Ba Lan, Hungary và Slovakia phản đối Brussels về thương mại với Ukraine
Ba Lan, Hungary và Slovakia tuyên bố tiếp tục duy trì lệnh cấm nhập khẩu hàng hóa từ Ukraine, bất chấp thỏa thuận thương mại mới của Liên minh châu Âu (EU) vừa có hiệu lực, khiến Ủy ban châu Âu (EC) xem xét khả năng hành động pháp lý.
Thu hoạch lúa mì trên cánh đồng ở Khmelnytskyi, Ukraine. Ảnh minh họa: AFP/TTXVN
Theo tờ Politico ngày 31/10, Ủy ban châu Âu (EC) cho biết không loại trừ khả năng tiến hành thủ tục pháp lý đối với Ba Lan, Hungary và Slovakia sau khi ba quốc gia này tiếp tục áp dụng lệnh cấm nhập khẩu đơn phương đối với hàng hóa từ Ukraine. Các biện pháp này, bao gồm lệnh cấm ngũ cốc và một số nông sản khác, bị coi là vi phạm quy định của thị trường chung EU, vốn cấm các nước thành viên thiết lập rào cản thương mại nội khối.
Người phát ngôn của EC, ông Olof Gill nhấn mạnh: “Chúng tôi không thấy có cơ sở hợp lý nào để duy trì các biện pháp quốc gia này”. Ông cũng cho biết EC sẽ “tăng cường trao đổi với các nước liên quan”, đồng thời khẳng định “tất cả các lựa chọn đều được xem xét”, trong đó có việc khởi kiện ra Tòa án Công lý của Liên minh châu Âu (ECJ).
Động thái của Ba Lan, Hungary và Slovakia được xem là thách thức trực tiếp đối với nỗ lực của Brussels nhằm thiết lập lại quan hệ thương mại với Kiev trong bối cảnh EU đang mở rộng hỗ trợ kinh tế cho Ukraine. Các nước này cho rằng thỏa thuận thương mại mới chưa đủ bảo vệ nông dân trong nước khỏi tác động của hàng hóa giá rẻ từ Ukraine.
Bộ Nông nghiệp Ba Lan khẳng định các biện pháp hạn chế hiện hành “không tự động bị hủy bỏ” theo thỏa thuận mới, do đó vẫn tiếp tục có hiệu lực. Bộ trưởng Nông nghiệp Hungary Istvan Nagy tuyên bố Budapest sẽ duy trì các biện pháp bảo hộ, cáo buộc Brussels “đặt lợi ích của Ukraine lên trên lợi ích của nông dân châu Âu”.
Tại Slovakia, Bộ trưởng Nông nghiệp Richard Takac cho rằng các điều khoản bảo vệ trong thỏa thuận mới “chưa đủ mạnh” để đảm bảo quyền lợi cho người sản xuất địa phương, hàm ý rằng Bratislava sẽ tiếp tục duy trì chính sách hạn chế nhập khẩu tương tự.
Theo giới quan sát tại Brussels, việc EC chưa thực hiện biện pháp pháp lý cứng rắn có thể xuất phát từ yếu tố chính trị. Một số quan chức EU cho rằng việc khởi kiện Ba Lan - quốc gia có chính phủ thân EU của Thủ tướng Donald Tusk - có thể gây căng thẳng nội khối, trong khi chỉ nhắm vào Hungary và Slovakia có thể bị coi là “tiêu chuẩn kép”.
Từ năm 2023, ba nước Đông Âu này đã áp đặt lệnh cấm nhập khẩu ngũ cốc và nông sản Ukraine để bảo vệ nông dân trong nước. Brussels kỳ vọng thỏa thuận thương mại sửa đổi, có hiệu lực từ ngày 30/10, sẽ giúp dỡ bỏ các biện pháp này. Tuy nhiên, việc các nước tiếp tục duy trì lệnh cấm cho thấy những bất đồng lợi ích giữa việc hỗ trợ Ukraine và bảo vệ thị trường nội địa vẫn chưa được giải quyết.
Thỏa thuận thương mại mới, được 27 nước thành viên EU thông qua ngày 13/10, thay thế cơ chế tự do hóa tạm thời áp dụng từ sau khi Nga phát động chiến dịch quân sự đặc biệt tại Ukraine năm 2022. Văn kiện này duy trì ưu đãi thuế quan cho hàng hóa Ukraine nhưng bổ sung các cơ chế bảo vệ khẩn cấp cho nông dân EU trong trường hợp thị trường bị ảnh hưởng.
Tuy nhiên, theo tờ Politico, việc một số quốc gia tiếp tục áp dụng chính sách bảo hộ riêng khiến Brussels đối mặt với lựa chọn khó khăn, hoặc kiên quyết bảo vệ nguyên tắc của thị trường chung, hoặc chấp nhận linh hoạt để duy trì đoàn kết nội khối.
Giới phân tích cho rằng tranh chấp thương mại hiện nay sẽ là thử thách đối với khả năng điều phối chính sách của EU, đặc biệt trong bối cảnh khối này đang nỗ lực duy trì thống nhất trong hỗ trợ Ukraine, đồng thời cân bằng giữa cam kết chính trị và lợi ích kinh tế của các quốc gia thành viên.
