Ba nhược điểm lớn nhất của bản chất con người

Trang vẽ chàng Narcissus, một nhân vật trong Thần thoại Hy Lạp. Ảnh: E.T.

Bản chất của con người là thích cho rằng mình ưu việt. Một số người thấy rất hạnh phúc không phải vì họ giàu có, thông minh, vẻ ngoài nổi bật hơn số đông, mà vì họ giàu có, thông minh và đẹp đẽ hơn những người xung quanh.

Chúng ta thường gặp những người luôn tự đặt mình ở vị trí cao hơn người khác, không ngừng thể hiện thế mạnh của bản thân, trong lòng thì coi thường mọi người nhưng bề ngoài lại ra vẻ đạo mạo.

Đó chính là biểu hiện của việc "thích làm thầy người khác". Bên ngoài thì ra vẻ chỉ bảo, nhưng thực ra họ chỉ muốn chứng tỏ mình xuất sắc, ưu tú hơn người. Khi giáo dục, hướng dẫn người khác, họ tự cho rằng "Tôi giỏi hơn bạn".

Như đã nói, đặc tính này thuộc về bản chất của con người. Trước mặt người khác, ai cũng muốn tỏ ra mình xuất sắc, ưu tú hơn, từ đó có được cảm giác thỏa mãn. Thích làm thầy người khác thực chất là mưu cầu hư vinh cho bản thân.

Họ không hiểu nhưng lại tỏ ra mình hiểu, liên tục giảng đạo lý, áp đặt quan điểm của mình lên người khác. Chẳng qua họ chỉ đang cố gắng thỏa mãn cái tôi mà thôi.

Trên thực tế, mọi người đều là "ếch ngồi đáy giếng", những gì chúng ta nhìn thấy và trải nghiệm chỉ là vùng trời bé nhỏ trên đầu ta.

Kết quả của việc "thích làm thầy người khác" thường là tự chuốc lấy tủi nhục. Chúng ta muốn thể hiện là mình thông minh, nhưng kết quả lại phơi bày sự ngu ngốc của bản thân trước thiên hạ.

Hai nghìn năm trước, Mạnh Tử đã nói: "Tai họa của con người nằm ở chỗ thích làm thầy thiên hạ". Đây là biểu hiện của người có lòng dạ hẹp hòi, ích kỷ và kiêu ngạo.

Đã là con người, ai cũng ghen tị với những người sống tốt hơn mình. Một số người luôn cảm thấy đau khổ, không phải vì họ tầm thường hay nghèo khổ mà vì họ thấy những người xung quanh có cuộc sống tốt hơn mình.

Chúng ta thường xuyên bắt gặp những người ưu việt hơn bản thân. Khi đó, những người có lối tư duy đúng đắn sẽ biết trân trọng cơ hội và học hỏi từ đối phương, còn những người lòng dạ hẹp hòi chỉ ganh ghét, đố kỵ.

Một khi đã nảy sinh lòng đố kỵ, bạn đã tự thừa nhận sự kém cỏi của bản thân. Những người hay đố kỵ luôn kết bạn với người không tài giỏi bằng mình, bởi họ chỉ hài lòng khi thấy người khác kém cỏi hơn.

Người biết trân trọng và học hỏi sẽ có được những điều tốt đẹp, vì họ không đau khổ khi nhận ra người khác giỏi hơn mình. Ngược lại, họ biết coi trọng cơ hội được tiếp xúc với người giỏi hơn để tìm cách cải thiện, tiến bộ.

Con người thích ấp ủ những suy nghĩ tự cao tự đại, rồi nghĩ mình siêu phàm. Sự tự tin của một số người không có nền tảng là năng lực thực sự, mà là ảo tưởng bản thân giỏi giang hơn người khác.

Sâu thẳm trong thâm tâm, mỗi người đều "tự cho mình là trung tâm vũ trụ", đó là suy nghĩ bẩm sinh. Nó liên tục khiến chúng ta nghĩ rằng mọi đặc điểm của mình là tốt đẹp và hợp lý nhất.

Khi chứng kiến thành công của người khác, con người thường thấy bị đe dọa. Lúc này, cơ chế tự bảo vệ bản thân sẽ nhanh chóng khởi động. Trong thâm tâm, ta sẽ thu thập mọi manh mối để chứng minh thành công của người khác là do may mắn, nếu bản thân có cùng điều kiện khách quan như thế thì thậm chí sẽ còn đạt thành tích cao hơn.

Những người này thà tự lừa mình dối người, thà chìm đắm trong thế giới của riêng mình chứ không muốn thừa nhận sự tầm thường của bản thân.

Có những người từ nhỏ đã tự cao tự đại, nhưng khi lớn lên mới thấy mình không xuất sắc như tưởng tượng, thế nên họ đặt rất nhiều kỳ vọng vào con cái, cố gắng hết mình để cho con môi trường phát triển tốt nhất chỉ vì hy vọng đứa trẻ sẽ trở thành nhân tài xuất chúng.

Đây là sai lầm lớn nhất của các bậc cha mẹ. Thực ra, quy tắc để trở nên tài giỏi rất đơn giản: biết thừa nhận điểm yếu của bản thân, tìm kiếm sự bình yên trong tâm hồn và phát hiện tài năng của chính mình.

Nhưng hầu hết mọi người đều không vượt qua được bước đầu tiên.

Trên thực tế, trong cuộc đời mỗi người có ba lần trưởng thành: lần thứ nhất là khi nhận ra mình không phải là trung tâm của thế giới, lần thứ hai là khi nhận ra mình không thể thay đổi thế giới, lần thứ ba là dù đã nhận ra hai sự thật trên mà vẫn yêu thương thế giới này.

Thích làm thầy của người khác, thói đố kỵ và tự cao tự đại là ba nhược điểm lớn nhất của bản chất con người. Đó cũng là ba rào cản mà nhiều người không thể vượt qua.

Nếu vượt qua được chúng, bạn nhất định sẽ thành công.

Thủy Mộc Nhiên/ Skybooks & NXB Thế giới