Ba thách thức sống còn của Ukraine trước mùa đông khắc nghiệt

Thách thức về tài chính

Thách thức đầu tiên mà Ukraine phải đối mặt là bài toán tài chính. Khi năm 2025 dần khép lại và 2026 cận kề, Kiev đang đứng trước nguy cơ cạn nguồn tiền mặt ngay từ tháng 2/2026, trừ khi tất cả các nước thành viên Liên minh châu Âu đạt đồng thuận về việc sử dụng tài sản bị phong tỏa của Ngân hàng Trung ương Nga để hỗ trợ Ukraine. Nhưng lập trường cứng rắn của Bỉ vẫn là trở ngại lớn, khiến kế hoạch này chưa thể triển khai.

Thế nhưng thời gian vẫn đang trôi đi nhanh chóng khi hội nghị thượng đỉnh EU mang tính bước ngoặt chỉ còn cách vài tuần. Hiện gần như không có tín hiệu nào cho thấy bế tắc giữa EU và chính phủ Bỉ được tháo gỡ, do phía Brussels lo ngại nguy cơ kiện tụng và khả năng bị Nga trả đũa. Tình hình càng rối ren hơn sau khi Thủ tướng Slovakia Robert Fico tuần trước tuyên bố rằng ông cũng sẽ phản đối việc sử dụng tài sản Nga bị đóng băng để hỗ trợ quốc phòng Ukraine.

Quân đội Ukraine trên chiến trường. Ảnh: Reuters

Nếu khoản vay bồi thường không được thông qua, EU sẽ khó lòng đáp ứng nhu cầu tài chính ngày càng cấp bách của Kiev, đặc biệt khi Washington đã cắt giảm hỗ trợ dưới thời Tổng thống Donald Trump. Việc các nước thành viên tự đứng ra vay vốn gần như bất khả thi khi hầu hết chính phủ đều thắt chặt ngân sách và ngại gánh thêm lãi suất.

Trong bối cảnh đó, một “liên minh các quốc gia tự nguyện” có thể sẽ phải tự xoay xở huy động tài chính, đúng vào lúc Kiev chao đảo trước tình trạng bất ổn chính trị và làn sóng phẫn nộ ngày càng tăng liên quan đến các cáo buộc tham nhũng. Theo nguồn tin thân cận, Bộ Quốc phòng Ukraine chuẩn bị đối mặt với thêm nhiều cuộc điều tra liên quan đến các hợp đồng mua sắm bị thổi giá.

“Tất cả điều này xảy ra vào đúng thời điểm tồi tệ nhất, khi Brussels phải quyết định có mở rộng ngân sách cho Kiev hay không. Nó đang làm suy yếu niềm tin của các đồng minh phương Tây và cung cấp lý do cho những quốc gia nằm ở phe phản đối như Hungary, đặt câu hỏi: ‘Tại sao chúng ta phải tiếp tục?’”, một cố vấn đối ngoại của chính phủ Ukraine chia sẻ với Politico.

Nguy cơ để mất Pokrovsk

Vấn đề thứ hai diễn ra ngay trên chiến trường, nơi Ukraine đang chịu sức ép ngày càng gia tăng từ các mũi tiến công của Nga và đối mặt nguy cơ mất Pokrovsk — một trung tâm hậu cần quan trọng, nơi giao tranh đã kéo dài hơn một năm.

Việc để mất Pokrovsk sẽ mở ra một giai đoạn hoàn toàn mới trong cuộc chiến giành Donetsk, trao cho Moscow không gian chiến dịch rộng hơn để thâu tóm nốt 25% lãnh thổ của tỉnh mà họ chưa kiểm soát. Điều này đồng thời đặt các chỉ huy Nga vào vị thế thuận lợi hơn để gia tăng sức ép lên hai đô thị chiến lược Kramatorsk và Sloviansk, vốn được coi là “cửa ngõ” của phòng tuyến miền Đông Ukraine.

Điều đáng lo ngại hơn là giới chức quân sự Ukraine dường như đã sa lầy ở Pokrovsk, đặc biệt sau khi họ mắc bẫy trong đợt tấn công đánh lạc hướng của Nga hồi tháng 8/2025 nhằm vào thị trấn lân cận Dobropillia.

Nghị sĩ Ukraine Mariana Bezuhla nhận định: “Người Nga đã đánh lạc hướng các tướng lĩnh của chúng tôi bằng một mũi đột phá tại Dobropillia, rồi lợi dụng khoảng trống đó để xuyên thủng phòng tuyến ở Pokrovsk". Bà Bezuhla, cựu Phó Chủ tịch Ủy ban Quốc phòng và An ninh Quốc hội Ukraine, không phải là người duy nhất tin rằng các chỉ huy Ukraine đã phạm sai lầm nghiêm trọng về chiến thuật, bao gồm cả việc điều quân tiếp viện sang Dobropillia đúng vào thời khắc then chốt của trận đánh Pokrovsk.

Giờ đây, Kiev lo ngại rằng Nga đang tìm cách khai thác sự mong manh trong phòng tuyến quanh Pokrovsk để mở rộng tấn công xuống phía nam, hướng tới vùng Dnipropetrovsk và Zaporizhzhia.

“Bất chấp sự dũng cảm và kỹ năng của nhiều binh sĩ trên chiến trường, các chỉ huy trong quân đội Ukraine đơn giản là không theo kịp nhịp độ chiến dịch và đang bị cuốn vào thế trận do đối phương áp đặt", ông Bezuhla nói thêm.

Trận chiến Pokrovsk cũng phơi bày một thực tế không thể né tránh: Ukraine đang thiếu hụt nhân lực nghiêm trọng. Tại một số khu vực tiền tuyến, Nga có ưu thế quân số gấp 10 lần. Ở những vùng nông thôn, điều này phần nào được bù đắp nhờ ưu thế về máy bay không người lái (UAV) và các hệ thống điều khiển từ xa - những điều đã làm thay đổi hoàn toàn cách tiến hành chiến tranh hiện đại. Nhưng trong chiến đấu giáp lá cà ở môi trường đô thị như Pokrovsk, nơi từng góc phố đều có thể trở thành hỏa điểm, ưu thế nhân lực lại trở thành yếu tố quyết định và lợi thế đang nghiêng hẳn về Nga.

Nóng bỏng vấn đề năng lượng

Thách thức thứ ba của mùa đông này chính là cuộc chiến năng lượng. Trong các mùa đông trước, người dân Ukraine phải gắng duy trì ánh sáng trong nhà khi các cuộc không kích của Nga liên tục nhắm vào lưới điện - một phần trong chiến lược mà Điện Kremlin hy vọng sẽ làm suy giảm ý chí kháng cự của Kiev. Các công nhân ngành điện Ukraine không ngừng sáng tạo để khôi phục từng đoạn đường dây bị phá hủy, trong khi châu Âu cung cấp nguồn năng lượng bổ sung nhằm giữ cho mạng lưới khỏi sụp đổ hoàn toàn. Dẫu vậy, những đợt mất điện luân phiên vẫn tiếp diễn, trong đó có đợt cắt điện nghiêm trọng hồi tháng 10/2022.

Nhưng năm nay, mọi thứ tồi tệ hơn rất nhiều. Quy mô tấn công của Nga đã vượt xa mọi năm trước. Ukraine thiếu các hệ thống phòng không đủ mạnh để ngăn chặn làn sóng tên lửa và UAV. Nga cũng thay đổi chiến thuật: thay vì chỉ tập trung vào lưới điện, họ đánh thẳng vào cơ sở hạ tầng khí đốt tự nhiên - nguồn sưởi ấm của 60% hộ gia đình Ukraine.

Mùa đông đã đến rất gần, Ukraine hiện mất khoảng một phần ba công suất khai thác khí đốt, thậm chí con số có thể cao hơn. Hồi đầu tháng 10/2025, Bloomberg đưa tin rằng 60% công suất đã bị đánh sập trong các cuộc tấn công vào những cơ sở then chốt ở Poltava và Kharkiv — 2 trung tâm khai thác khí lớn nhất của Ukraine. Dù chính quyền thông báo đã phục hồi được một nửa lượng khí bị mất, các cuộc tấn công sau đó lại diễn ra dồn dập và có chủ đích.

Chỉ trong một tuần của tháng 10/2025, Nga đã tiến hành ba đợt tấn công liên tiếp nhằm vào các cơ sở khai thác ở Kharkiv, Sumy và Chernihiv. Mối đe dọa được phơi bày rõ ràng hơn nữa vào cuối tuần qua, khi một đợt không kích quy mô lớn tiếp tục đánh sập hàng loạt cơ sở năng lượng, khiến nhiều khu vực chìm trong giá lạnh và bóng tối.

Cựu Bộ trưởng Năng lượng Olga Bohuslavets cảnh báo: “Rõ ràng mùa đông năm nay sẽ khắc nghiệt hơn rất nhiều so với bất kỳ mùa đông nào trước đó".

Diệp Thảo/VOV.VN Tổng hợp