Ba thách thức và hai điểm sáng trong năm 2025 ở châu Á
Trong năm 2025, châu Á trải qua nhiều biến động và thách thức, nhưng cũng có những điểm sáng đáng lưu ý.
Tràn lan nạn lừa đảo qua mạng ở châu Á
59 đối tượng và tang vật vụ án lừa đảo qua mạng hơn 300 tỷ đồng bị bắt tại Campuchia. Ảnh: TTXVN phát
Năm 2025 chứng kiến làn sóng tội phạm mạng ngày càng gia tăng, lan rộng khắp toàn cầu và xuất phát từ Đông Nam Á. Các băng nhóm tội phạm chủ yếu hoạt động tại Myanmar, Lào và Campuchia đã lừa đảo hàng tỷ USD từ các nạn nhân trên toàn thế giới.
Thủ phạm lừa đảo cũng chính là nạn nhân. Hàng trăm nghìn người bị dụ dỗ bằng các lời mời việc làm giả mạo đến các quốc gia này, nhiều người quá cảnh qua Thái Lan, sau đó bị giam giữ trái ý muốn và bị nô dịch để làm việc tại các trung tâm lừa đảo.
Vụ bắt cóc diễn viên Trung Quốc Wang Xing đã thu hút chú ý lớn hơn đối với cuộc khủng hoảng ngày càng trầm trọng này. Diễn viên Wang Xing bị lừa bằng một vai diễn giả rồi bị ép làm việc tại một cơ sở lừa đảo vào tháng 1/2025. Ngay cả chính quyền Mỹ cũng chú ý. Công tố viên Mỹ Jeanine Pirro nói: “Các trung tâm lừa đảo đang tạo ra một xu hướng chuyển dịch tài sản mang tính thế hệ từ tầng lớp trung lưu Mỹ vào túi của tội phạm có tổ chức Trung Quốc”.
Các doanh nghiệp tội phạm trị giá hàng tỷ USD tiếp tục hoạt động, bất chấp những nỗ lực gây chú ý nhằm giải cứu con tin và đóng cửa các khu phức hợp ở Đông Nam Á.
Nếu không bị ngăn chặn, các hoạt động này sẽ ngày càng tinh vi hơn khi bắt đầu sử dụng công nghệ AI và deepfake để thực hiện tội ác. Những nạn nhân lừa đảo mạng bị nô dịch ở châu Á bị xem là nhóm trải qua năm 2025 tồi tệ nhất tại châu Á, có quá ít hy vọng thoát thân và được giải cứu sớm.
Thiên tai và nhân tai hoành hành
Ngập lụt do mưa lớn tại quận Hat Yai, tỉnh Songkhla, Thái Lan ngày 25/11/2025. Ảnh: REUTERS/TTXVN
Suốt năm 2025, có nhiều người trở thành nạn nhân của các thảm họa thiên nhiên như động đất, bão và lũ lụt.
Một trận động đất ngày 28/3 tại Myanmar đã khiến trên 3.600 người thiệt mạng, khoảng 200.000 người phải rời bỏ nhà cửa và thậm chí làm sập một tòa nhà chọc trời đang xây dựng ở bên kia biên giới tại Bangkok (Thái Lan), khiến hàng chục người thiệt mạng.
Từ Sri Lanka đến Thái Lan, Indonesia, Việt Nam, Malaysia và Philippines, lũ lụt, sạt lở đất và bão đã tác động đến hàng triệu người và khiến trên 1.600 người thiệt mạng.
Ngoài ra, còn có thảm kịch hỏa hoạn do con người gây ra. Năm 2025 khép lại với vụ cháy kinh hoàng tại khu chung cư Wang Fuk Court ở Tai Po, Hong Kong (Trung Quốc). Hình ảnh các đám cháy dữ dội bốc lên xuất hiện trên truyền hình toàn thế giới. Hệ thống báo cháy không hoạt động và vật liệu xây dựng dưới tiêu chuẩn đã góp phần gây ra thảm kịch đau lòng này, khiến ít nhất 160 người thiệt mạng. Đây là một trong những vụ cháy gây chết người nhiều nhất trong lịch sử Hong Kong.
Thế hệ Z biểu tình hàng loạt
Trong năm 2025, nhiều người trong nhóm sinh từ năm 1997 đến 2012 đã xuống đường biểu tình, bao gồm tại Nepal, Indonesia, Philippines, Maldives và Timor-Leste, để phản đối tham nhũng và bất bình đẳng kinh tế.
Những người thuộc thế hệ Z này đã làm sụp đổ chính phủ Nepal. Năm trước, thế hệ này đóng vai trò quan trọng trong lật đổ chính phủ Bangladesh.
Tại các quốc gia khác, người trẻ đã giành được những nhượng bộ nhỏ trong năm 2025.
“Chiến thuật kinh tế cây tre”
Bốc dỡ hàng hóa tại cảng ở Thiên Tân, Trung Quốc. Ảnh: THX/TTXVN
Sự bền bỉ được thể hiện rõ nét trên khắp các nền kinh tế châu Á đang chậm lại nhưng vẫn tăng trưởng vào cuối năm. Các nhà lãnh đạo trong khu vực đã áp dụng những chiến lược linh hoạt, giống như cây tre uốn mình trước gió lớn, để ứng phó với các mức thuế của Tổng thống Mỹ Donald Trump.
Thực tế cho thấy đây là một năm thuận lợi cho “chiến thuật kinh tế cây tre” khi uy tín của khu vực được duy trì và các quốc gia có thể quản lý thực tế kinh tế toàn cầu mới. Cách tiếp cận này đã dẫn đến việc Mỹ giảm thuế so với các mức thuế đề xuất ban đầu, đồng thời thiết lập lại thương mại và xây dựng các chiến lược kinh tế mới.
Một ví dụ là thỏa thuận hợp tác về công nghệ và đổi mới giữa Ấn Độ, Canada và Australia, cho thấy nghệ thuật đàm phán của chính các quốc gia châu Á.
Theo Ngân hàng Phát triển châu Á, việc điều chỉnh lại cách tiếp cận kinh tế đã giúp châu Á đang phát triển đạt mức tăng trưởng quanh 5% trong năm. Điều này cũng giữ cho châu Á tiếp tục là khu vực tăng trưởng nhanh nhất thế giới.
Sức mạnh mềm của Trung Quốc
Biểu tượng của Deepseek. Ảnh: REUTERS/TTXVN
Nếu công nghệ và nội dung sáng tạo là sức mạnh mềm mới, năm 2025 cho thấy Trung Quốc thành công với sức mạnh này, ngang với Mỹ và Hàn Quốc.
Năm 2025 bắt đầu bằng bất ngờ tháng 1: mô hình AI chi phí thấp DeepSeek ra mắt trong một thế giới đang bị ChatGPT và năng lực công nghệ của Mỹ thu hút. Đến cuối năm, món đồ sưu tầm Pop Mart “xấu mà dễ thương” mang tên Labubu đã tạo nên cơn sốt toàn cầu, thậm chí xuất hiện trong Lễ diễu hành Ngày Lễ Tạ ơn Macy’s mang tính biểu tượng tại New York. Labubu là một phần của nhóm nhân vật lớn hơn mang tên “The Monsters”, do nghệ sĩ và tác giả Hong Kong Kasing Lung sáng tạo.
Từ xe điện BYD, bộ phim hoạt hình có doanh thu lớn nhất thế giới từ trước đến nay, đến giày Li-Ning xuất hiện trên các sân đấu NBA, các cửa hàng Luckin Coffee mở ra với tốc độ nhanh trên khắp châu Á và Mỹ, sức mạnh mềm của Trung Quốc rõ ràng gia tăng trong năm 2025.
