Bắc Giang: Tìm lời giải cho bài toán giải thể hợp tác xã

Nhiều HTX ngừng hoạt động

Nhiều hộ dân ở xã Nghĩa Phương (Lục Nam) chăn nuôi dê thương phẩm vì vật nuôi này cho giá trị kinh tế cao. Để liên kết, mở rộng sản xuất, 5 hộ dân trên địa bàn được hướng dẫn tham gia mô hình kinh tế tập thể. Vì thế, năm 2019, HTX Chăn nuôi dê xã Nghĩa Phương ra đời do ông Phạm Văn Hòa làm Giám đốc. Tuy nhiên, từ khi HTX thành lập, ông Hòa chưa làm hồ sơ đăng ký con dấu; các thành viên chưa được tham gia các buổi hướng dẫn, tập huấn kỹ thuật chăn nuôi dê. Gần 4 năm nay, HTX không có doanh thu nên không có tiền để nộp thuế cho Nhà nước.

Các thành viên HTX sản xuất kinh doanh bún bánh, nông sản sạch Đa Mai (TP Bắc Giang) hỗ trợ nhau phát triển sản xuất.

Hay như HTX Nông sản Lương Phong, thôn Chùa, xã Lương Phong (Hiệp Hòa), chỉ sau vài tháng hoạt động, HTX đã phải đóng cửa. Ông Nguyễn Văn Ước, Giám đốc HTX nói: “HTX thành lập năm 2019 gồm 7 thành viên với mục đích liên kết trồng cây bưởi có giá trị cao, hướng tới xây dựng sản phẩm OCOP, tăng năng suất, thu nhập, giảm rủi ro. Sau đó, đơn vị thiếu vốn, kỹ thuật trồng trọt, các xã viên sản xuất manh mún, chất lượng trái bưởi không đồng đều. Không thể duy trì sản xuất, HTX buộc phải tạm dừng hoạt động”. Ông Ước thừa nhận chưa nắm rõ các thủ tục để giải thể, các thành viên phân tán, không còn kinh phí hoạt động nên HTX vẫn “treo” nhiều năm nay.

Theo Liên minh HTX tỉnh, đến tháng 5/2023, toàn tỉnh có 1.049 HTX. Trong đó, 889 HTX đang hoạt động, 17 HTX tạm ngừng hoạt động và 143 HTX ngừng hoạt động chờ giải thể. Một số địa phương có số lượng HTX tạm ngừng hoạt động, chờ giải thể nhiều như huyện Hiệp Hòa (86); huyện Lục Nam (20); TP Bắc Giang (13); huyện Yên Dũng (12)…

Thông tin từ Sở Kế hoạch và Đầu tư, phần lớn các HTX hoạt động kém hiệu quả, thuộc diện giải thể bắt buộc là những đơn vị không còn người đại diện; hồ sơ, tài liệu, con dấu bị thất lạc; không đăng ký mã số thuế, còn nợ thuế, vướng mắc tài chính, tài sản giữa HTX và thành viên. Mặt khác, quy định về thu hồi giấy chứng nhận đăng ký HTX chưa phù hợp với thực tiễn, khó thực hiện. Thủ tục giải thể theo Luật HTX năm 2012 khá phức tạp như yêu cầu phải tổ chức đại hội thành viên, thành lập hội đồng giải thể, phải đăng báo ba kỳ để thông tin về nội dung giải thể… Trong khi, hầu hết các HTX không thể tập hợp đủ thành viên, không còn kinh phí hoạt động.

Tháo gỡ khó khăn

Để giải bài toán này, thời gian qua, Ban Chỉ đạo Phát triển kinh tế tập thể các huyện, TP đã chỉ đạo các cơ quan chức năng, nòng cốt là Phòng Tài chính - Kế hoạch tăng cường phối hợp tuyên truyền, vận động, hướng dẫn các cá nhân, tổ chức có liên quan thực hiện nghĩa vụ giải thể HTX theo quy định. Như ở huyện Hiệp Hòa, đầu năm 2023, UBND huyện thành lập tổ kiểm tra rà soát, kiểm tra toàn bộ HTX ngừng hoạt động trên địa bàn. Từ đó xác định rõ nguyên nhân và đề xuất hình thức giải thể (đa phần là giải thể bắt buộc).

HTX phải giải thể bắt buộc nếu không hoạt động trong 12 tháng liên tục; không bảo đảm đủ số lượng thành viên; không tổ chức đại hội thành viên thường niên trong 18 tháng liên tục mà không có lý do; bị thu hồi giấy chứng nhận đăng ký và theo quyết định của tòa án.

Ông Lê Ngọc Tiến, Phó trưởng Phòng Tài chính - Kế hoạch huyện cho biết, tháng 4/2023, đơn vị ra quyết định thu hồi 17 con dấu của 17 HTX. Tất cả đều được chuyển về cơ quan công an để xử lý theo đúng quy định nhằm ngăn ngừa việc sử dụng con dấu không đúng mục đích. Năm nay, huyện Hiệp Hòa bố trí kinh phí hỗ trợ các HTX tổ chức đại hội thành viên, đăng báo ba kỳ. Trước đó vào tháng 12/2022, UBND huyện phối hợp với Liên minh HTX tỉnh tổ chức hội nghị tháo gỡ khó khăn cho các HTX ngừng hoạt động trên địa bàn. Tuy nhiên do còn nhiều vướng mắc nên đến nay chưa có HTX nào giải thể thành công.

Ở TP Bắc Giang có hơn 100 HTX, trong đó, 7 HTX ngừng hoạt động có thời hạn và ngừng hoạt động chờ giải thể. Bám sát chỉ đạo của cấp trên, Phòng Tài chính - Kế hoạch TP Bắc Giang đẩy mạnh tuyên truyền, hướng dẫn đại diện HTX hoàn tất các thủ tục giải thể. Kết quả, năm 2021 đã giải thể HTX Mộc Văn Minh, HTX dịch vụ vận tải Bảo An. Hiện đơn vị đang hoàn thiện các thủ tục để giải thể HTX vận tải Dĩnh Kế. Một số HTX khác chưa giải thể được do đại diện HTX chuyển đi nơi khác, cơ quan chức năng chưa liên lạc được.

Bám sát hướng dẫn của cấp trên, Sở Kế hoạch và Đầu tư đã có văn bản đề nghị UBND các huyện, TP chỉ đạo các đơn vị chức năng đẩy mạnh đôn đốc, tư vấn, tuyên truyền, vận động các cá nhân, tổ chức có liên quan thực hiện nghĩa vụ giải thể HTX theo quy định của pháp luật; giao cán bộ theo dõi, tổng hợp, hướng dẫn các tổ chức kinh tế tập thể hoạt động kém hiệu quả giải thể. Đơn vị nào không có mã số thuế cần thu hồi ngay Giấy chứng nhận đăng ký HTX và thực hiện giải thể bắt buộc theo đúng quy định. Sở Tài chính, UBND các cấp cần ưu tiên hỗ trợ kinh phí thực hiện các bước giải thể cho HTX.

Cùng đó cơ quan thuế quan tâm thực hiện có hiệu quả Nghị quyết số 94/2019/QH14 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về khoanh nợ tiền thuế, xóa nợ tiền phạt chậm nộp, tiền chậm nộp đối với người nộp thuế không có khả năng nộp ngân sách nhà nước. Về vấn đề này, ông Dương Mạnh Tiến, Trưởng Phòng Quản lý nợ và cưỡng chế nợ thuế (Cục Thuế tỉnh) thông tin, năm 2022, toàn tỉnh có 5 HTX được khoanh tiền nợ, xóa nợ tiền phạt chậm nộp, tiền chậm nộp thuế với tổng số tiền gần 11 triệu đồng. Đến ngày 30/6/2023, Nghị quyết hết hiệu lực thi hành song vẫn còn nhiều HTX chưa được hoàn tất các thủ tục để thụ hưởng chính sách này.

Với trách nhiệm của mình, Liên minh HTX tỉnh tiếp tục tuyên truyền, vận động các HTX trong diện giải thể nghiêm túc thực hiện đúng các quy định của pháp luật. Từ đầu năm 2023 đến nay, toàn tỉnh có 32 HTX thành lập mới. Để tránh tình trạng HTX hoạt động không hiệu quả, Liên minh HTX đã chủ trì, phối hợp hỗ trợ các HTX mới thành lập nói riêng, HTX đã thành lập trước đó nói chung về kinh phí, tổ chức hoạt động; đẩy mạnh tập huấn nâng cao kiến thức, kỹ năng sản xuất, kinh doanh; hỗ trợ xúc tiến thương mại; xây dựng thương hiệu cho sản phẩm chủ lực. Được biết, Liên minh HTX tỉnh đã đề xuất, kiến nghị với cấp trên giảm bớt các thủ tục giải thể HTX (như bỏ thủ tục tổ chức đại hội, đăng báo...)

Bài, ảnh: Mạc Yến