành văn bản quy phạm pháp luật phải tuân thủ văn bản ủy quyền. Để thực hiện việc chuyển giao quyền, cơ quan được ủy quyền phải gửi văn bản quy phạm pháp luật cho cơ quan ủy quyền trong vòng 24 giờ kể từ thời điểm ban hành văn bản (không tính ngày nghỉ). Cơ quan ủy quyền có thể hủy bỏ hoặc sửa đổi những văn bản quy phạm pháp luật này. Cơ quan được ủy quyền phải chịu các chi phí của việc ủy quyền từ nguồn ngân sách của họ, trừ khi được quy định khác bởi luật ủy quyền.
Luật của Cộng hòa Azerbaizan còn quy định, cơ quan có thẩm quyền ban hành văn bản thì có thẩm quyền giải thích chính thức cho các văn bản pháp luật do mình ban hành. Không được phép sửa đổi hoặc bổ sung những quy định cụ thể trong khi giải thích văn bản pháp luật. Văn bản pháp luật sẽ không thể bị sửa đổi, bổ sung với những quy định cụ thể khi giải thích. Việc giải thích rộng hoặc hạn chế sẽ chỉ được quy định trong các trường hợp có sự mâu thuẫn hiển nhiên giữa lời văn và nội dung của văn bản pháp luật đó.
Đáng chú ý, ở Azerbaizan, dự thảo văn bản pháp luật được gửi để xem xét hoặc thông qua có thể trở thành đối tượng cho các chuyên gia độc lập kiểm tra (pháp lý, kinh tế, tài chính, kỹ thuật…) để đánh giá chất lượng. Mục đích chính của việc kiểm tra của chuyên gia nghiên cứu sẽ nhằm bảo đảm chất lượng, hiệu quả, hợp pháp và tính thực tiễn của dự thảo; thiết lập một hệ thống kiểm định khoa học cho việc thông qua văn bản pháp luật; nghiên cứu các hệ quả tiêu cực có thể, hệ quả xã hội, kinh tế, pháp lý, sinh thái và các hệ quả khác của văn bản khi được thông qua.
Dự thảo văn bản pháp luật sẽ được gửi cho chuyên gia khoa học kiểm tra theo quyết định của thủ trưởng cơ quan ban hành văn bản đó. Khi tham gia vào quá trình soạn thảo văn bản pháp luật, chuyên gia có các quyền: Quyền đưa ra các tư vấn về văn bản, các tài liệu, cũng như các phương án đề xuất, ý kiến, phản hồi và các văn bản khác được đưa ra trong quá trình thỏa thuận hoặc tranh luận công khai toàn quốc liên quan đến dự thảo; Trong quá trình thảo luận về dự thảo, chuyên gia có quyền tham gia vào công việc của các cơ quan nhà nước được ủy quyền ban hành văn bản pháp luật; Chuyên gia sẽ độc lập trong việc đánh giá dự thảo văn bản và không phụ thuộc vào cơ quan đã mời chuyên gia. Ý kiến của chuyên gia về dự thảo văn bản sẽ được xem xét bởi một hội đồng thường trực trước khi Dự thảo được thảo luận. Dự thảo văn bản pháp luật và các văn bản khác buộc phải qua quy trình kiểm tra của chuyên gia trước khi trình.
Ở Azerbaizan, văn bản quy phạm pháp luật thiết lập nghĩa vụ cho cơ quan chính quyền trung ương và chính quyền tự trị địa phương, các đảng chính trị, hiệp hội, hiệp hội thương mại và công chức, thể nhân và thực thể pháp lý xác định trách nhiệm nếu vi phạm những trách nhiệm này, những trách nhiệm này không được quy định trong các văn bản pháp luật khác đang có hiệu lực. Cơ quan, công chức chịu trách nhiệm thực thi văn bản quy phạm pháp luật sẽ có nghĩa vụ làm cho người thực hiện biết đến văn bản (trong trường hợp cần thiết thì phải có thông báo). Trong trường hợp cần thiết sẽ phải cung cấp văn bản cho người thực hiện bản sao, tóm tắt nội dung văn bản, công bố tại nơi công cộng và thực hiện những biện pháp cần thiết để văn bản được thông tin đến tổ chức, cá nhân có liên quan. Trừ khi có quy định khác, Tạp chí chính thức và Trang thông tin về văn bản quy phạm pháp luật sẽ được phát hành bởi cơ quan ban hành văn bản hoặc bởi các cơ quan khác khi có thỏa thuận.
Sau khi dự luật được thông qua, công bố và tổ chức thi hành, thông thường, trong thời hạn khoảng 3 đến 5 năm kể từ thời điểm tổ chức thực thi, Bộ quản lý ngành đã chủ trì xây dựng dự án luật thường tiến hành đánh giá tác động của đạo luật để xem đạo luật có mang lại tác động đúng như dự kiến ban đầu hay không. Bản đánh giá này sẽ được gửi cho Ủy ban có thẩm quyền của Hạ viện để xem xét. Ủy ban này sẽ quyết định liệu có nên tiến hành các đánh giá toàn diện hơn về tác động của đạo luật này trong thực tế hay không.
Hệ thống văn bản pháp luật của Azerbaizan được quy định khá đa dạng gồm quyết định của Tòa án Hiến pháp; quyết định, hướng dẫn và chỉ thị của Ủy ban Bầu cử Trung ương; quyết định của chính quyền địa phương và các cơ quan chính quyền vùng lãnh thổ tự trị; quyết định của Ngân hàng quốc gia; quyết định của Hội đồng Phát thanh và truyền hình quốc gia; quyết định của Hội đồng Tư pháp và pháp luật.
