B-52 'lột xác', chuẩn bị đứng chung đội với B-21 Raider

Tại một sự kiện của Viện Nghiên cứu hàng không Mitchell cuối tháng 8.2025, trung tướng Andrew J. Gebara, Phó tham mưu trưởng phụ trách răn đe chiến lược và tích hợp hạt nhân, đã cập nhật tiến độ nâng cấp B-52 Stratofortress và chương trình oanh tạc cơ tàng hình B-21 Raider.

Radar mới cho B-52

Theo ông Gebara, chiếc radar AN/APQ-188 do hãng Raytheon (Mỹ) phát triển sắp được đưa đến căn cứ Edwards (California) để thử nghiệm. Hệ thống này sẽ thay thế radar analog AN/APQ-166 đã lỗi thời, vốn tồn tại nhiều hạn chế trong vận hành.

Radar mới là phiên bản cải tiến từ loại lắp trên tiêm kích F/A-18 Hornet. Việc lựa chọn phương án này giúp giảm chi phí, dù đồng nghĩa với việc cắt bỏ một số tính năng không cần thiết.

Tướng Gebara cho biết: “Chúng tôi tập trung vào những năng lực tối thiểu cần thiết cho nhiệm vụ của B-52, còn các tính năng bổ sung có thể phát triển sau này”.

Máy bay ném bom B-52 của không quân Mỹ - Ảnh: Reuters

B-52 Stratofortress là máy bay ném bom chiến lược tầm xa được biên chế từ năm 1955. Với sải cánh lớn và 8 động cơ Pratt & Whitney TF33, B-52 có thể bay hơn 14.000km mà không cần tiếp nhiên liệu, mang tối đa 32 tấn vũ khí, từ bom thường, bom dẫn đường chính xác đến vũ khí hạt nhân. Được phát triển trong Chiến tranh lạnh cho nhiệm vụ răn đe hạt nhân, B-52 đã tham gia nhiều chiến dịch tại Trung Đông.

Dù tuổi đời đã gần 70 năm, B-52 liên tục được nâng cấp về radar, hệ thống điện tử và vũ khí, trong đó có khả năng mang tên lửa hành trình AGM-158 JASSM. Hiện máy bay được trang bị lại động cơ Rolls-Royce F130 và sẽ được chuẩn hóa thành phiên bản B-52J. Với động cơ mới, radar hiện đại và khả năng tích hợp vũ khí tấn công tầm xa, B-52 dự kiến tiếp tục phục vụ đến thập niên 2050, hoạt động cùng B-21 Raider - biểu tượng của thế hệ ném bom chiến lược mới.

B-21 Raider chuẩn bị cất cánh lần 2

Song song với việc nâng cấp B-52, chương trình phát triển oanh tạc cơ tàng hình B-21 Raider cũng đang tiến triển thuận lợi. Theo trung tướng Gebara, chiếc B-21 thứ 2 nhiều khả năng sẽ bay thử trước cuối năm 2025. Ông khẳng định quá trình thử nghiệm được tiến hành theo từng mốc sự kiện, không áp đặt thời hạn cứng nhắc, và đây chính là yếu tố giúp chương trình duy trì sự ổn định.

Máy bay B-21 Raider - Ảnh: Không quân Mỹ

B-21 Raider, do Northrop Grumman (Mỹ) phát triển trong khuôn khổ chương trình Long Range Strike Bomber (LRS-B), là máy bay ném bom tàng hình thế hệ thứ 6 đầu tiên trên thế giới. Được đặt tên nhằm tôn vinh lực lượng Doolittle Raiders thời Thế chiến II, B-21 được thiết kế để thay thế B-1 Lancer và B-2 Spirit.

Máy bay có khả năng mang cả vũ khí hạt nhân lẫn thông thường, với công nghệ tàng hình tiên tiến, tầm hoạt động ước tính 12.000km và tải trọng khoảng 12 - 13 tấn. Đặc biệt, B-21 áp dụng kiến trúc hệ thống mở, cho phép tích hợp cảm biến, mạng lưới tiên tiến và dễ dàng nâng cấp trong tương lai. Chi phí mỗi chiếc ước khoảng 750 triệu USD (tính theo giá năm 2022). Sau chuyến bay đầu tiên ngày 10.11.2023, B-21 dự kiến sẽ chính thức đi vào hoạt động từ năm 2027.

B-21 Raider và B-2 Spirit cất cánh - Video: Youtube

Hiện kế hoạch của không quân Mỹ là mua ít nhất 100 chiếc B-21. Tuy nhiên, nhiều tướng lĩnh và nghị sĩ cho rằng con số này khó đáp ứng yêu cầu răn đe trong bối cảnh cạnh tranh với Trung Quốc và Nga, đồng thời đề xuất nâng lên 145 chiếc.

Ông Gebara thừa nhận số lượng có thể phải tăng, song nhấn mạnh quyết định cuối cùng sẽ phụ thuộc vào đánh giá của Bộ Tư lệnh chiến lược Mỹ. Ông lưu ý rằng B-21 không chỉ phục vụ trong bộ ba hạt nhân, mà còn là nền tảng tấn công tầm xa thông thường, nên nhu cầu thực tế phải tính cho cả hai nhiệm vụ.

Tương lai lực lượng ném bom Mỹ

Việc B-52 được nâng cấp radar mới và B-21 chuẩn bị bước vào chuyến bay thử thứ 2 cho thấy Mỹ đang áp dụng chiến lược kép: hiện đại hóa khung máy bay lâu đời nhưng vẫn đáng tin cậy, đồng thời phát triển nền tảng tàng hình hoàn toàn mới. B-52J với radar AN/APQ-188 sẽ tiếp tục đảm nhận vai trò ném bom hạng nặng, trong khi B-21 Raider mang lại ưu thế sống sót cao trước các hệ thống phòng không hiện đại.

Cách tiếp cận này phản ánh yêu cầu xây dựng một lực lượng đa dạng để đối phó với nhiều kịch bản, từ răn đe hạt nhân đến chiến tranh cường độ cao.

Tướng Gebara nhận định: “Chúng ta đang sống trong thế giới khác với thời Chiến tranh lạnh, và lực lượng hiện nay có thể chưa đủ cho tương lai. Điều cần làm là bảo đảm tính đầy đủ của răn đe trong những thập niên tới”.

Trong khi Nga và Trung Quốc đầu tư mạnh vào phòng không và máy bay ném bom mới, sự kết hợp giữa B-52 nâng cấp và B-21 Raider sẽ tiếp tục là trụ cột trong việc duy trì ưu thế tấn công chiến lược của Mỹ.

Hoàng Vũ