Bắc Ninh bứt phá bằng khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo

Tạo nền tảng cho tăng trưởng dài hạn

Bám sát định hướng của Trung ương, đặc biệt là Quyết định số 1131/QĐ-TTg ngày 12/6/2025 của Thủ tướng Chính phủ ban hành Danh mục công nghệ chiến lược và sản phẩm công nghệ chiến lược, UBND tỉnh Bắc Ninh đã chủ động ban hành hai kế hoạch quan trọng cho giai đoạn 2026–2030, gồm: Kế hoạch Phát triển công nghệ chiến lược trên địa bàn tỉnh và Kế hoạch Triển khai các sáng kiến đột phá. Cùng với đó là một quyết định phê duyệt danh mục nhiệm vụ khoa học và công nghệ cấp tỉnh đặt hàng thực hiện, trong đó nhiều nhiệm vụ thuộc nhóm công nghệ chiến lược.

Robot đọc tham luận tại Đại hội Đoàn TNCS Hồ Chí Minh tỉnh Bắc Ninh lần thứ I

Theo đó, 11 nhóm công nghệ chiến lược được Bắc Ninh xác định triển khai có trọng tâm, trọng điểm, gắn chặt với nhu cầu quản lý nhà nước, sản xuất công nghiệp, nông nghiệp công nghệ cao và đào tạo nguồn nhân lực. Ở nhóm công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI), bản sao số, thực tế ảo và thực tế tăng cường, hàng loạt nhiệm vụ đã và đang được triển khai như ứng dụng công nghệ nhận biết nhanh các loại gỗ lưu hành trên thị trường nhằm phục vụ quản lý nhà nước; nghiên cứu, xây dựng hệ thống thông minh dựa trên AI và IoT để giám sát, cảnh báo sớm sâu bệnh hại cây vải; hay phát triển hệ thống sử dụng thiết bị bay không người lái kết hợp AI phục vụ công tác chữa cháy, cứu nạn, cứu hộ.

Đáng chú ý, các nhiệm vụ khoa học không chỉ dừng ở nghiên cứu mà hướng mạnh vào đào tạo và ứng dụng. Việc thiết kế, chế tạo mô hình thiết bị thực hành kỹ năng đóng gói, kiểm thử vi mạch bán dẫn; xây dựng chương trình đào tạo theo mô hình “nhà máy thông minh” trong lĩnh vực gia công chính xác đã mở ra hướng tiếp cận mới cho giáo dục nghề nghiệp, gắn đào tạo với yêu cầu thực tiễn của doanh nghiệp.

Song song với đó, nhóm công nghệ rô-bốt và tự động hóa cũng được chú trọng thông qua nhiệm vụ nghiên cứu, ứng dụng hệ thống robot tự hành đa cảm biến phục vụ đào tạo lĩnh vực tự động hóa. Ở lĩnh vực năng lượng và vật liệu tiên tiến, Bắc Ninh triển khai nghiên cứu quy trình sản xuất bê tông cát nghiền hàm lượng tro bay cao, ứng dụng cho kết cấu đường giao thông, vừa nâng cao chất lượng hạ tầng, vừa góp phần bảo vệ môi trường.

ắc Ninh trao giải thưởng về khoa học và công nghệ

Trên nền tảng này, UBND tỉnh Bắc Ninh đã ban hành Kế hoạch số 109/KH-UBND ngày 16/10/2025 về xây dựng lộ trình đổi mới công nghệ các ngành kinh tế mũi nhọn đến năm 2035. Lộ trình được chia làm hai giai đoạn rõ ràng: giai đoạn 2025–2030 tập trung củng cố nền tảng, số hóa và tự động hóa quy trình sản xuất; giai đoạn 2030–2035 chuyển dịch sang đổi mới sáng tạo và tạo ra giá trị gia tăng cao, từng bước khẳng định vị thế của Bắc Ninh trong chuỗi giá trị toàn cầu.

Từ nghiên cứu – chuyển giao đến hệ sinh thái đổi mới sáng tạo

Năm 2025 được đánh giá là năm ghi nhận nhiều kết quả nổi bật trong hoạt động nghiên cứu khoa học và chuyển giao công nghệ tại Bắc Ninh. UBND tỉnh Bắc Ninh đã phê duyệt danh mục 11 nhiệm vụ khoa học và công nghệ cấp tỉnh; Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Bắc Ninh phê duyệt thêm 19 nhiệm vụ khác. Toàn tỉnh tiếp nhận 52 hồ sơ đăng ký, thành lập 34 hội đồng tư vấn, thẩm định và ký hợp đồng triển khai 33 nhiệm vụ. Công tác chuẩn bị cho giai đoạn tiếp theo cũng được thực hiện bài bản với việc tổng hợp 237 nhiệm vụ khoa học và công nghệ cấp tỉnh năm 2026, trình ban hành danh mục 33 nhiệm vụ đưa vào tuyển chọn.

Sau sáp nhập, công tác quản lý nhiệm vụ khoa học và công nghệ được siết chặt, đồng bộ, với 2 nhiệm vụ cấp quốc gia, 106 nhiệm vụ cấp tỉnh và 23 nhiệm vụ cấp cơ sở. Các hoạt động kiểm tra tiến độ, nghiệm thu được triển khai nghiêm túc, bảo đảm chất lượng và hiệu quả, đồng thời kịp thời chấm dứt những nhiệm vụ không đạt yêu cầu. Đặc biệt, việc tổ chức các hội nghị bàn giao sản phẩm nghiên cứu cho cơ quan tiếp nhận đã góp phần rút ngắn khoảng cách giữa nghiên cứu và ứng dụng.

Cùng với nghiên cứu – chuyển giao, Bắc Ninh chú trọng phát triển hệ sinh thái đổi mới sáng tạo. Năm 2025, tỉnh Bắc Ninh xếp thứ 6 toàn quốc về Chỉ số đổi mới sáng tạo địa phương (PII), đạt 48,76 điểm, tăng 5 bậc so với năm 2024. Kết quả này là minh chứng rõ nét cho nỗ lực cải thiện môi trường đổi mới sáng tạo, thúc đẩy kinh tế dựa trên tri thức và công nghệ.

Hoạt động sở hữu trí tuệ được triển khai đồng bộ, từ hỗ trợ đăng ký sáng chế, nhãn hiệu đến phát triển tài sản trí tuệ. Hội đồng sáng kiến tỉnh Bắc Ninh đã công nhận 226 sáng kiến có khả năng áp dụng và nhân rộng. Công tác tuyên truyền, tập huấn về sở hữu trí tuệ được đẩy mạnh, góp phần nâng cao nhận thức cho doanh nghiệp, hợp tác xã và người dân. Song song, tỉnh Bắc Ninh triển khai nhiều dự án khoa học và công nghệ hỗ trợ đăng ký, bảo hộ và phát triển sản phẩm, qua đó từng bước hình thành danh mục tài sản trí tuệ gắn với đặc sản, sản phẩm chủ lực của địa phương.

Ở góc độ quản lý công nghệ, Bắc Ninh đã ban hành văn bản xác định công nghệ cho 17 dự án đầu tư, tham gia cho ý kiến đối với hơn 250 dự án, bảo đảm không sử dụng công nghệ lạc hậu, gây ô nhiễm môi trường. Việc cấp giấy chứng nhận cho tổ chức khoa học và công nghệ, doanh nghiệp khoa học và công nghệ, cũng như đăng ký hợp đồng chuyển giao công nghệ tiếp tục khẳng định vai trò “bà đỡ” của Nhà nước trong thúc đẩy đổi mới sáng tạo.

Từ những bước đi bài bản, có chiều sâu, Bắc Ninh đang từng bước hình thành mô hình phát triển dựa trên khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo. Đây không chỉ là động lực tăng trưởng trước mắt, mà còn là nền tảng quan trọng để tỉnh Bắc Ninh bứt phá, phát triển nhanh và bền vững trong giai đoạn tới.

Nguyễn Thắng